محسن حسینی نهوجی
دژخیمان که روز دوم با جمعیتی بسیار افزون‌تر از روز قبل مواجه شدند، کم کم  به عمق حرکت وتأثیر امواج خروشان پیش بینی نشدة آن پی برده، اطمینان یافتند چنانچه این ابتکار سیاسی در قم با این عظمت تداوم یابد، علاوه برکشیدن خط بطلان بر ادّعای در اقلّیت بودن پیروان خمینی، وحدت و هماهنگی ایجاد شده بین مراجع و مردم با امام خمینی، موجب تسرّی این ابتکار به سایر شهرها و تهران خواهد شد و درطول باقی مانده ایام ماه صفر، تمامی نقاطی را که درآن پرچم سیّدالشهدا(ع) به اهتزاز درآمده، فراخواهد گرفت. شاه در سفر به آمریکا در جواب کارترکه گفته بود آیا نمی‌توان با استفاده از روشهای دوستانه و ارتباط نزدیک‌تر، به جای روشهای خشونت آمیز پلیسی، ازشدّت تشنّجات کاست؟ پاسخ داده بود: ما ناچاریم برای مبارزه با نفوذ کمونیزم در ایران سخت‌گیر باشیم... اینان در واقع اقلیّت بسیار اندکی را تشکیل می‌دهند و از پشتیبانی اکثریت گسترده و تودة مردم ایران برخوردار نیستند.
در صورت فراگیرتر شدن این راهپیمائی و تجمّعات، و بازتاب خبر این حمایت گسترده از امام خمینی، آیاشاه می‌توانست بازهم ادّعای جلوگیری از نفوذ کمونیزم را برای توجیه سرکوب مطرح نماید؟ آیا می‌توانست به بهانة مبارزه باکمونیزم برای مراجع ایجاد محدودیت کند؟حیثیّت و استمرار حاکمیّت شاه به پایان یافتن این حرکت بستگی داشت. دژخیمان موظّف گشته بودند به هر ترتیبی با یافتن بهانه‌ای به این بحران غافلگیر‌کننده پایان دهند. مقابله با آن جمعیت عظیم به سادگی امکان‌پذیر نبود. دژخیمان ناچار بودند پیشروی راهپیمایان را درموضع دفاعی مناسبی مسدود نموده، با استقرار نیروهای مهاجم در مواضع تهاجمی و اجرای تاکتیک فریب، امواج خروشان جمعیت را تحت فشار، به ستونی باریک و آسیب پذیر در یک سمت خیابان تبدیل و بارسیدن به موضعی که از همه طرف بر آن اشراف دارند با سهولت سرکوب نمایند. چهارراه فاطمیه به عنوان مناسب‌ترین نقطه برای اجرای این تاکتیک انتخاب شده بود. از چهار طرف آن  نیروها با اشراف و دید تیرعالی قادر به هدف قرار دادن جمعیت بودند. مأ موران سد‌کننده نیز با استقرار در چهارراه  در لبه جلویی صفوف جمعیت، با هدف قرار دادن بانک و به آشوب کشیدن حرکت مسالمت آمیز، راهپیمایان را به حمله به بانک وکلانتری متّهم نموده، با ادّعای پیشگیری از آشوب و اخلالگری، با کشتار و سرکوب خونین و ایجاد جو وحشت همچون 15خرداد به زعم خود به غائله پایان خواهندداد. در امتداد دیوارهای بلند مدرسة حجّتیه و دیوار مقابل، مردم هیچ جان پناهی نمی‌یافتند و جمعیت در حال فرار در خیابان حجّتیه و حاشیة رودخانه و جاده اصفهان در تیررس جنایتکاران قرار داشتند و نقطة مناسبی برای ایجاد حمّام خون و جلو گیری از به هم پیوستن دوبارة جمعیّت بود.
پس از خروج جمعیت از بیت  آیت‌الله حسین نوری، سونامی عظیم 19 دی با آرامش و سکوت مطلق به سمت بیت آیت‌الله مشکینی در حرکت بود که با رسیدن اولین نفرات به چهار راه فاطمیّه،  مزدوری با بلندگوی دستی خطاب به جمعیت اظهار داشت:  سد معبر حرام است. از پیاده رو سمت راست خیابان حرکت کرده، متفرّق شوید. در حین تکرار این دستور ناگهان صدای عجیبی در فضا پیچید و سپس صدای شکستن و فرو ریختن شیشة بانک مجاور کلانتری و در پی آن غرّش تفنگ و مسلسل‌های اسرائیلی یوزی فضای مقدّس و حریم حرم حضرت معصومه(س)  و مرکز فقاهت تشیّع راپرکرد و مظلومانه خون مؤمنان خدا برآسفالت خیابان جاری و حماسۀ شگفت 19 دی اینچنین بر چکاد تاریخ حک شد.
طلاب با خروش قهرمانانه وبرپایی اعجازآمیز«تظاهرات هوشمند سکوت» در روز‌های 18و 19دی، «فضـای بازسـیاسی» و حقوق بشر ادّعایی کارتر و شاهنشاه میرپنج در«جزیـرة ثبات» را به چالش کشیده، با افشای ماهیّت واقعی غارتگران،آنان را در افکار عمومی جهان رسوا نموده و قدرتشان را به سخره گرفتند. تحوّل روحی شگفت و انگیزة الهی طلاّب ومؤمنان قم «قیام لِـلّه» و عمل صالح تا پای ایثار جان و سنگ تمام مراجع عظام و مدرّسین محترم در مانورعظیم «اتّحاد مرجعیّت و روحانیت تشیّع» به دفاع از اسلام و قرآن، موجب نزول الطاف الهی و اقدام نهایی حضرت امام شد. ایشان با ملاحظة «حتّی یُغَیِّروُا ما بِاَنفُسِهم» ازجانب ملّت، فرمودند: «این رفراندوم سرتاسری در حقیقت خلع شاه از سلطنت غاصبانه جائرانه است. کارتـر و دیگـر غارتگـران مخازن ملّت‌های مظلوم، باید بدانند محمدرضا خائن ویاغی و ناچار از سلطنت مخلوع است.»