یادکردی از پدر مهربان شعر انقلاب
نخستین دورۀ «همایش ملی استاد مشفق کاشانی» دوشنبه 28 دی با حضور جمع کثیری از شاعران، اهالی ادبیات و مسئولان فرهنگی کشور در حوزه هنری برگزار شد.
بیابانکی: مشفق کاشانی، پدر مهربان شعر انقلاب
بود
سعید بیابانکی، بیان کرد: در آموزه‌هایمان بر این باوریم که انسان‌ها آن گونه می‌میرند که می‌زیند. استاد مشفق کاشانی هم شاعرانه زیست و با کلمات زندگی کرد و با کلمات هم از دنیا رفت و نحوه از دنیا رفتن این شاعر، از اتفاقات شگرف روزگار ماست.
این شاعر همچنین با بیان اینکه استاد مشفق، پدر مهربان شعر انقلاب و از هسته‌های اصلی شعر انقلاب بوده است، تاکید کرد: او چند نسل از شاعران را پرورش داد و تخلص «مشفق» کاملا زیبنده نام و زندگی و منش او بود. او طوری مهربان بود و شفقت در او موج می‌زد که بعید می‌دانم کسی از او رنجیده باشد و خاطره بدی از او در ذهن داشته باشد.
بیابانکی در ادامه با بیان خاطره‌ای افزود: زمانی که در شورای شعر وزارت ارشاد، تصمیم گرفته شد نسل جوان هم به اعضا افزوده شوند، ناصر فیض، فاضل نظری، اهورا ایمان و من نیز در جمع این شورا حضور پیدا کردیم. یک روز که نزد استاد رفتیم، ایشان با همان مهربانی همیشگی‌اش، بلند شد و گفت امروز حالم خیلی خوب است؛ چون دیشب یک شعر خوب خواندم و هیچ چیز به اندازه خواندن شعر خوب حال مرا خوب نمی‌کند. بعد که پرسیدیم چه شعری؟ گفتند یک شعر از خود تو در روزنامه خواندم.
وی ادامه داد: این اتفاق برای من بسیار خوشایند بود و می‌دانم شاعران بسیاری باشند که چنین خاطره‌های دلنشینی از استاد مشفق داشته باشند. او نوعی بزرگواری داشت که بی‌شک خاطرات بسیاری در ذهن بسیاری از افراد بر جا گذاشته‌اند.
قزوه: نامگذاری میدانی در منطقه 17 به نام پدر شعر انقلاب
علیرضا قزوه مدیر مرکز آفرینش‌های حوزه هنری در این مراسم گفت: تلاش کردیم به واسطه نامه‌نگاری با شورای شهر ،کوچه محل سکونت استاد (بابک شرقی) به نام استاد مشفق کاشانی نامگذاری شود اما پس از پیگیری‌ها، آقای مختاباد از اعضای شورا مطرح کرد که در منطقه ١٧ تهران میدانی به نام این شاعر نامگذاری شده و به زودی تندیس هم نصب خواهد شد.
قزوه با اشاره به اینکه یاد استاد مشفق کاشانی همیشه برای ما تازه است، گفت: او به شهادت آثاری که آفریده و نوشته‌ها و تذکره‌های معاصر، چهره برجسته‌ای در ادبیات معاصر است. او فردی است که پیش از انقلاب با بسیاری از بزرگان حشر و نشر داشته، خودش را تثبیت کرده و در وصف او شعرهای زیادی از بزرگان شنیده‌ایم.
این شاعر با اشاره به اینکه منزل استاد مشفق پناهگاه شاعران بزرگ بوده، بیان کرد: مشفق کاشانی، فردی است که اخوان ثالث مدت‌ها با او زیسته است و هنگامی که قرار بوده اخوان را دستگیر کنند، نزد استاد مشفق زندگی کرده و شعری هم برای او سروده است.
قزوه تاکید کرد: استاد مشفق نقش برجسته‌ای در شکل‌گیری شخصیت شعری سهراب سپهری داشته است. در مصاحبه مفصلی که با استاد مشفق داشتم، خاطره آشنایی با سهراب و کشاندن پای او به سرزمین شعر را تعریف کرد که در یکی از روستاهای کاشان، هر دو معلم بودند و روزهایی را با هم می‌گذراندند. استاد مشفق در جوانی شعرهای مستحکمی می‌گفت و یک بار به سهراب می‌گوید چرا شعر نمی‌گویی؟ آنها فاصله سنی زیادی با هم نداشتند اما استاد مشفق، سهراب را به فضای شعر کشاند و جرات و جسارت شعر سرودن را به سهراب سپهری داد که حالا یکی از قله‌های شعر امروز ماست.
مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با اشاره به جایگاه والای استاد مشفق کاشانی در ادبیات ایران گفت: در کشورهای فارسی‌زبان، نام استاد مشفق به خوبی شناخته شده است و یادم می‌آید سال‌هایی که در تاجیکستان بودم، شاعران مشهور او را می‌شناختند و یکی از آنها به من می‌گفت آرزو دارم به ایران بروم و استاد مشفق کاشانی را ببینم.
قزوه در ادامه بر ویژگی‌های اخلاقی استاد مشفق کاشانی تاکید و بیان کرد: بعید می‌دانم کسی خاطره رنجش از استاد مشفق داشته باشد که یا او از استاد یا استاد از او رنجیده باشد. در واقع، رنجش در فرهنگ استاد مشفق جایی نداشت، او یک مهربانی تام و تمام بود. او برای همه ما و برای شعر انقلاب نقش پدر
داشت.
وی با اشاره به اینکه نام استاد مشفق در تاریخ ادبیات انقلاب خواهد ماند، افزود: استاد مشفق از همان بهمن 1357 شعرهای ماندگار سرود و برای بیشتر مناسبت‌های انقلابی و شخصیت‌ها و شهدای بزرگ و آرمان‌های شعر انقلاب شعر سرود و کسی نبود که خودش را از قافله مردم جدا کند. او تا همین سال‌های آخر با وجود اینکه بیمار بود، هنگامی که به دیدن مقام معظم رهبری می‌رفتیم، با سختی هم شده خودش را می‌کشاند و می‌آمد و رهبری نیز به استاد مشفق احترام و محبت خاصی داشتند.
اسماعیلی: غزل‌های منتشرنشده استاد مشفق
منتشر می‌شود
رضا اسماعیلی، شاعر، نیز خاطره‌ای از استاد مشفق کاشانی تعریف کرد و خبر داد: با همکاری موسسه اطلاعات مجلد چهارم خلوت انس به زودی در ماه‌های آینده منتشر می‌شود تا شاهد انتشار این تذکره باشیم ضمن اینکه تازه‌ترین، جدیدترین و منتشر نشده‌ترین آثار این شاعر که با همکاری خانواده ایشان در اختیار ما قرار گرفته است با نظارت حسین آهی به چاپ خواهد رسید. انتشار این کتاب جزو برنامه این همایش ملی است و انتشارات سوره مهر حوزه هنری این کتاب را در آینده‌ای نزدیک منتشر
می‌کند.
اسماعیلی همچنین با اشاره به اینکه استاد مشفق کاشانی نسبت به مشکلات اطرافیانش احساس مسئولیت می‌کرد، افزود: یک بار که از جلسات شورا باز می‌گشتیم، استاد گفت شنیده‌ام یکی از شاعران مشکل مالی دارد، حقوق معوقه چند ماهه‌ام را که بگیرم، به تو می‌دهم که به طور ناشناس به خانواده آن شاعر بدهی که در تنگنای مالی زندگی نکنند.
وی تاکید کرد: در مراسم بزرگداشتی که برای استاد مشفق برگزار می‌شد، ایشان با همه سختی که از لحاظ جسمانی داشت، بعد از سخنرانی هر شخص می‌ایستاد و از او تشکر می‌کرد. وقتی به ایشان می‌گفتیم لازم نیست خودتان را به زحمت بیندازید، می‌گفت وظیفه دارم که عرض ادب کنم. استاد کاشانی اسوه سخاوت، وارستگی و بزرگ‌منشی و مردمداری بود و از این قبیل خاطرات درباره ایشان زیاد است.
اسماعیلی همچنین با ذکر خاطره دیگری ادامه داد: هنگامی که اتفاقات تلخی در جامعه ادبی افتاد و شکافی بین دوستان شاعر ایجاد شد، استاد مشفق می‌گفت از سخت‌ترین روزها این است که می‌بینم بین فرزندان ادبی من اختلاف‌نظر ایجاد شده است. می‌گفت این درد شدیدتر از دردهای جسمانی من است و بیشتر آزارم می‌دهد. تا اینکه آقای قزوه بزرگواری کرده و در آن روزها نامه دلجویانه‌ای نوشت که وقتی آن را به استاد نشان دادم، خوشحال شد و دعا کرد که هرچه زودتر وفاق و همدلی به جامعه شاعران
بازگردد.
براتی‌پور و خاطره‌ای از التفات رهبری به مشفق شعر انقلاب
عباس براتی‌پور، مرحوم مشفق کاشانی را پدر و استاد مهربانی دانست و بیان کرد: در دورانی که بنده مسئولیت حضور شاعران را در دیدار نیمه ماه مبارک رمضان با رهبر انقلاب داشتم (همزمان با میلاد کریم اهل بیت) شعرا روی زمین می‌نشستند. برای استاد این مسئله دشوار بود. حضرت آقا فرمودند اگر مشکلی هست برایتان صندلی قرار دهیم که استاد فرمودند نه ناراحتی ندارم، اما از آن سال به بعد آقا فرمودند شعرا روی صندلی بنشینند تا ناراحتی بدین واسطه ایجاد نشود.
در این برنامه تمبری که اختصاصی و با همکاری خبرگزاری فارس برای استاد مشفق کاشانی تدارک دیده شده همزمان با اولین سال کوچ شاعر رونمایی می‌شود.
شعر حسین آهی برای مشفق
در ادامه این مراسم، حسین آهی چند بیت از شعری را که برای از دست دادن استاد خود سروده بود، خواند.
ای از همای هنر یافته پادشاهی
بر بی‌همانندی‌ات داد هر کس گواهی
بهمنی: مشفق؛ آموزگار زندگی
محمدعلی بهمنی رئیس شورای شعر وزارت ارشاد که پس از درگذشت مرحوم مشفق سکان این سمت را بر عهده گرفته اظهار داشت: من شاگردی شعر مکتب‌خانه استاد را همیشه دوست‌تر از هرجا داشتم چون علاوه بر استادی واقعا آموزگار زندگی برایم بود.
این شاعر تصریح کرد: صبح به صبح هر یک از ما که وارد اتاق شورا می‌شویم نگاهی عمیق به عکس مرحوم مشفق می‌اندازیم.
وی در ادامه این شعر را برای مشفق کاشانی خواند:
درک زمانت را زبان بودی
تفسیری از فهم زمان بودی
شرحی معاصر داشتی اما
از نادران باستان بودی
پیرانگی در صورتت پیدا
در سیرت پنهان جوان بودی
کاشان اگرچه با تو کوچک نیست
اما تو ایران جهان بودی
هم مهربانی با زمینت بود
هم مهربان آسمان بودی
هم می‌توان گفتن چنین بودی
هم می‌توان گفتا چنان بودی
هم دوستانت شاعران بودند
هم دوستدار شاعران بودی
...
در شعر من وصفت نمی‌گنجد
آنی که می‌گفتی همان بودی
حسینی: مسایل اعتقادی خط قرمز استاد مشفق کاشانی بود
سیدمحمد حسینی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه خشنود است که حسن ختام فعالیتش در وزارت ارشاد با برپایی مراسم نکوداشت برای مشفق کاشانی مصادف شد در سخنانی عنوان کرد: استاد مشفق برای همه ما مایه دلگرمی بود. در آستانه 90 سالگی و با وجود بیماری، می‌دیدیم که در جلسات زیادی می‌نشینند و شعر می‌خوانند. به نظر من برای جوانان ما واجب است که این مفاخر را بشناسند و یاد بگیرند که از آنها به نیکی یاد کنند.
حسینی همچنین گفت: آقای مشفق در تمام زندگی خود به پیرامونش توجه داشت و به فکر درد و آرامش مردم بود. هیچ‌گاه در برج عاج خودش ننشست و هرجا که لازم بود وارد می‌شد و موضع می‌گرفت و تعهدش را نشان می‌داد.
وی ادامه داد: نکته‌ای که باعث مانایی چنین بزرگانی می‌شود این است که به پیرامون خود توجه می‌کنند دردها و آلام مردم را حس می‌کنند و به نوعی در برج عاج نیستند. مسایل اعتقادی خط قرمز او بود.
حسینی به ارتباط مشفق با بزرگانی چون آیت‌الله غروی کاشانی اشاره کرد و افزود: آنچه مشفق درباره اهل بیت علیهم‌السلام، حضرت زینب(س) و حضرت معصومه(س) دارد همگی نشان از دغدغه‌مند بودن و اولویت‌های اوست.ارادت او به خاندان اهل بیت مشخص است. او سال 82 چهره ماندگار و سال 92 نشان درجه یک هنر را دریافت کرد.
علی انسانی: من همواره شرمنده مهربانی‌های مشفق بودم
علی انسانی هم از مداحان و شاعران کشورمان در این مراسم پیش از شعرخوانی در جملاتی گفت: حسن حسینی می‌گفت به بعضی راحت می‌توان خطاب استاد کرد اما مشفق و اوستا را نام می‌برد که به واقع استادند. این گونه هم بود.
این مداح تصریح کرد: من پیش از انقلاب در انجمن آذرآبادگان زیر نظر استاد بودم، انجمن ملک‌پور و... همه انجمن‌هایی که دایر بود.شخصیت این مرد شاعرانه بود. سال گذشته با رفتنش تحت تاثیر قرار گرفتم و این طور سرودم:
غزل نداشت رفیقی شفیق‌تر از تو
چه مشفقانه در این ره زدی قدم مشفق
کلیم طور سخن بودی و صائبانه کلام
بر این چکاد برافراشتی علم مشفق
محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری نیز در جملاتی کوتاه گفت: حق استاد مشفق کاشانی بیش از این‌هاست، باید تا سال‌ها برایش مراسم بگیریم، بزرگی که هنوز نبودنش را باور نداریم.
در این مراسم همچنین مدیرکل خبرگزاری فارس، سید نظام‌الدین موسوی از تمبر اختصاصی نخستین همایش ملی استاد مشفق کاشانی که به همت خبرگزاری فارس تهیه شده بود، رونمایی کرد.