آیینهای عزاداری محرم در مازندران
مراسم سوگواری محرم در مازندران با آیینهای مختلفی که از گذشتگان نسل به نسل منتقل شده، برگزار میشود و هنوز هم این آیینها که شامل روضهخوانی، دستهگردانی و تعزیهخوانی است همانند گذشته اجرا میشود.
دستههای عزاداران نشانههایی را با خود حمل میکنند شامل بیرق، کتیبه، علم، ششگوش، کتل و چهلچراغ که بیرق سادهترین و عامترین نشانه، منسوب به حضرت عباس(ع) است.
مراسم قوم بنیاسد یکی از مراسم ماه محرم است که در شهرهای مازندران اجرا میشود به این صورت که گروهی با لباس سفید به راه میافتند بیلی را در دست دارند و نعشی را به طور سمبلیک حرکت میدهند.
برخی از آیینهای عاشورایی مازندران در فهرست آثار معنوی ملی به ثبت رسیده، که مراسم آیینی مذهبی منبرکشی، سنت آیینی مذهبی طعامدهی (فرمابزوئن) در سورک، کربزنی، کرنانوازی در مراسم، مراسم روز یازدهم در دودانگه ساری از جمله این مراسم است.
آیین مذهبی منبرکشی از جمله مراسم ایام محرم است که در محله قدیمی شهر ساری اجرا میشود و افرادی که خادمان منبر هستند و نسل به نسل منبر را نگهداری میکنند این مراسم را به اجرا درمیآورند که میتوان به مراسم منبرکشی خانه علمدار در کوچه سیزده پیچ ساری اشاره کرد.
سنت آیینی مذهبی طعامدهی (فرمابزوئن) در سورک از یک سنت کهن و دیرین است که نسل به نسل به صورت سینه به سینه منتقل شده و پدران به فرزندان خود وصیت میکنند که این آیین را اجرا کنند.
در روز عاشورا همه ساکنان شهر با هزینه شخصی باتوجه به توان مالی از عزاداران حسینی که از تمامی نقاط استان برای انجام مراسم سوگواری به این منطقه میآیند در منازل خود برای صرف ناهار در منازل خود دعوت به عمل میآورند و پذیرایی میکنند.
در تمامی خانههای این شهر باز است و هرکس میتواند به میل خود وارد شده، به دلیل اینکه معتقدند سفره آن روز مخصوص امام حسین است، این کار به مرور زمان به سور معروف شد و وجه تسمیه شهر سورک به معنی شهری که سور میدهد شناخته شد این روش پسندیده هر ساله ادامه دارد، بهطوری که در سالهای اخیر اهالی محل در روز عاشورا به جمعیتی در حدود 50 تا 70 هزار نفر اطعام میدهند.
آیین علمگردانی از جمله آیینهایی است که از گذشتههای دور باقی مانده و هر ساله توسط بومیان منطقه به گونهای خاص اجرا میشود.
مراسم آیینی مذهبی کربزنی یکی از شیوههای عزاداری شیعیان ایرانی به ویژه اقوام ساکن در استانهای شمالی ایران مازندران و گیلان شرقی است. کرب قطعه چوب تراشیده به اندازهای است که در کف دست جای میگیرد و خط بیرونی آن صاف است از پشت آن بندی دارد که به پشت دست میافتد کرب در کف دست قرار میگیرد و انگشتان برگرد آن حفاظ میشوند یک جفت کرب را در دست میگیرند و به آهنگ نوحه خوانده میشود آنها را برهم میکوبند.
سنت مذهبی گهوارهبندی (گرهبندی) از سنتهای عزاداری ماه محرم در یکی از روستاهای توابع بابل است که از سالیان دور در روز عاشورا برگزار میشود، کودکان این روستا در این روز گهوارهای را به نام گهواره حضرت علیاصغر با پارچهای سبز تزیین کرده و بسیاری از کودکان با این گهواره با نوحهخوانی و زنجیرزنی به راه میافتند.
تکیه دوستن از واژگان طبری به معنی تکیه بستن نام آیینی است که عزاداران شیعی دو تا سه روز پیش از ماه محرم به جهت آمادهسازی مقدمات مراسم عزاداری با غبارروبی، آراستن و آذینبندی تکایا را به اجرا درمیآورند.
آیین نشالپلیته نیز مراسمی است که در روستای گرجی محله شهرستان بهشهر اجرا میشود نشالپلیته از واژگان طبری به معنای پارچه مشعل نام آیینی است که از سوی کودکان و نوجوانان در دو تا سه روز پیش از فرارسیدن ماه محرم به جهت جمعآوری پارچههای مستعمل برای ایجاد روشنایی در صحن و حیاط حسینیهها در شبهای عزاداری برگزار میشود.
همچنین آیین کرنا نوازی مراسمی است که در روز عاشورا در رثای اباعبداللهالحسین(ع) و اهل بیت جهت پاسداشت و زنده نگهداشتن قیام عاشورا از گذشته در منطقه تنکابن آخوندمحله، نارنجبن، تالش محله، کپوک و سادات محله و بخشهایی اجرا شده و همچنان نیز برگزار میشود.