آمریکا در پی تضعیف قدرت ایران و ایجاد تنش در داخل است(خبر ویژه)
استاد علوم دانشگاه تهران تأکید کرد، هدف چند مرحلهای آمریکا از برجام، تضعیف قدرت منطقهای ایران و ایجاد تنش در داخل است.
دکتر ابراهیم متقی گفت: راهبرد آمریکا در برجام و در قبال ایران این است که چه باید کرد که ایران هم کنترل شود، هم قدرتش مضمحل شود، هم اراده آن برای ایفای نقش منطقهای کاهش یابد و هم زمینه برای تضادهای داخلی به وجود آید. ما هنوز در آغاز برجام هستیم و فرآیند برجام تضادهای داخلی را به گونهای قابل توجه افزایش خواهد داد. برای مثال، واکنش آمریکاییها نسبت به آزمایش موشک عماد بود که گفتند مغایر با قطعنامه 2231 است. اگر شرایطی به وجود آید و اقدامات ایران را مورد سنجش قرار دهند، روند برگشتپذیری حاصل میشود.
به گزارش دیپلماسی ایرانی، دکتر متقی در نشست «استراتژی آمریکا در قبال ایران پس از برجام» گفت: حوزههای قدرت راهبردی گذشته جِرم بحرانی را ایجاد کرده، که این جِرم، بازدارندگی لازم را برای ایران به وجود آورده است. برخی میگویند، جرم بحرانی برای ایران تهدید ایجاد کرده بود. در حالی که در تئوریهای روابط بینالملل هنوز نیامده که قدرت برای کشوری ایجاد تهدید کند. اگر قدرت، قدرت باشد. یعنی تداوم، موثر، معتبر و مبتنی بر نشانههایی از عقلانیت راهبردی باشد. در واقع هر آنچه درباره national strategic مطرح میشود نگاه آمریکاییها مبتنی بر چارچوب و مدل «سوسیس برشته» است. این مدل در کتاب راهبرد امنیت معاصر اسنایدر مطرح شده است. در این کتاب آمده: حل موضوعات با کشورها و در یک فرآیند طولانی؛ زیرا عجلهای در کار نیست.» هدف چیست؟ هدف کاهش قدرت طرف مقابل است. آنقدر بازی رفت و آمد و دیالوگ صورت میگیرد تا مرحله به مرحله کشورها از خطوط قرمز خود عقبنشینی میکنند. این موضوع وضعیت ابهام امنیتی را در رابطه با ایران ایجاد میکند. به چه دلیل؟ به این دلیل که هفت خط قرمز در مذاکرات با آمریکاییها، اکنون هیچ کدام حاصل نشده است.
استاد دانشگاه تهران افزود: نکته قابل توجه در اظهارات آقای عراقچی بود که میگوید؛ معاونان وزرای خارجی 5+1 و ایران در نیویورک برای برطرف کردن تحریمها جلسه خواهند داشت. مشابه همین حرف را در دانشگاه علامه گفته بودند که تا تیرماه تحریمها برداشته میشود. وزیر امور خارجه نیز پس از لوزان، 18 بار در صدا و سیما سخن از برداشته شدن تحریمها میکند. نکته آنکه مسئله تحریمها در یک فضای مشروط مرحلهای قرار دارد.
حال سوال این است که آمریکاییها چه الگویی را در پیش گرفتهاند؟ آمریکاییها یک راهبرد سه مرحلهای را تعریف کردهاند. مرحله اول دادن امتیاز محدود به ایران است. یعنی صادرات محدود نفت و آزادسازی 5 میلیارد دلار ایران در دو مرحله که هر کدام در یک فاصله 7 ماهه صورت میگیرد. اما پول آزاد میشود ولی سوئیف مالی باز نشده است. مابهازای آن چه وضعیتی به وجود میآید؟ جان کری در جلسه کمیته روابط خارجی و کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا صحبتی را بیان کرد که براساس واقعیتهای رفتاری آمریکا مبتنی بر اهداف آن کشور است. او گفت: ایران تهدید گسترده بود. بنابراین الگوی رفتاری ما این بود که از ساز و کاری بهره ببریم که ایران متقاعد -Persuasion- شود. آنگونه که بروکینز مسئله متقاعد کردن را مطرح میکند؛ یعنی متقاعدسازی به موازات تحریم و containment . الگویی که برای ایران نیز به کار گرفته شد. هم تحریمها ادامه دارد و هم مهار انجام میشود. جالب آن که در سند امنیت ملی 2015 آمریکا، ایران اصلیترین دشمن امنیتی این کشور معرفی شده است. بنابراین نباید تصور کرد که ایران از فضای امنیتی خارج شده است. مرحله دوم به موافقتنامه ژنو در نوامبر 2013 مربوط میشود. آنجا که مسئله داده و ستانده مطرح است. ایران به دنبال برداشته شدن تحریمهایی بود که هنوز سر جای خود باقی است. براساس الگوی متوازن، اگر چیزی داده شد، در مقابل چیزی باید گرفته شود.
دکتر متقی معتقد است: در مرحله دوم ابزارهای قدرتساز ما داده شد. ابزارهای قدرتساز چیست؟ سانتریفیوژ، موشک، تجهیزات و تسلیحات ابزارهای قدرتساز ما هستند. براساس قطعنامه 2231 اگر ایران بخواهد تسلیحاتی را جا به جا - حال به مجموعه ضد داعش یا جنبشهای آزادیبخش بدهد- یا از روسها دریافت کند، بدون نظر شورای امنیت نمیتواند و اگر کسی چنین موردی را کشف کرد، به کمیته مربوط ارجاع داده میشود.
وی افزود: در مرحله سوم، ایران موظف و متعهد به پذیرش پادمان و رژیمهای آنها شد. جالب آن که هنوز رژیم تحریم برای ایران اعمال میشود. ده روز پس از مذاکرات، اعلام شد تحریمها شکسته شده و دیوار تحریمها ترک برداشته است. اما هنوز آنچه بر ما اعمال میشود، مبتنی بر رژیمهای تحریم است. در این مرحله مهمترین بحث، بازرسی است. زمانی گفته شد در توافق مسئله PMD وجود نداشته و چشمان بازرسان را میبندیم. اینها بحثهایی است که مصرف داخلی دارد تا مبادا احساس کنند فضای توافق نامتوازن بوده است. اما امروز وضعیتی به وجود آمده که ایران نه تنها براساس پادمان هستهای، اساسنامه آژانس و پروتکل الحاقی، بلکه فراتر از پروتکل الحاقی رژیمهای بازرسی را هم پذیرفته است. به عبارتی چنانچه دانشگاه تهران قراردادی با وزارت دفاع منعقد کرد، باید پاسخگو باشد و آنها حق دارند، تمامی اسناد دانشگاه تهران را بررسی و افراد آنها را مورد مصاحبه قرار دهند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: در کل این سه وضعیت برای ایران حاصل شده است. از این رو به نظر میرسد پس از این فضایی خواهد بود که ایران باید به دنبال رفع تحریمها باشد. آمریکا نیز در فرآیند رفع تحریمها شرایط جدیدی را مطرح خواهد کرد. از این رو فضای آینده کاملا مبهم و مبتنی بر تنشهای احتمالی بوده که ممکن است هم در ساختار داخلی و هم در فضای بینالمللی وجود داشته باشد.