روي عن محمد بن عليٍ الجواد عليهماالسلام قال:«لَا تَكُنْ وَلِيّاً لِلَّهِ فِي الْعَلَانِيَهًْ عَدُوّاً لَهُ فِي السِّرِّ.»(1)
در بین رذائلی که انسان به آن مبتلا می‌شود و در معارف ما حتّی بیش از کفر نسبت به آن نکوهش شده، مسئله نفاق است که از آن به دورویی تعبیر می‌کنیم.
نفاق گاهی در ارتباط با مخلوق است؛ مثلاً کسی روابطی منافقانه با افراد داشته باشد و در علن اظهار دوستی، ولی در خفاء دشمنی کند. امّا گاهی نفاق با خالق است، نه با مخلوق! البتّه با خالقش منافقانه عمل می‌کند، برای بهره‌کشی از مخلوق.
امام جواد(ع) در این روایت کوتاه می‌فرمایند: «لَا تَكُنْ وَلِيّاً لِلَّهِ فِي الْعَلَانِيَةِ». تو از آنهایی نباش که در ظاهر طوری خودشان را جلوه می‌دهند که از دوستان خدا هستند، آدم متدیّن و خوبی هستند، امّا در خفا دشمن خدایند! به تعبیر ساده، از کسانی نباش که درمقابل مردم، جانماز آب می‌کشند، امّا در خفاء خلاف شرع می‌کنند، سرپیچی از فرمان خدا در خفاء دشمنی با خدا است. از این افراد نباش. این انسان بدترین فرد است.
یک وقت شخصی با مردم منافقانه عمل می‌کند، مثلاً مقابل رویش می‌گوید: من خیلی با شما کذا و فلان، بعد پشت سرش بد می‌گوید و منافقانه عمل می‌کند و دورویی می‌نماید که این دورویی با شخص مخلوق است. بدتر از این، دورویی با خالق است که در علن اظهار تدیّن و دوستی با خدا می‌کند امّا در خفاء کارهایی که می‌کند خلاف شرع است، حضرت می‌فرمایند: از اینها نباش. کار این سنخ افراد، در قیامت سخت‌تر از کفّار است. چون این‌طور نیست که کفّار را از اینجا که می‌برند یک سر در آتش جهنم بیندازند.چون بعضی از کفّار مستضعفند. استضعاف یعنی چه؟ یعنی حقّ به اینها نرسیده. اگر شعار حق هم بوده امّا کسی برایشان تبیین نکرده است. در روایات داریم: هنگام مرگ، حقّ را به اینها عرضه می‌کنند، اگر قبول کرد، همین کافر بهشتی می‌شود، اگر قبول نکرد، معلوم می‌شود با خدا دشمنی دارد و لذا راه و مسیرش جهنّم می‌شود. ولی منافق‌ این‌طور نیست و کارشان سخت‌تر از کافران است . در قرآن هم آیات بیشتری در نکوهش منافقین آمده است. در قرآن در مورد منافق، منافقین و منافقات هست امّا راجع به کفّار، کافرین و کافرات نداریم و فقط کلمة کافر آمده است. لذا انسان باید خیلی مراقب باشد تا در جامعه از نظر دینی، بیش از آنچه که هست، خودش را جلوه ندهد. حواست جمع باشد! این نفاق با خداست.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1) بحارالانوار ج 75 ص 365
*پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی(ره)