به گزارش ایسنا، از اواخر مهرماه که رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزیر اقتصاد گردهم آمده و از طرح‌های خاص دولت برای اجرای بسته تسریع رونق اقتصادی سخن گفتند بیش از 70 روز گذشته است. گرچه طیب‌نیا، خواسته که تا این حد در مورد این سه سیاست یعنی وام 25 میلیونی خودرو برای فروش 110 هزار دستگاه، کارت‌های اعتباری 10 میلیونی برای خرید کالا و همچنین وام کالاهای واسطه‌ای بحث نشده و ابعاد دیگر بسته مورد توجه باشد؛ اما واقعیت چیزی جز این نیست و در چند ماه گذشته از اجرایی شدن بسته تاکنون می‌توان این طرح را در مجموع در سه سیاست اعتباری بانک مرکزی خلاصه کرد. آن هم در شرایطی که از بین همین سه طرح هم فقط وام 25 میلیون تومانی خودرو با هزینه‌ای حدود 2500 میلیارد تومان به اجرا درآمده است.
تغییرات چند باره طرح
آن طور که سیف، در نشست تشریح بسته اقتصادی اعلام کرده بود کارت‌های اعتباری 10 میلیون تومانی نیز جزو دیگر سیاست‌های بانک مرکزی است که قرار بود در قالب صدور کارت با اولویت کارکنان بخش‌های دولتی و حتی خصوصی با بازپرداخت دو ساله و سود 12 درصد برای خرید کالای داخلی اجرایی شود. اما در مدتی که از این اعلام گذشته تاکنون بارها سیاست اجرایی این طرح تغییر کرده و هنوز هم کاملاً مشخص نیست که اقشار هدف کدامند، اعتبار لازم چقدر بوده و قرار است که اجرای آن تا کجا پیش برود. حتی با وجود اینکه اعلام شده تعدادی از کارت‌ها چاپ و در هفته آینده توزیع خواهد شد، نمی‌توان زمان دقیقی برای آن متصور بود چراکه بارها زمان مدنظر تغییر کرده و از هفته‌ای به هفته دیگر منتقل شده است.
این درحالی است که حتی بانک مرکزی در دوره‌ای به این نتیجه رسید که گستره توزیع و کاربرد کارت‌های اعتباری را افزایش داده و در کنار امکان خرید کالای ایرانی با سود 12 درصد، شرایط خرید کالای خارجی با سود 21 درصد را فراهم آورد که البته این موضوع با وجود اینکه در نشست خبری معاون فن‌آوری اطلاعات بانک مرکزی اعلام شد در مدتی کوتاه از سوی رئیس کل بانک مرکزی مورد تأیید قرار نگرفت و وی در جمع خبرنگاران اعلام کرده که چنین اخباری برداشت اشتباه عده‌ای است!
به هرحال اگر هم به قول سیف، برداشت اشتباهی رخ داده بود، تولیدکنندگان اصلاً ورود کالای خارجی به طرح کارت اعتباری را نپذیرفته و حتی از کاهش دوره بازپرداخت که از دو سال مصوب در شورای پول و اعتبار به 12 ماه رسیده بود نیز به شدت انتقاد کردند. هر چند که بانک مرکزی باز هم اعلام کرد که هیچ‌گاه دوره بازپرداخت دو ساله به طور جدی مورد بحث و تأیید نبوده است!
مشمولان جدید طرح
اما آخرین موضع بانک مرکزی حاکی از صدور کارت‌های اعتباری و آمادگی برای توزیع آن است؛ اما این بار با گروه هدف جدید. حکیمی- معاون فن‌آوری اطلاعات بانک مرکزی- از شناسایی گروه‌های هدف سخن گفته و اعلام کرده است که جمع‌بندی ما برای اجرای این طرح اکنون برای افرادی است که تازه ازدواج کرده‌اند، هر چند که حکیمی به چگونگی اجرای آن اشاره‌ای نکرده که این هم باز تغییر جهتی دیگر در توزیع کارت‌های اعتباری محسوب می‌شود چراکه همین چندی پیش بود که بانک مرکزی اعلام کرد کارت‌ها عام بوده و گروه‌های خاص را دربرنمی‌گیرد، ولی به نظر می‌رسد با اولویت زوج‌های جوان، بازنشستگان و کارمندان دولت اجرایی می‌شود.
حکیمی اما با بیان اینکه مشخص کردن گروه‌های هدف و چانه‌زنی نمایندگان تولیدکنندگان روی نرخ کالاها مشکلات تأخیر دو ماهه اجرای طرح کارت اعتباری است اعلام کرد که زیرساخت‌های صدور کارت اعتباری فراهم است و از شنبه (امروز) سه گروه زوج‌های جوان، کارمندان و بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی می‌توانند درخواست دریافت کارت اعتباری بدهند.
این طرح از ابتدا بدون برنامه بود
به هرحال این عدم ثبات و تصمیمات متفاوت طی دو ماه برای اجرای یک طرح موجب شده تا طهماسب مظاهری- رئیس کل اسبق بانک مرکزی- به صراحت اعلام کند که این طرح از ابتدا ایده‌ای پشت سر نداشته و بدون برنامه بوده است.
وی همچنین با اشاره به اینکه در مجموع طرح کارت اعتباری می‌تواند در رونق اقتصادی تأثیرگذار باشد از اعلام طرحی که هنوز ساماندهی نشده و سیاست‌های آن تعیین نشده بود، انتقاد کرده و گفته که آن زمانی که این طرح اعلام شد یک ایده بود و نه یک طرح ساماندهی شده و نظام‌مند و اکنون نیز ساز و کاری برای اجرای طرح کارت اعتباری وجود ندارد.
مظاهری البته نسبت به توزیع همگانی کارت‌های اعتباری هم انتقاد و تأکید کرده است که دولت از انجام این کار به وسیله کارت اعتباری بگذرد و اگر خانوارهای نیازمند را شناسایی کرد طرح تسهیلات خرید لوازم خانگی را در همان کارت‌های معمولی اجرا کند.
بانک مرکزی با سود 12 درصد منت می‌گذارد
درعین حال که طحان‌پور- رئیس اتحادیه لوازم خانگی- هم با اعلام اینکه ساز و کار طرح توزیع کارت‌های اعتباری نادرست و بدون هماهنگی است در میزگردی که به بررسی این طرح اختصاص داشت عنوان کرد که تاکنون هیچ کارت اعتباری‌ای به شخصی داده نشده است. از سویی دیگر بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات خرید لوازم خانگی با سود 12 درصد سر مردم منت می‌گذارد.
70 هزارتا نیست بلکه 13 هزارتاست
طحان‌پور با بیان اینکه لوازم خانگی صنعت خودرو نیست و تولید این لوازم اکنون در رکود است گفت که اینکه می‌گویند برای هفتاد هزار بازنشسته کارت خرید تهیه شده نادرست است، زیرا فقط 13 هزار بازنشسته از این طرح استقبال کرده‌اند و معلمان نیز انصراف داده‌اند.
به هرحال آن‌ طور که میدری- معاون اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی- اعلام کرده است، 70 هزار کارت چاپ شده که احتمالاً هفته آینده در میان بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی توزیع می‌شود. هر چند که باید منتظر بود و دید که آیا این قول برای هفته آینده مانند «هفته‌های گذشته» وعده‌های قبلی است و یا اینکه در نهایت یکی دیگر از سیاست‌های بسته رونق اقتصادی به اجرا درخواهد آمد. طرحی که به اعتقاد برخی کارشناسان اقتصادی منفعت بیشتر برای بانک‌ها درنظر گرفته شده و از سویی دیگر فایده‌ای برای اقشار ضعیف ندارد، چرا که نمی‌توانند از عهده بازپرداخت این تسهیلات برآیند.