بیش از چند هفته از فاجعه منا می‌گذرد. این روزها آن‌قدر تند و پر از استرس و خبرهای ناگهانی بد بر مردم گذشت که شاید هر کسی که پیام تبریک زیارت یک حاجی را بر دیواری ببیند، چشمانش پر از اشک شود. خبرها یکی پس از دیگری می‌آمد یا تکذیب می‌شد و یا تصحیح می‌شد اما یک روند در همه اخبار و در طول مدت اطلاع رسانی ادامه داشت و دارد.
هر چه زمان می‌گذشت عمق فاجعه بیشتر از گذشته اعلام می‌شد. اعداد کشته شدگان از اعداد دو‌رقمی آغاز شد تا به جایی رسید که این ارقام به چهار رقم و حدود ۷000 نفر رسید در حالی که دو هفته از رخداد فاجعه گذشته بود.
رژیم آل سعود که آبروی خود را از دست رفته می‌دید، سعی داشت با کتمان و تکذیب حقایق و واقعیت‌هایی که قابل پنهان کردن نیست، از مدیریت مفتضحانه خود دفاع کند در حالی که هزاران حاجی را به کام مرگ کشانده بود. این دست و پا زدن‌ها به جایی رسید که برای پوشاندن حقایق و آمار دقیق کشته‌شدگان در فاجعه منا، اعلام شد برای جلوگیری از شیوع بیماری اقدام به دفن حجاج خواهد کرد. این تلاش‌ها نه تنها در جهت پنهان کردن آمار دقیق حجاج شهید صورت می‌گرفت بلکه درباره علل وقوع این حادثه نیز سعی کرد تا با فرافکنی اشتباهات مدیریتی خود را بر گردن حجاج کشورهای مختلف و بی‌نظمی آنان بیندازد. در حالی که مسیر عامدانه از سوی سربازان و ماموران سعودی بسته شده بود. برخی رسانه‌ها علت این بسته شدن مسیر را عبور کاروان شاهزاده ولیعهد سعودی اعلام کردند اما رژیم آل سعود این خبر را نیز تکذیب کرد.
در پی این تکذیب‌های پی در پی و خبرسازی‌های دروغین آل سعود و رسانه‌های وابسته به آن، یک مطالبه عمومی در جهان اسلام برای تشکیل کمیته حقیقت یاب به وجود آمد تا علل اصلی رخداد این حادثه غمبار و حزن برانگیز در آن کمیته حقیقت یاب بررسی شود.
ضرورت تشکیل کمیته حقیقت یاب
آیت‌الله محسن مجتهدشبستری، عضو مجلس خبرگان رهبری ‌به‌گزارشگر کیهان درباره مسئولیت عربستان در رخداد فاجعه منا می‌گوید: «عربستان سعودی بایستی مسئولیت خود را بپذیرد و در برابر فاجعه پیش آمده پاسخگو باشد و به جای فرافکنی‌ها و سلسله تهمت‌ها و افترائات به حجاج و دولت‌ها، واقعیت و حقیقت را بپذیرد.»
عضو خبرگان رهبری با ابراز امیدواری از تشکیل کمیته حقیقت یاب خاطرنشان می‌کند: «با تشکیل کمیته حقیقت یاب واقعیت‌ها معلوم خواهد شد و این مسئله که ایرانی‌ها را متهم می‌کنند و می‌گویند 300 نفر از حجاج ایرانی مسیر را بر خلاف رفتند و همچنین اینکه گاهی می‌گویند حجاج آفریقایی بی‌نظمی کردند، به هیچ وجه صحت ندارد. چنین اتفاقی نیفتاده است و دوربین‌های مدار بسته بیانگر واقعیت هاست و این گونه تهمت‌ها، دروغ و افترای محض است.»
نماینده رهبر معظم انقلاب در استان آذربایجان شرقی درباره ویژگی‌های اعضای کمیته حقیقت یاب بیان می‌کند: «اعضای این کمیته باید افرادی منصف و بی‌طرف و از نمایندگان کشورهای اسلامی باشند که اتباع آن‌ها در مراسم حج شرکت می‌کنند. طبیعتاً کشورهایی که در این فاجعه، قربانی داشتند قطعاً باید عضو این کمیته باشند. همچنین سازمان همکاری‌های اسلامی و سازمان کنفرانس اسلامی نیز از جمله نهادهای بین‌المللی اسلامی هستند که هم وجهه بین‌المللی دارند و هم مورد قبول همه کشورهای اسلامی هستند می‌توانند  نمایندگانی به عنوان عضو بی‌طرف در این کمیته داشته باشند.»
 امام جمعه تبریز با تأکید بر ضرورت پذیرش مسئولیت این حادثه از سوی رژیم آل سعود تصریح می‌کند: «به زودی حقایق برای مردم دنیا روشن خواهد شد که آیا فقط سوء تدبیر و ضعف مدیریت عامل این حادثه بوده یا خدای نکرده تعمدی در کار بوده است.»
عضو مجلس خبرگان رهبری می‌افزاید: «جنایاتی که آل سعود در بحرین مرتکب شده و در یمن انجام می‌دهد، این شائبه را تقویت می‌کند که نکند فاجعه منا نیز یک توطئه استکباری بوده که توسط مزدوران آل‌سعود انجام گرفته است.»
عربستان شایستگی مدیریت حج را ندارد
حجت‌الاسلام سیدرضا تقوی، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور در گفتگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه حادثه منا اولین حادثه در طول سال‌های گذشته نبوده است، اظهار می‌کند: « عربستان سعودی باید از مسلمانان عذرخواهی کند. این رژیم مغرور آدم‌کش سفاکی که در یمن این طور مردم را قتل عام می‌کند حتی حاضر نیست بابت فاجعه منا یک عذرخواهی کند. طبیعی است که با تفکر تکفیری که غیرخودشان همه را غیرمسلمان بدانند، به درمان مسلمانان نپردازند و آن‌ها را نجات ندهند و عمق فاجعه تا این جا پیش برود که همه حجاج را چه مصدوم و چه فوت شده، جمع آوری کنند و بدون رسیدگی به مصدومان همه را در کانتینر بریزند و چند روز بعد جنازه‌ها را خالی کنند!»
تقوی با انتقاد از آمار بسیار بالای حاجیانی که در سال‌های مختلف در اثر مدیریت ناصحیح جان خود را از دست داده‌اند، تصریح می‌کند: «چرا ما باید هر سال شاهد حوادث و فجایع اسفباری در مکه باشیم در حالی که مکه سرزمین امن الهی است و همه چیز باید در آن جا در امن و امان و امنیت باشد؟ چرا باید حاجیان ما که برای انجام فریضه حج و عبادت خداوند به آن جا آمده‌اند، کشته شوند؟ اکنون 466 نفر از حجاج ایرانی کشته شدند. از کشورهای دیگر اسلامی همچون مصر، نیجریه و ... نیز حاجیان زیادی کشته شده‌اند. چرا باید خانواده‌های این‌ها که همه منتظر بازگشت عزیزانشان بودند این طور داغ‌دار باشند؟»
وی با اشاره به ضرورت اداره جمعی حج توسط نمایندگان کشورهای اسلامی خاطرنشان می‌کند: « این وقایع نشان می‌دهد عربستان شایستگی مدیریت حج را ندارد و کشورهای اسلامی باید هم برای این مسئله تصمیم بگیرند هم ابعاد این حادثه را مشخص کنند، هم عربستان را وادار به عذرخواهی از خانواده‌هایی کنند که سرپرست و عزیزانشان را از دست داده‌اند.»
شواهدی برای‌عمدی بودن فاجعه منا
پس از انتشار خبر کشتار حجاج در منا، اولین خبری که توسط یکی از روزنامه‌های لبنانی در تبیین علت این حادثه منتشر شد، این بود که در اثر عبور کاروان شاهزاده ولیعهد سعودی این حادثه رخ داد. گسترش عمق فاجعه شائبه عمدی بودن این حادثه را روز به روز بیشتر تقویت می‌کرد. تا جایی که برخی تحلیلگران از به کار بردن گاز سمی علیه حجاج خبر دادند.سعدالله زارعی، کارشناس حوزه بین الملل که خود در مراسم حج امسال نیز حضور داشته است، در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره عمدی یا غیرعمدی بودن این حادثه اظهار می‌کند: «درباره عمدی بودن حادثه اگر منظور این است که یک طراحی پشت صحنه‌ای صورت گرفته و سپس دولت سعودی براساس یک طراحی در پشت صحنه، دست به کشتار حجاج زده، نیاز به جمع آوری مدارک متقن دارد و نمی‌شود بدون مدرک قاطع فعلا نظر داد اما اگر منظور از عمدی بودن این فاجعه این باشد که دولت سعودی به مسئولیت خود در برابر حجاج عمل نکرده، بله ،حادثه عمدی بوده است.»
وی می‌افزاید: «کسانی که در این صحنه آسیب دیدند جلوی چشمان مامورین سعودی بر زمین افتاده بودند. این‌ها موظف بودند حجاج را به سمت جمرات راهنمایی و مشکلات مسیر را برای حجاج برطرف کنند. از این نظر این ماموران به مسئولیت خود عمل نکردند و با مسدود کردن خیابان حادثه یعنی خیابان 24 باعث تجمع بیش از حد حجاج در محدوده حداکثر 300 متری شدند که این مسئله باعث حادثه شد.»
جان دادن حجاج
در برابر ماموران بی‌تفاوت سعودی
این تحلیلگر امور بین الملل درباره وضعیت حجاج بعد از وقوع حادثه توضیح می‌دهد: «حجاج یکی یکی جان می‌دادند اما مسئولین سعودی هیچ واکنشی نداشتند در حالی که به‌طور طبیعی باید امکانات لازم را برای مداوا و نجات آنان فراهم می‌کردند و مسیر گشوده  و راه‌های اضطراری که بیش از 10 خروجی بود باز می‌شد. همه این 10 مسیر اضطراری مسدود بود در حالی که در کنار راه‌های اضطراری، چادر‌های حجاج از کشورهای مختلف بود و با گشودن این راه‌های اضطراری می‌شد راه انتقال حجاج آسیب دیده به محیط بیرون فراهم شود. مردمی هم  بیرون مسیر در میان چادرها بودند، منتظر بودند به حجاج آسیب دیده کمک کنند اما به سبب عملکرد ماموران سعودی این اتفاق نیفتاد و تا آخر حادثه این راه‌های اضطراری  باز نشد.»
وی ادامه می‌دهد: «اگر مأموران حج سعودی احساس مسئولیت می‌کردند و به پلیس اطلاع می‌دادند و پلیس با بالگرد امداد رسانی به پاشیدن آب و یا با پنکه‌های قوی بالگرد به داد حجاج می‌رسیدند، کمبود اکسیژن و خفگی برای حجاج اتفاق نمی‌افتاد. این کوتاهی در امدادرسانی بعد از وقوع فاجعه، نشان‌دهنده آن است که ماموران سعودی نسبت به حفظ جان و سلامتی حجاج احساس مسئولیت نکردند و  در قتل حجاج شریک شدند.»
زارعی با تأکید بر اینکه براساس مقررات شناخت شده اسلامی و انسانی و توافقات امضا شده بین دولت‌ها تامین امنیت، رفاه و تسهیل مسیر بر عهده دولت سعودی به عنوان کشور میزبان بوده است، تصریح می‌کند: «ماموران سعودی وظایف خود را نسبت به مصدومین انجام ندادند. از این نظر می‌توانیم با قاطعیت این حادثه را شبه عمد تعبیر کنیم. بنابراین اگر طراحی عمدی نیز پشت آن نباشد ولی از این نظر که عامدانه در رسیدگی به مصدومین کوتاهی منجر به فوت کرده‌اند، کشته شدن حجاج مصدوم به سبب عدم امدادرسانی قتل شبه عمد است که از نظر حقوقی مجازات و تبعاتی که برای‌ آن در نظر گرفته می‌شود مانند قتل عمد است.»
مردم اجازه کمک به مصدومین را نداشتند
حجت‌الاسلام نصرالله پژمان فر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان درباره رفتار ماموران سعودی با حجاج مصدوم و مجروح می‌گوید: «هر طور که بخواهند سعودی‌ها کار خود را توجیه کنند، بی‌مبالاتی و عدم اجازه ماموران برای استفاده از ظرفیت مردم برای امداد و کمک رسانی به مجروحان حادثه و متفرق کردن آنان نشان‌دهنده این است که شیطنتی در این حادثه وجود داشته است.»
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه حادثه دیدگان تا 5 بعدازظهر بدون هیچ کمک امدادی کنار خیابان‌ها رها شدند، توضیح می‌دهد: «بر اساس گفته‌های شاهدان عینی، علایم حیاتی افرادی که به عنوان فرد فوت شده به کانتینر‌های یخچال‌دار منتقل می‌شدند، چک نمی‌شد. در تماس‌هایی که کمیسیون فرهنگی مجلس برای بررسی حقایق پشت پرده فاجعه منا با شاهدان عینی داشته، اعلام شده است که برخی از افرادی که به کانتینرها منتقل شده‌اند، نفس و علایم حیاتی داشته‌اند اما چون بیهوش بودند به کانتینرها منتقل و تلف شدند. این گزارش‌ها نشان‌دهنده آن است که در ارتباط با این موضوع برنامه‌ای داشته‌اند وگرنه کشته شدن نزدیک به 8 هزار نفر چیز ساده‌ای نیست.»
آمار کشته‌شدگان بالغ بر 8000 نفر
پژمانفر در پاسخ به سوال گزارشگر کیهان مبنی بر اینکه منبع رسمی که تعداد قربانیان فاجعه منا را 8 هزار نفر اعلام کرده است، کجاست، بیان می‌کند: «این آماری است که از حاصل جمع قربانیان که از کشورهای مختلف متبوع اعلام شده، به دست می‌آید. به عبارت دیگر، کشورها هر کدام به صورت جداگانه تعداد حاجیان قربانی شده خود را اعلام کردند، وقتی این ارقام را جمع می‌زنیم به عددی نزدیک به 8 هزار می‌رسیم. به عنوان مثال، سعودی‌ها در ابتدا اعلام کردند اندونزی تنها دو کشته داشته است اما در آمار امروز کشور اندونزی، 91 نفر از حاجیان اندونزیایی کشته شده‌اند. قطعاً این آمار براساس اخبار شنیده شده، بیشتر از این خواهد شد. کما اینکه مسئولین مختلف نیز از همان روز اول بارها اشاره می‌کردند، وسعت و عمق فاجعه خیلی بیش از این‌هاست.»وی با بیان اینکه دولت سعودی می‌خواهد پرده پوشی کند تا مردم دنیا نتوانند به این آمار دست پیدا کنند، خاطرنشان می‌کند: «آن چه در این میان مسلم است فاجعه منا پیش از این نیز در وسعت خیلی محدودتر رخ داده است اما اینکه این بار چند هزار نفر در این حادثه‌کشته شوند، چیزی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد.»