همه ساله با آغاز فصل پاییز و زمستان و البته شدت گرفتن بارندگی‌ها و برف وکولاک و حتی یخبندان در اغلب مسیرهای جاده‌ای، متاسفانه اخبار گوناگونی درخصوص حوادث تلخ و غیرقابل جبرانی که دراغلب این مسیرها به وقوع می‌پیوندد می‌شنویم.
اخباری که با ارقام چند هزاری خود بی‌شک بیانگر واقعیت تلخی است. هر چند که این یک موضوع چند بعدی است و می‌توان از زوایای مختلف به آن نگریست.
از یک سو ایمنی مسیر‌ها و جاده‌های عبوری و از سوی دیگر ایمنی خودروها و از همه مهم‌تر بی‌دقتی و بی‌تجربگی برخی راننده‌ها در حین رانندگی در مسیرهای صعب‌العبور و خطرناک می‌تواند به وقوع حوادث مختلفی منجر شود. واقعیتی که بی‌شک در بالا بردن آمار حوادث و تلفات جاده‌ای بي‌تأثیر نیست.
موقعیت اقلیمی از یک سو و از سوی دیگر بی‌توجهی برخی رانندگان و مسافران نسبت به هشدارهایي که نه تنها  از طریق رسانه‌های مختلف مدام برآن تاکید می‌شود که حتی نیروهای راهور و پلیس‌های مستقر در مسیرهای گوناگون نیز با استفاده از ابزار جریمه  و یا برخوردهای محکم رانندگان بیشتری را بر رعایت این هشدارها ملزم می‌کنند.
اما با این وجود کماکان شاهد تلفات وحوادث بسیار تلخ  وغیرقابل جبرانی در این فصل از سال هستیم.
 در قسمت قبلی گزارش به برخی از مهم‌ترین جاده‌های حادثه‌خیز کشور اشاره شد. مسیرهایی مثل آزاد‌راه کرج به قزوین، قزوین به زنجان و بعد از آن مسیر آذربایجان شرقی و جاده‌هایی مثل مرند-جلفا، سرچم اردبیل، گردنه حیران، ساوه-قم، اسالم-خلخال، چالوس، هراز، شمشک، دیزین، سقز-بانه، لامرد- شیراز، خرم آباد- بروجرد، مریوان -اورامان، مریوان- سنندج، فومن - ماسوله و.... نمونه‌ای ازجاده‌های خطرناک و حادثه‌خیزکشور هستند.
 به طوری که طبق آمارهای موجود به صورت میانگین بین 23 تا 27 هزار نفرسالانه درحوادث جاده‌ای کشته می‌شوند و اغلب  این حوادث در شرایطی رخ می‌دهد که بارها وبارها نسبت به خطرناک بودن برخی جاده‌ها و محورهای مختلف کشور خصوصا در ایام پربارش سال هشدارهای زیادی داده شده است.
در این قسمت از گزارش هم با کارشناسان دیگری در این زمینه گفت‌و‌گو کرده‌ایم و نظرات آنها را در خصوص راهکارهایی برای کاهش این آمارهای تکان‌دهنده حوادث جاده‌ای در ایام پربارش سال جویا شده‌ایم.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند
شاید به باور اغلب مردم، بارندگی‌ها در فصول سرد سال، چه به شکل برف وچه به شکل باران و کولاک و حتی مه، عامل اصلی تصادفات و حوادث در این فصل از سال است اما در واقع شرایط جوی تنها به عنوان عاملی شناخته می‌شود که می‌تواند بر شدت و یا سرعت این حوادث بیفزاید، چرا که طبق باور کارشناسان تصادف در محورهای همیشگی اغلب به دلیل مجموعه‌ای ازعلل رخ می‌دهد.
خواب‌آلودگی و عدم مهارت کافی، عدم رعایت ایمنی فنی اتومبیل قبل از حرکت، استفاده از قطعات و خصوصا لاستیک‌های فرسوده و .... همه و همه می‌تواند در کنار عوامل جوی بر شدت سوانح بیفزاید.
محمد‌حسین حمیدی رئیس پلیس راهور ناجا ضمن اعلام آمادگی پلیس‌ راه کشور برای زمستان امسال با اشاره به برخی شایعات مبنی بر اینکه اعلام شده است امسال سخت‌ترین زمستان در پیش است، به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «امسال تقریبا از اوایل آبان ماه شاهد برف و باران بودیم، تیم‌های پلیس ‌راه، سازمان راهداری و هلال احمر در طول محورهای کشور حضور داشتند و کارهای مورد نیاز را انجام می‌دادند. اما با این وجود، در برف و سرمای اخیر با وجود اینکه در بسیاری از نقاط، شرایط سختی حاکم بود و بارش برف زیادی را شاهد بودیم  و می‌توانست شرایطی را به دلیل آماده نبودن مسافران ایجاد کند، اما مشکل خاصی رخ نداد. البته موضوع بسیار مهم و قابل توجه این است که باتوجه به اینکه در فصل زمستان و سرما قرار داریم و با توجه به هشدارهای سازمان هواشناسی و سازمان‌های مختلف، خود رانندگان نیز باید ملزومات لازم زمستانی را از قبل آماده کنند تا در این ‌گونه مواقع حداقل مشکل را داشته باشند.»
رئیس پلیس راهور ناجا در ادامه با اشاره به خطرناک‌‌ترین وحادثه‌‌سازترین جاده‌های کشورمی‌افزاید: «در فصل زمستان پرخطرترین جاده‌ها محورهای کوهستانی هستند که ممکن است برف، یخبندان و کولاک داشته باشند و راننده‌ای بدون آمادگی، تجهیزات، آماده نبودن خودرو برای خود و باقی رانندگان مشکل ایجاد می‌کند. اما درمرحله دوم یکی از خطرناک‌‌ترین محورها آزاد‌راه‌ها و بزرگراه‌ها هستند که سرعت در این جاده‌ها بسیار بالاتر از حد معمول است و در زمان لغزندگی باعث وقوع تصادفات زنجیره‌ای می‌شود، به همین دلیل همه هم‌میهنان و رانندگان باید رعایت مقررات را در این ‌گونه راه‌ها مدنظر قراربدهند.»
به گفته حمیدی، پرتصادف‌ترین جاده‌ها معمولاً پرترددترین‌ها هستندکه آزادراه کرج به قزوین و همچنین قزوین به سمت زنجان و آذربایجان شرقی می‌تواند جزء پرحادثه‌ترین‌ها باشد.
بعضی اوقات محور تهران به قم و قم به سمت اصفهان به دلیل تردد بالا و اگر هم شاهد برف و باران در این محور باشیم، می‌تواند یکی از محورهای پرحادثه باشد و همچنین جاده‌های پرتردد سایر نقاط کشور نیز به دلیل تردد بالا می‌توانند حادثه‌ساز شوند. معمولا تصادف ناشی از تردد بالای خودروهاست، یعنی زمانی که تردد خودروها زیاد باشد، تنها کافی است شرایط جوی مناسب نباشد و راننده هم مهارت لازم را نداشته باشد و طبعا این شرایط تصادف را به وجود می‌آورد.
مشکل خودروهای چینی در فصل سرما
اما درست در شرایطی که صحبت‌ها بر سر رعایت ایمنی خودروها و همین طور قوانین رانندگی در فصل‌های پر بارش مثل پاییز و زمستان اوج گرفته است، در میان اخبار پلیس راهور خبری دیده می‌شود که اشاره به آن در این بین خالی از لطف نیست و چه بسا تلنگری باشد برای برخی رانندگان تا با دقت و آگاهی بیشتری به دل جاده‌های برفی بزنند.
سرهنگ جعفر محمد‌نژاد، فرمانده پلیس راه مازندران اخیرا تاکید کرده است، کسانی که خودروی چینی حتی شاسی بلند هم دارند در جاده‌های کوهستانی برف‌گیر و یخبندان حرکت نکنند. چرا که به گفته او لاستیک و ترمز خودروهای چینی به هیچ عنوان در جاده‌های برف‌گیر و یخبندان کارایی ندارد! و از همه مهم‌تر اینکه ظاهرا، بیشترین مشکل پلیس راه مازندران در روزهای برفی و یخبندان در جاده‌های کوهستانی با خودروهای چینی است.
او گفته است که لاستیک و ترمز خودروهای چینی برای تردد در محورهای کوهستانی به ویژه در روزهای برفی و یخبندان نامناسب است.
سرهنگ محمد‌نژاد همچنین تاکید کرده است که  40 درصد شهروندان مقررات راهنمایی و رانندگی برای تردد درجاده‌های کوهستانی و برف‌گیر را رعایت نکرده و به توصیه‌های پلیس بی‌توجهی می‌کنند. زنجیر‌چرخ به عنوان یک نیاز ضروری در سفرهای زمستانی است که رانندگان باید به همراه خود داشته باشند و بسیاری از رانندگان که بدون زنجیر چرخ هستند سبب می‌شوند دیگرخودروها در جاده بمانند. همین طور برف شدید و یخبندان سبب می‌شود تا حتی خودروهایی که به سامانه ترمزABS نیز مجهز هستند، به دلیل متوقف بودن یخ زده و قفل کند.
استقرار ۲۵ هزار تیم در گردنه‌های زمستانی
هر چند همه ساله آمارهای سوانح و حوادث جاده‌ای فصل‌های سرد سال به خصوص در محورهای حادثه‌خیز چند برابر فصول دیگر است اما با این وجود نه تنها همه ساله تدابیر امنیتی و ترافیکی بیشتری اندیشیده می‌شود که گروه‌های مختلف در قالب پلیس راهور و گروه‌های امداد و نجات به مسافران و رانندگانی که در این محورهای برف‌گیر و صعب‌العبور دچار سوانح می‌شوند نیز افزایش چشمگیری می‌یابد.
 به طوری که براساس آخرین آمارها، سردار تقی مهری رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی نيز در رزمايش طرح ترافيكي زمستاني با اشاره به اين ‌كه در این طرح ۲۵ هزار تیم و ۵۶ هزار نفر در ۱۱۰ نقطه برف‌گیر کشور حضور فعال دارند، تصريح می‌کند: «تمامي دستگاه‌های امدادی، خدماتی و پلیس با به‌‌کارگیری حداکثر توان اجرایی و عملیاتی خود در تلاش هستند برای تسهیل در رفت ‌و آمد و همچنین مدیریت احتمالی حوادثی که در گردنه‌ها و نقاط کوهستانی به وجود می‌آید، حضوري فعال داشته باشند.»
رئیس پلیس راهورناجا همچنین ابراز امیدواری كرد با  تدابیری که  اتخاذ  شده، تمام تیم‌های امدادی و پلیس در نقاطي كه به دليل برف‌گیر و کوهستانی بودن جزو نقاط حادثه‌خیز معرفی شده‌اند، حضوري چشمگیر داشته باشند.
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا، خدمت در راهداری را خدمتی بدون تعطیلی و شبانه‌روزی عنوان کرده و می‌گوید: «فلسفه وجودی حضور نیروها در راهداری و پلیس راهور، خدمت به مردم است و با تدابیری که از مدت‌ها قبل درباره مدیریت سفر‌ها و همچنین ترددها در جاده‌ها و گردنه‌های برف‌گیرانجام شده، نتیجه‌ای جز کاهش تلفات جاده‌ای و پیشگیری ازحوادث احتمالی نخواهدداشت.»
سردار مهری همچنين به رانندگانی که قصد تردد در مسیرهای برف‌گیر را دارند توصیه کرد که قبل از مسافرت از وضعیت جوی و راه‌ها از طریق سامانه راهور ۱۲۰ مطلع شوند و در طول مسیر به تجهیزات ایمنی ازجمله زنجیر چرخ و وسایل گرمایشی مجهز باشند.
جریمه ۳۸۲ میلیارد تومانی
در طی سال‌های ۹۲ و ۹۳
رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران از پرداخت جریمه ۳۸۲ میلیارد تومانی در طی سال‌های ۹۲ و ۹۳ خبر می‌دهد.
احمد دنیامالی با اشاره به گزارش پلیس از وضعیت ترافیکی شهر تهران طی سال‌های ۹۲ و ۹۳ می‌گوید: «متاسفانه با وجود تلاش‌های شبانه‌روزی پلیس راهنمایی و رانندگی، آمار تخلفات بالاست و شهروندان تهرانی طی این دو سال ۳۸۲ میلیارد تومان جریمه پرداخت کرده‌اند که عدد بزرگی است.»
وی از دولت خواست سهم ۶۰ درصدی شهرداری‌ها را در این رابطه بپردازد.
دنیامالی با بیان اینکه در سال ۹۳، چهار میلیون برگه جریمه تسلیمی صادر شده است، تاکید می‌کند: «همچنین دو میلیون و ۹۰۰هزار جریمه دو برگی و سه میلیون و ۳۰۰ هزار جریمه الصاقی طی این سال برای شهروندان تهرانی، جریمه صادر شده است.»
ایمنی مقدم بر حرکت
شاید عده‌ای از رانندگان یک مسیر مشخص به اقتضای شغل یا کارهای روزانه دیگری که دارند به ناچار مجبور باشند در طی هفته چندین بار از یک مسیر مشخص تردد کنند و این ترددهای مداوم را دلیلی بر ایمن بودن جاده و اتومبیل خود بدانند. به عبارت ساده‌تر زمانی که راننده‌ای چندین بار بدون هیچ سانحه‌ای یک مسیر مشخصی را طی می‌کند ممکن است به این باور برسد که دیگر با آن مسیر آشنا است و احتمال کمی برای ایجاد مشکل وجود دارد در حالی که مروری بر حوادث ایجاد شده جاده‌ای نشان می‌دهد که باید به آن شعار قدیمی به راستی ایمان داشت که «حادثه هیچ گاه خبر نمی‌کند!»
سرهنگ مراد مرادی ،رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور درباره نکاتی که با افزایش برودت هوا و سامانه‌های بارشی باید بیش از هر زمان دیگری مد‌نظر رانندگان قرار بگیرد، به گزارشگر کیهان می‌گوید: «قبل از هر چیزی مهم‌ترین توصیه ما این است که در زمستان و هوای سرد و به ویژه در سفرهای جاده‌ای رانندگان حتما این تجهیزات را همراه داشته باشید؛ اطمینان از سلامت برف پاک‌کن ،کپسول آتش‌نشانی، جعبه ابزار، دستکش و لباس گرم و پتو، دو رشته طناب یا زنجیربکسل، آذوقه و غذای خشک به میزان لازم، چراغ قوه و باطری اضافه، جعبه کمک‌های اولیه، نقشه، زنجیر چرخ، تعویض لاستیک‌های کهنه و فرسوده و سایر تجهیزات و لوازمی که در زمان بروز بحران وجود آنها می‌تواند شرایط را تسهیل کند.»
سرهنگ مرادی در ادامه می‌افزاید: «نکته بسیار حائز اهمیت دیگر در خصوص چگونگی رانندگی مناسب در هوای بارانی است. رانندگان باید توجه داشته باشند که با سرعت کمتر از روزهای معمولی که جاده خشک است، حرکت کنند و خودرو را در حرکت ثابت نگه دارند و باسرعت مطمئنه حرکت نمایند. در پیچ‌ها با دقت و به آرامی گردش کنند و ازگردش و انحراف ناگهانی خودداری کنند و از ترمز کردن ناگهانی بپرهیزند. همچنین از فشار دادن روی پدال گاز یا برداشتن فشار از روی گاز به‌طور ناگهانی خودداری کنند. ازرانندگی در لبه راه‌ها یا شانه‌های راه خودداری کنند و بهتر است در مواقع لزوم از لاستیکی خشک و زنجیر چرخ استفاده کنند. هنگام مه‌گرفتگی چراغ‌های مه‌شکن یا نور پایین را روشن کنند و قبل از رانندگی در هوای سرد، موتور ماشین را روشن کنند و منتظر گرم شدن اتومبیل (حداکثر 5 دقیقه) بمانند. همه برف‌ها و یخ‌های ماشین را از روی آن پاک کنند؛ زیرا ممکن است یخ‌های روی اتومبیل هنگام رانندگی، پرت شده و افراد پیاده را زخمی کند یا به وسایل نقلیه دیگر آسیب برساند. همین‌طور موتورسیکلت‌سواران محترم هم باید توجه داشته باشند که حرکت دادن موتورسیکلت در راه لغزنده ممنوع است و باید حتی‌الامکان هنگام رانندگی در هوای مه‌آلود به چراغ  عقب  وسیله نقلیه جلویی اعتماد کامل نداشته باشند.»