گالیا توانگر


حالا قالی آماده فراخی سفره هفت سین بر پیکره گل و بوته هایش است. هنگامه خانه تکانی نوروزی که فرا می‌رسد،لابه لای ثانیه‌های تلاش برای پاکیزگی و نیز همدلی اعضای خانواده گل و بوته‌های مهربانی نیزازدر و دیوار خانه آرام آرام همچون نقش اسلیمی ‌‌ها بر کاشیکاری‌های فیروزه‌ای خودشان را بالا و بالاتر می‌کشند تا سر انجام سقف خانه به فلک الافلاک نیلگون محبت در خانواده پیوند بخورد و دور از هیاهوی عصر فناوری یک بار دیگر چشم در چشم هم،‌ سالمان تحویل شود. بعید نیست وقتی خانه دل را همچون خانه محل سکونتمان می‌تکانیم ،خود نیز جزئی از بهار شویم. با شکوفه‌های لبخندی که از زیر پوستمان سر برمی آورند ،قالیچه نوبهار شویم.
  برای یک شروع خوب برای خانه تکانی با برنامه‌ریزی به پیش بروید. ابتدا می‌توانید سبد شوینده ‌‌ها و ابزار مورد نیازتان را تهیه کنید تا در حین تمیز کاری با کمبود شوینده و ابزار کار روبه رو نشوید.
یک «تی» زمین شوی به قیمت میانگین 12 هزار تومان،یک گالن 4 لیتری مایع شوینده به قیمت میانگین 13هزار تومان،یک سطل پلاستیکی 8 هزار تومانی،دستمال نانو بسته‌ای 7 هزار تومان،شیشه پاک کن و سفید کننده اعلا هرکدام به قیمت میانگین 4 هزار تومان و ... می‌تواند لیست ایده آلی برای شروع کار نظافت در خانه تکانی امسالتان باشد.
گام دوم فرا خواندن همه اعضای خانواده در هر سنی و تقسیم مدبرانه وظایف و کار‌‌ها بین آنهاست. این بزرگ ترین اشتباه است که بخواهید در این ایام قهرمان بازی در آورید و همه کار‌‌ها را به صورت فشرده و یک تنه انجام دهید. فرزندانتان هر چقدر هم که کوچک باشند می‌توانند در حد توانشان وظایفی را عهده دار شوند. بگذارید همه با هم کار کنید و از این فعالیت‌های جمعی درون خانوادگی نه تنها خسته نشده ،بلکه لذت ببرید. این روز‌‌ها شاید خانه تکانی هزینه‌هایی بر دوش شما بگذارد اما نگذاریدبا دور شدن از یکدیگر خستگی ‌‌ها را به جان خریده و هم متحمل خسارت‌های سنگین عاطفی در درون خانواده تان شوید.
مراقب کالاهای تقلبی باشید
در یک بعد از ظهرآفتابی اوایل اسفند سری به راسته شوینده فروشی‌های بازار مولوی می‌زنم. سعید اکبری 27 ساله که این شغل را از پدر به ارث برده جوانی است که خود سبد شوینده خیلی از خانوارهای تهرانی را جهت خانه تکانی شب عید جور کرده اما خانه خودش را اغلب بعد از تعطیلات و بازگشت از مسافرت می‌تکاند.
وی که آستر جیب کاپشنش را بیرون می‌کشد،به شوخی می‌گوید:«در حال حاضر خودمان را می‌تکانیم.»
اکبری با گلایه از کسادی بازار می‌گوید:«پارسال همین موقع مشتری‌های بیشتری داشتیم اما امسال مردم کمترخرید می کنند. با  وجود این من همیشه در مغازه ام مشتری را تشویق به خرید برندهای داخلی کرده ام. دلم نمی‌خواهد همین فرصت هم برای فروش تولیدات داخلی از کفمان برود.ایرانی!ایرانی بخر،شعار مغازه ماست.»
وی در حالی که با انگشت اشاره اش گالن مایعات شوینده 4 لیتری را نشانه رفته ،برایمان می‌گوید:«برخی افراد سود جو با سوءاستفاده از خرید‌های عید مردم به گالن مایعات شوینده برند ایرانی آب می‌بندند و تحویل مشتری هایشان می‌دهند. این طور است که اسم تولید ایرانی بد در می‌رود و خیلی از افراد نا آگاهانه خیال می‌کنند تولید خارجی و برند خارجی تاپ است!»
در همین حین منیژه پیرغلام یکی از مشتریان حاضر در مغازه می‌گوید:«یک ماه پیش یک ظرف 4 لیتری مایع شوینده خریدم. دریغ از اینکه کف کند یا قدرت تمیز کنندگی لااقل در حد متوسط داشته باشد. همه اش را دور ریختم. بعدا فهمیدم که آب قاطی اش بوده است.»
بیراه نگفته ایم که تنها رعایت انصاف و صداقت می‌تواند نوید بخش گذر بهار از خانه دل فروشنده و مشتری باشد .
اکبری در جواب این سوال که مشتری ‌‌ها اغلب چه اقلامی را برای خانه تکانی شب عید می‌برند؟ می‌گوید:«دستمال کاغذی، مایع دستشویی و نیز ضد عفونی کننده و سفید کننده از اقلام پر طرفدار این روزهاست.»
وی قیمت دستمال کاغذی 9 تایی را 9 هزار تومان و قیمت 4 لیتری‌های شوینده را به طور میانگین بین 10 تا 13 هزار تومان اعلام می‌کند.
توصیه‌های ایمنی او به مشتری ‌‌ها برای استفاده ایمن از شوینده ‌‌ها این است که ابتدا دستور العمل مصرف را پشت محصول به دقت بخوانند و سپس طبق همان دستور العمل مو به مو عمل کنند. وی تاکید می‌کند:«استفاده از ماسک و دستکش به ویژه در لحظه استفاده از پاک کننده ‌‌ها و سفید کننده ‌‌ها فراموشتان نشود.»
خرید فله‌ای مایعات شوینده به صرفه‌تر است
خلیل الله اکبری فروشنده مواد شوینده همان اکبری پدر است که در جوار مغازه پسرش مشغول فروختن جاروهای پوشالی به مشتریانش است. وی در حالی که یکی از این جارو‌‌ها را در هوا روی دست می‌چرخاند،مدعی است که هیچ جارو برقی‌ای نمی‌تواند به اندازه این جارو‌‌ها دوام داشته باشد و با یک بار رفت و برگشت روی قالی تا این اندازه تمیز کند!این روز‌‌ها از این قبیل جارو‌‌ها بیشتر برای جمع آوری برگ‌های خشکیده و خاشاک حیاط خانه حین آب و جارو کردن استفاده می‌کنند. هر چند وجود یکی از این جارو ‌‌ها در خانه برای روز مبادا علی رغم وجود جارو برقی پر قدرت لازم است.روز مبادا می‌تواند روز شکستن یکی از لوازم چینی آشپزخانه باشد. برای مثال وقتی کاسه‌ای چینی از دستتان می‌افتد و هزار تکه می‌شود،شما نمی‌توانید از همان ابتدا تکه‌های شیشه را با جارو برقی جمع آوری کنید چرا که ممکن است به موتور د ستگاه فشار بیاورد و یا احیانا وارد آن شده و معیوبش کند.بنابراین مجبورید ابتدا تکه‌های بزرگ را با همان جاروهای پوشالی جمع آوری کرده و سپس جارو برقی بکشید.
از این فروشنده در مورد کیفیت تی کش ‌‌ها سوال می‌کنم و می‌گویم:برای مثال تی مدل ماکارونی کیفیتش چطور است و چه قیمتی است؟وی با تعجب تکرار می‌کند:«تی مدل ماکارونی؟ تا به حال اسمش را نشنیده ام!»
برایش توضیح می‌دهم:«یک نمونه از تی ‌‌ها چون ریشه هایشان شبیه مارپیچ ماکارونی است من اسمش را این طور گذاشته ام.این مدل قدیمی ترین مدل است. تی مدل دیگربی ریشه است و انتهایش را با پارچه‌هایی از جنس دستمال‌های نانو پوشیده اند. این مدل جدید ترین مدل است که ...نام دارد.مدل دیگری هم هست که ریشه‌هایی از جنس نخ دارد.»
وی با خنده می‌گوید:«شما فروشنده خوبی می‌شوید ها!» بعد هم در مورد قیمت و کیفیت این ابزار اصلی خانه تکانی می‌گوید:« در مورد این که کیفیت کدام مدل بهتر است نمی‌توانم نظری بدهم همه شان خوبند. در مورد قیمت هم میانگین قیمتشان 12 هزار تومان است.»
اما به نظر می‌رسد همان مدل ماکارونی با ریشه‌های مارپیچی -مدل قدیمی تر-هم دوام بیشتر ی داشته و هم بشود سطوح مختلف تری را با آن تمیز کرد.هر چند قیمتش هزار تا دو هزار تومانی از آن دو مدل دیگر بیشتر است.
اکبری در مورد حال و هوای شب عید بازار برایمان توضیح می‌دهد:«سود ما حد اکثر 5 در صد است ولی اگر ببینیم مشتری کارگر است و با دستان زحمتکشش برای خانواده اش خرید می‌کند ،کمتر هم می‌گیریم. رعایت انصاف جای دوری نمی‌رود.»
وی نیز توصیه به برندهای داخلی دارد. این فروشنده با تجربه می‌گوید:«خانواده ‌‌ها بهتر است برای خانه تکانی شب عید مایعات شوینده را از برند داخلی به صورت لیتری (فله ای) خریداری کنند تا به قدر نیازشان تهیه کرده و در هزینه ‌‌ها صرفه جویی شود. اغلب برندهای خارجی شوینده ‌‌ها در بسته بندی کارخانه‌ای خود عرضه می‌شوند وآن‌‌ها را لیتری نمی‌فروشند.»
چشمه علی
سر چشمه سنت‌های طهران قدیم
محمدی راننده تاکسی برایم می‌گوید:«ای بابا!کو تا شب عید؟دو روز آخر همه مان می‌ریزیم خانه و حسابی تکانش می‌دهیم.»
بعد هم در حالی که می‌خندد انگاری مطلبی در ذهنش جرقه زده می‌گوید:«زیر پل ری هم  مردم فرش هایشان را می‌شویند. می‌گویند آب جوی‌های آن حوالی  از چشمه علی می‌آید و چون زلال است فرش ‌‌ها را تمیز می‌کند.»
تازه به خاطر می‌آورم که به جز ایام خانه تکانی عید اغلب بعد از ظهر‌های آفتابی روزهای تعطیل - وقتی به طور اتفاقی از این مکان رد می‌شده ام- زنان و مردانی را می‌دیدم که مشغول سطل سطل آب ریختن روی باغ گل‌های قالی یا قالیچه‌ای هستند. تکاپوی ایشان همیشه برایم گرم و شاعرانه می‌نمود.
 چشمه‌علی یک از نقاط باستانی، دیدنی و تفریحی شهر ری به شمار می‌رود که در جنوب تهران و شمال شهر ری، منطقه 20 شهرداری تهران قرار دارد. این چشمه در همسایگی ابن بابویه، برج طغرل، دژ رشکان و در زیرباروی ری واقع شده است.
چشمه‌علی از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است. نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالاً منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعد‌‌ها به نام امام اول شیعیان حضرت علی به چشمه علی معروف شد.قدمت چشمه علی(ع) به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد، زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه‌ای دائمی واقع بربالای تپه‌ای گرد آمدند.در گذشته فرش فروش‌‌‌ها و مردم تهران،قالی ‌‌ها  و قالیچه‌های  خود را با این عقیده که در آب این چشمه خاصیتی است که فرش را خوب تمیز و رنگ روشن‌تر و پر جلاتر می‌سازد، در آب چشمه علی می‌شستند.
تصورش را بکنید که زیر پل ری در حالی که آن سوی جوی آب ماشین ‌‌ها پشت ترافیک سنگینی در جا زده اند، این سوی جوی آب سمت پیاده رو خانواده‌ای هنوز هم به صورت سنتی با آب سرازیر شده  از چشمه علی به سوی محلات جنوب شرق در حال شستن فرش خود هستند. این تقابل را دوست دارم و می‌دانم این شیوه سنتی شستن فرش که تا به امروز دوام داشته باز هم ادامه پیدا می‌کند تا زلالی چشمه علی به وقت خانه تکانی گل‌های باغ قالی را جلوه‌ای دوباره همراه با پاکی معنوی ببخشد.     
  نکات بهداشتی خانه تکانی شب عید
خانم امیری که به همراه همسرش برای خرید مایحتاج خانه تکانی عید به بازار آمده برایمان از رعایت الزامی نکاتی می‌گوید که اگر از کنارشان غافلانه بگذریم خدای نکرده دامنه درد‌های جسمی مان پس از انجام خانه تکانی تا روزهای تعطیلات نوروزی کشیده خواهد شد و لذت داشتن عیدی شاد در کمال سلامتی را از ما سلب خواهد کرد.
این خانم که خود تجربه زیادی در خانه تکانی اصولی و دقیق دارد می‌گوید:«استفاده از ماسك به هنگام مصرف شوینده‌های شیمیایی و وجود هواكش و باز گذاشتن پنجره ‌‌ها نیز می‌تواند تا حد زیادی از بروزاین عوارض  جلوگیری كند. چون بیشتر مواد شوینده از PH استاندارد برخوردار نیست و باعث تحریكات پوستی می‌شود باید هنگام استفاده از این مواد از دستكش استفاده کرد. افرادی كه پوست حساس دارند، باید ابتدا یك دستكش نخی و سپس روی آن یك دستكش لاستیكی به دست كنند.»
همسر ایشان هم که سابقه دیسک کمر دارد و نکاتی را از پزشک خود آموخته همچون یک کارشناس  به ما یاد آوری کرده و می‌گوید:«چنانچه جسم سنگینی را از زمین بلند كرده اید، برای چرخش به جهتی خاص به هیچ وجه نباید بالاتنه را از محل كمر به آن سمت بچرخانید بلكه باید تمام بدن را از محل پا‌‌ها به آن سمت برگردانید.
 اشیای سنگین را نباید به سرعت و با یك حركت سریع و ناگهانی از روی زمین برداشت. هرگز نباید در حالی كه جسمی را توسط یك دست بلند كرده اید، برای برداشتن جسم دیگری تلاش كنید. اگر تمایل دارید هر ۲جسم را با هم حمل كنید، ابتدا باید باری را كه در دست دارید، روی زمین بگذارید و سپس هر ۲ جسم را به طور هم زمان و با هم بلند كنید.»
خانم امیری که اهل مطالعه مجلات خانوادگی هم هست از قول همین مجلات در جدیدترین مطلبی که همین اواخر خوانده برایمان می‌گوید:«در روزهای آخر سال كه خانم ‌‌ها می‌خواهند بیشترین كار را در كمترین زمان انجام دهند،درد مچ دست بیشتر دیده می‌شود كه با علایم گزگز كردن یا بی حس شدن انگشتان دست در نیمه‌های شب بروز می‌كند و در صورت بروز این مشكل باید به پزشك مراجعه كرد و از درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی استفاده کرد.
برای پیش گیری از بروز این مشكل باید سعی كرد ضمن كاهش فعالیت‌های شدید كه از طریق دست انجام می‌شود، كارهای روزانه را به گونه‌ای برنامه‌ریزی كرد كه زمانی هم به استراحت و نرمش دست ‌‌ها اختصاص داده شود.»