نقیض‌های متعدد امید ظریف به برگشت‌پذیری تعهدات و لغو تحریم‌ها(خبر ویژه)
وزیر خارجه در کمیسیون ویژه بررسی برجام گفت: ساز و کاری ریختیم اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نکرد به سرعت به برنامه هسته‌ای‌مان برگردیم.
محمدجواد ظریف در مورد بازگشت‌پذیری گفت: در این مورد به اندازه کافی صحبت کرده‌ایم. بازگشت‌پذیری مصالحه‌ای بود برای رفع تحریم‌ها چرا که آمادگی برای رفع تحریم‌ها از سوی طرف مقابل وجود نداشت.
وی افزود: اول گفتند که تحریم‌ها را تعلیق می‌کنیم و بعد رفع. سپس گفتند گروهی از تحریم‌ها را لغو می‌کنیم و گروهی را نگه می‌داریم و در نهایت ساز و کاری ریختیم که اگر طرف مقابل در همین چارچوب به تعهداتش عمل نکرد به سرعت به برنامه هسته‌ای‌مان برگردیم.
وی در رابطه با پاسخ به ادعاهای بی‌اساس آمریکایی‌ها درباره باقی ماندن اساس تحریم‌ها خاطرنشان کرد: ما به تک‌تک این اظهارات پاسخ دادیم و اعتراض کردیم. در نامه‌ای به آمانو و یا در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی به جان‌کری اعتراض کردیم. هنوز برجام اجرایی نشده است اما روزی که اجرایی شود همه باید این وظیفه را داشته باشیم که رصد کنیم که تعهدات به خوبی اجرا می‌شود یا نه که اگر طرف مقابل نقض مهم و اساسی صورت داد برنامه هسته‌ای‌مان را برگردانیم و برداشت ما این است که سریعتر از طرف مقابل می‌توانیم این کار را انجام دهیم.
ظریف همچنین گفته است: اگر ساختمان تحریم‌ها فرو بریزد بازگشت‌پذیری تحریم‌ها آسان نیست. در عین حال بازگشت‌پذیری یک واقعیت دو طرفه است که این حق را به ما هم می‌دهد ضمن اینکه حق حاکمیتی ماست، اما ما تلاش داشتیم تا اگر روزی مجبور به بازگشت به برنامه هسته‌ای‌مان شدیم این کار مبنای قانونی داشته باشد.
وی ادامه داد: تحریم های شورای امنیت تنها تحریم‌هایی است که نیاز به تصمیم‌گیری مجدد داشت تا بازگشت‌پذیر شوند و ما در برابر این مسئله راهکار و ایده ای را به تعامل رسیدیم که امتحانش را البته در دنیا پس نداده است. ما توانستیم شرایطی را ایجاد کنیم که رسانه‌های آمریکایی نوشتند با جمله‌ای که ایران در پایان قطعنامه 2231 نوشته است مبنی بر اینکه اگر طرف مقابل نقض مهم و اساسی برجام را صورت دهد ایران این حق را برای خود در نظر دارد که به برنامه هسته‌ای‌اش بازگردد و حتی می‌تواند در همکاری‌اش با آژانس تجدیدنظر کند و اینها بازگشت‌پذیری را ناممکن می‌کند.
چند ایراد اساسی در استدلال‌های آقای ظریف وجود دارد از جمله اینکه «اگر به تعهداتشان عمل نکردند، به سرعت به برنامه هسته‌ای‌مان برمی‌گردیم» هرچند در بیان و لفظ امکانپذیر باشداما در عمل ممکن نیست. 9700 کیلوگرم از مجموع 10 هزار تن اورانیوم 3/5 درصد و غنی شده‌ای که قرار است «قبل از روز اجرای توافق» از کشور خارج شود، ظرف 10 سال به دست آمده و سؤال این است که چگونه می‌توان به سرعت این ذخیره را بازیابی و تولید کرد و با چه حجمی از اورانیوم طبیعی کمیاب؟ یا مثلا رآکتور بتون‌ریزی شده آب سنگین اراک یا زنجیره آبشار سانتریفیوژها را که در طول سالها فراهم شده، چگونه می‌توان به سرعت بازگرداند؟ به عبارت دیگر ما به ازای واقعی «برگشت‌پذیری سریع» امتیازات هسته‌ای داده شده کدام است؟
نکته دوم این است که چرا اصل روشن همزمانی اجرای تعهدات مراعات نشده و تعهدات طرف بدعهد غربی به بعد از اجرای همه تعهدات ما موکول شده است؟ وقتی ظرف 2-3 ماه 98 درصد ذخایر اورانیوم را دادیم و رفت یا 14 هزار از مجموع 19 هزار سانتریفیوژ را از هم گسیختیم و جعبه زدیم و...، چه تضمین و برگ برنده‌ای دست ما را می‌گیرد؟!
سوم؛ این چه توافقی است که اجرا نشده، طرف توافق به صراحت می‌گوید اساس تحریم‌ها باقی می‌ماند؟ و با چنین واقعیتی که مورد اعتراض وزارت خارجه صورت گرفته چگونه آقای ظریف می‌گوید:«اگر ساختمان تحریم‌ها فرو بریزد، بازگشت‌پذیری تحریم‌ها آسان نیست؟
نکته چهارم؛ براساس نقش‌آفرینی کنگره آمریکا، اوباما تنها می‌تواند تحریم ها را تعلیق کند و هر 6 ماه این تعلیق را تمدید کند. کجای این مکانیزم قانونی آمریکا، لغو تحریم ها را می‌پذیرد و در صورت نیاز به تمدید هر 6 ماه یک بار تعلیق تحریم ها، کدام سرمایه‌گذار خارجی ریسک همکاری با ایران را می‌پذیرد؟
و سرانجام اینکه براساس مکانیزم ماشه- تعبیه شده در برجام و قطعنامه- با کمترین شکایت ایران یا طرف غربی، موضوع اختلاف به کمیسیون مشترک ارجاع می‌شود و در این صورت باید رای اجماعی 8 عضو کمیسیون که فقط یکی از آنها ایران است، برای ادامه تعلیق تحریم‌ها مجددا اخذ شود وگرنه تحریم‌ها، به شکل اتوماتیک احیا می‌شود. کجای این روند را می‌توان لغو تحریم‌ها نام نهاد.