تلاش بلندمدت و فراملی دانشمندان ایرانی برای دستیابی به فناوریهای فضایی پس از انقلاب اسلامی، کشورمان را در زمره 5 قدرت پیشتاز فضایی دنیا قرار داده است
14 بهمن ماه روز ملی فناوری فضایی متقارن شده است با دهه فجر انقلاب اسلامی و این درحالی است که تلاش دانشمندان فضایی کشورمان در طول سالهای اخیر، ایران را در فهرست 5 کشور نوظهور فضایی قرار داده که در بین این پنج کشور بیشترین سرعت پیشرفت را ایران به خود اختصاص داده است.
براین اساس موفقیت ایران در پرتاب موجود زنده به فضا و پرتاب ماهواره های مخابراتی و تصویربرداری و ایجاد پایگاه رصد فضایی از جمله دستاوردهایی است که ایران در 5 سال اخیر به آن دست یافته است.
سال 88 و اولین گام های پرتاب موجود زنده به فضا
دستیابی کشورها به دانش فنی ساخت و پرتاب ماهواره ها جز پروژه های استراتژیک آنها محسوب می‌شود، این امر سبب شد تا پژوهشگران حوزه فضایی ایران در سال 88 به دانش فنی ساخت ماهواره دست یابند که در نهایت موفق به پرتاب ماهواره امید، ارسال محموله زیستی به فضا، ساخت ریزماهواره ها، ساخت ماهواره‌برها و کاوشگر شدند.
در این سال پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف موفق به طراحی، ساخت و پیاده سازی شبیه ساز ماهواره انعطاف پذیر شدند. این شبیه ساز ماهواره از نوع صفحه ای برای یک ماهواره با بازوها و اجزای انعطاف پذیر بود که از امکاناتی چون اندازه گیری مشخصات ارتعاشی بازوها و موقعیت زاویه ای قسمت "صلب"، سیستم تعلیق هوایی و امکانات داده پردازی و کنترل برخوردار بود.همچنین در این سال دانشگاه امیرکبیر با همکاری سازمان فضایی کشور اقدام به طراحی ماهواره AUT SAT  یا "آت‌ست" با هدف مشاهده زمین و ارزیابی محصولات کشاورزی کرد.
پژوهشگران کشورمان با توسعه فناوریهای فضایی موفق به طراحی و ساخت نسل جدیدی از ماهواره ها شدند که این ماهواره با نام "طلوع" در دهه فجر 88 رونمایی شد. این ماهواره به دست متخصصان و دانشمندان "صا ایران" طراحی و ساخته شد که گام بلندی برای حضور فعال و مستمر جمهوری اسلامی ایران در فضا و بهره برداری گسترده از ظرفیتهای این روز بود.
در این روز پروژه های "مصباح2"، "طلوع" و "نوید" دانشگاه علم و صنعت و همچنین ماهواره بر "سیمرغ" رونمایی شد.
در روز 14 بهمن ماه 88 روز ملی فناوری فضایی با پرتاب کاوشگر3، نخستین محموله زیستی موجود زنده از کشورمان به فضا پرتاب شد. کاوشگر 3 از زیرسامانه های سازه، محفظه زیستی، تامین توان، ارسال داده، تصویربرداری و ارسال، رایانه پرواز، سنجش محیطی و بازیابی تشکیل شده بود.
این محموله شامل موجوداتی چون لاک پشت، کرم و موش و همچنین پنج ذره سلول بود که به منظور بررسی مشکلات زیستی آنها و بررسی و تحقیق در زمینه نحوه تکثیر سلولها در فضا به فضا پرتاب شدند.آن زمان محققان حوزه فضایی امیدوار بودند تا در صورت نهایی شدن نتایج تحقیقات، بتوانند در سال 89 دومین محموله زیستی خود را با حیوانات بزرگ‌تر به فضا پرتاب کنند.
اعزام عروسک شبیه سازی شده به فضا
محققان کشورمان در ادامه برنامه های اعزام انسان به فضا، در سال 89 به جای موجود زنده از یک عروسک شبیه‌سازی شده در کپسول زیستی استفاده کرده و آن را به فضا ارسال کردند. در این سال خبر در مدار قرار گرفتن ماهواره مصباح که توسط محققان کشورمان طراحي و ساخته شده برای سال 92 اعلام شد. همچنین مدل مهندسي ماهواره تحقيقاتي "آت ست" که طي قراردادي با سازمان فضايي در دانشگاه صنعتي اميرکبير سال 88 طراحي شد قرار شد تا در سال 91 به فضا پرتاب شود.
يکي از موفقيت هاي حوزه هوا و فضا در سال 89، تاسيس آزمايشگاه تحقيقاتي فضايي در دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي بود. اين آزمايشگاه در طراحي و ساخت سامانه کنترل وضعيت ماهواره و سنسورهاي سامانه هاي فضايي کاربرد دارد.
ساخت آزمايشگاه شبيه ساز 3 درجه آزادي ديناميک، کنترل وضعيت سامانه هاي فضايي، ساخت تونل باد، طراحي و ساخت نمونه هاي صنعتي و آزمايشگاهي عملگرهاي سيستم هاي کنترل وضعيت سامانه هاي فضايي، ساخت آزمايشگاهي سنسورهاي سامانه هاي فضايي نيز بخشي از دستاوردهاي حوزه هوا و فضا بوده است.
ساخت نمونه مهندسي دو ماهواره ملي و بومي "نويد" و "ظفر" در سال 89 از ديگر موفقيت هاي اين حوزه بود. نمونه فضايي ماهواره نويد با 50 کيلوگرم وزن ساخته شده که طبق برنامه‌ريزي‌ها قرار شد در 6 ماه اول سال 90 و ماهواره ظفر در سال 91 پرتاب ‌شود.
کشورمان که با پرتاب ماهواره اميد جان تازه اي در تحقيقات فضايي احساس کرده بود 3 ماهواره "رصد"، "فجر" و "اميرکبير" را با ماموريتهاي مطالعه در مورد حوادث طبيعي، سنجش از راه دور و تصوير برداري نیز رونمایی کرد.
ماهواره فجر توسط وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات اجرايي شد. اين ماهواره، انرژي مورد نياز خود را از سلولهاي خورشيدي تامين مي کند و از نوع ماهواره هاي شناسايي است که ماندگاري و پايداري خوبي دارد و مي‌تواند مدت طولاني تري در فضا بماند.
ماهواره رصد نيز از ديگر پروژه هاي حوزه هوا و فضا بود که ماموريت اصلي اين ماهواره براي تصويربرداري و سنجش از دور است.
پرتاب ماهواره های ایرانی
به گزارش مهر، سال 90 به سال پرتاب ماهواره های ایرانی معروف شد. در روز25 خرداد 90 خبر قرار گرفتن ماهواره رصد در مدار لئو زمین به گوش جهانیان رسید.
این ماهواره نخستین ماهواره تصویر برداری ایران بود كه تمامی مراحل طراحی، ساخت، تجمیع ، تست و آماده سازی برای پرتاب آن در داخل كشور انجام شده است.
این ماهواره با ماهواره‌ بر سفیر امید 2 به عنوان دومین ماهواره بر ساخت جمهوری اسلامی ایران در ارتفاع 260 كیلومتری سطح زمین قرار گرفت.
در این سال همزمان با روز ملی فناوری فضایی سند سیاستگذاری هوافضای كشور و ماکت شهرک فضایی در ایران رونمایی شد.
ماهواره ایرانی نوید علم وصنعت نیز در روز 14 بهمن ماه 90 پرتاب شد.
پرتاب ماهواره سنجش از دور نوید با استفاده از ماهواره بر "سفیر نوید" از كلاس "ماهواره بر سفیر 1-B" كه در سازمان هوا فضای وزارت دفاع توسعه یافته انجام گرفت.
این ماهواره در مقایسه با ماهواره های قبلی پرتاب شده از تكنولوژی كنترل وضعیت جدیدتری بهره مند و پایداری آن چرخان بود و سیستم رزولوشن تصویر برداری آن افزایش یافته و سیستم توان آن نیز از طریق سلول‌های خورشیدی انرژی مورد نیاز آن را تامین می كند.
موفقیت ایران در بازگشت نخستین موجود زنده از فضا
سال 91 اولین میمون فضانورد با نام "آفتاب" با کاوشگر پیشگام به فضا پرتاب شد و با موفقیت به زمین بازگشت.
اعزام موجود زنده به فضا بدون شک مهم‌ترین دستاورد صنعت هوافضای کشورمان در سال 91 بود، اما در این میان نباید تلاش محققان و دانشمندان کشور برای ساخت و تولید ماهواره و ماهواره‌بر و ارسال آن به فضا را نادیده گرفت. در این سال دست‌اندرکاران عرصه هوافضای کشور علاوه بر ارسال کپسول زیستی حاوی موجود زنده به فضا طراحی و ساخت 9 ماهواره و سه ماهواره‌بر را نیز در دستور کار قرار دادند که بسیاری از آن‌ها به مرحله نهایی رسید و آماده پرتاب شد تا ایران در جمع کشورهای صاحب فناوری ماهواره قرار گیرد.
بر این اساس، علاوه بر پایان مأموریت ماهواره نوید، طراحی ماهواره ظفر توسط دانشگاه علم و صنعت، طراحی ماهواره سپهر دانشگاه خواجه نصیر، رونمایی از نمونه پروازی ماهواره آت سَت امیرکبیر، پایان ساخت ماهواره شریف دانشگاه صنعتی شریف، تکمیل ماهواره فجر، آغاز مطالعات ماهواره ناهید، طلوع و زهره را می‌توان از جمله اقدامات بخش فضایی کشور در این سال عنوان کرد. در همین حال، پژوهشگران صنعت هوافضای کشور، ساخت ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ و کاوشگر 5 را نیز در دستور کار قرار دادند.
در فروردین سال 91 ماهواره نوید علم و صنعت مأموریت 60 روزه خود را با موفقیت به اتمام رساند.
ماهواره ظفر با ماهواره‌بر سیمرغ نیز در این سال با همکاری محققان صاایران و دانشگاه علم و صنعت، مراحل تکمیلی و راه‌اندازی خود را گذراند.
ساخت ماهواره فجر که ماهواره‌ای متفاوت از ماهواره‌های دانشجویی چون امید، نوید و رصد بود نیز در سال 91 پیگیری شد.
از جمله تفاوت‌های این ماهواره با سایر ماهواره‌های پرتاب شده این است که قرار است ماهواره فجر با میکرو موتورهای ایرانی با توان 200 و 300 نیوتن، ساخته شده توسط دانشگاه تربیت مدرس، آماده پرتاب شود که ویژگی تغییر مداری را برای ماهواره ایجاد می‌کند.
در همین حال، طراحی و ساخت ماهواره دانشجویی سپهر توسط متخصصان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در این سال تعریف شد و در دستور کار بخش هوافضای این دانشگاه قرار گرفت.
ماهواره دانشجویی آت سَت که قرار بود با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب شود به دلیل برخی تغییرات، برای پرتاب با ماهواره‌بر سفیر A1 در دستور ساخت قرار گرفت.
دانشگاه صنعتی شریف نیز با ساخت ماهواره دانشجویی شریف سَت در این سال ، دین خود را همگام با دیگر دانشگاه‌ها به بخش هوافضای کشور ادا کرد، به نحوی که نمونه مهندسی و پروازی این ماهواره دانشجویی آماده شد.
در پنجمین روز از دهه فجر سال 91 و در مراسم بزرگداشت روز ملی فناوری فضایی، از مدل توسعه‌ای دو ماهواره زهره و ناهید با حضور رئیس جمهور رونمایی شد.
هر دو مدل توسعه‌ای ماهواره‌ای زهره و ناهید در پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران برای اولین بار طراحی و ساخته شد که پروژه ناهید، ماهواره‌ای تحقیقاتی است که با اهدافی از جمله طراحی، ساخت و آزمون مکانیزم بازشوندگی صفحات خورشید، طراحی و توسعه و آزمون بخش مخابراتی ارسال و دریافت اطلاعات در باند KU و توسعه و اجرای پروژه‌های مشترک چند رشته‌ای در قالب تیم‌های تخصصی به منظور توسعه سیستم‌های پیشرفته فضایی به اجرا درآمد.
ایران ساخت ماهواره طلوع1 را نیز در دستور کار قرار داد تا مقدمه‌ای باشد برای آنکه کشور به سمت عملیاتی‌تر شدن ماهواره‌های سنجش از دور حرکت کند.
در همین حال ساخت ماهواره‌بر سیمرغ که مأموریت پروژه سفیر 2 را بر عهده دارد، در مرحله آماده‌سازی قرار گرفت.
اعزام دومین میمون فضانورد ایرانی به فضا
به گزارش مهر، در اولین روز هفته پژوهش مهرماه سال 92 دانشمندان فضایی کشور موفق شدند دومین میمون فضانورد ایرانی با نام فرگام را با کاوشگر پژوهش و با گاز مایع به فضا پرتاب کنند که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت.
این پرتاب به گفته مسئولان سازمان فضایی ایران، پرتابی زیرمداری محسوب می‌شود و تلاش های دانشمندان کشورمان برای افزایش این ارتفاع به ماوری جو تا زمان رسیدن موفقیت اعزام انسان به فضا همچنان ادامه خواهد داشت.
همزمان با روز ملی فناوری فضایی در دهه فجر 92 از 2 ماهواره فضایی تدبیر و خلیج فارس نیز رونمایی شد.
ماهواره مخابراتی خلیج فارس توسط دانشگاه صنعتی مالک‌ اشتر طراحی و ساخته شد که سازگار با بستر ارتباطی بی‌سیم زمین پایه کشور بوده و خدمات ارتباطی بی‌سیم ماهواره‌ای را به صورت امن و مطمئن با پوشش جغرافیایی ملی و یا منطقه‌ای ارائه می کند. این سامانه مجهز به پایانه‌های کاربری کوچک و سبک بوده و در شرایط بحران ناشی از حوادث و بلایای طبیعی نیز توسط نیروهای امدادی مورد استفاده قرار می گیرد.
ماهواره خلیج فارس برای برقراری خدمات ارتباطی امن، اختصاص باند باریک از نوع غیربلادرنگ یا ذخیره مورد استفاده قرار گرفته و سرویس پیام‌رسانی کوتاه را در داخل و یا خارج مرزهای ملی تامین می کند. افق آتی این طرح، تحقق یک منظومه ماهواری‌ای است.
ماهواره تدبیر نیز با مدیریت سیستمی سازمان فضایی ایران توسط مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت ایران به صورت صددرصد بومی توسط اساتید و دانشجویان جوان و متعهد این دانشگاه با کمک صنایع داخلی در مدت پنج ماه طراحی و ساخته شد.  این ماهواره توسعه یافته ماهواره نوید دانشگاه علم و صنعت است و دارای ماموریت عکسبرداری با قدرت تفکیک مکانی است.
بازتاب موفقیت
 دانشمندان فضایی ایران
خبرگزاری آسوشیتدپرس، تلاش های دانشمندان ایرانی و امید ایران برای برنامه های فضایی را باعث نگرانی غرب به‌خاطر توانایی‌های بیشتر نظامی ایران عنوان کرد.
به نوشته این خبرگزاری، نوید علم و صنعت سومین ماهواره ایرانی است که به فضا فرستاده شده است و انتظار می‌رود که تا ۲ ماه آینده در مدار زمین باقی بماند.
این خبرگزاری اذعان کرد: در واشنگتن مقامات امور خارجه آمریکا بیان کرده اند، این تکنولوژی که ماهواره را به فضا پرتاب کرده است برای آنها بحث برانگیز است و راکت حامل ماهواره نوید، راکت موشک دور برد بالاستیک بوده است.
این خبرگزاری افزوده است: برنامه های فضایی۱۰ ساله ایران هشدارهایی را برای غرب داشته است؛ زیرا این تکنولوژی ها که در صنعت هوا فضا استفاده می شود حتی می تواند برای آتش و شلیک کلاهک های هسته ای هم استفاده شود.
بغیر از آسوشیتدپرس، خبرگزاری‌های یونایتدپرس، نووستی روسیه، شینهوای چین و رویترز به همراه پایگاه های اینترنتی زی نیوز هند، دیسکاوری، ساینس دیلی و چند پایگاه خبری دیگر از جمله رسانه‌هایی بودند که موفقیت محققان ایرانی در پرتاب ماهواره نوید علم و صنعت را منتشر کردند.
پایگاه اینترنتی دیسکاوری روز جمعه اذعان کرد: ماهواره علم و صنعت قرار است ۱۸ ماه در مدار زمین بماند.
به نوشته این پایگاه خبری، نوید علم و صنعت سومین ماهواره بومی است که ایران با استفاده از موشک ماهواره بر «سفیر» به مدار زمین فرستاده است.
خبرگزاری شینهوا نیز یادآور شد: ایران پیش از این نیز دو ماهواره دیگر را در فوریه ۲۰۰۹ و ژوئیه ۲۰۱۱ به مدار زمین فرستاده بود که هر کدام دو تا سه ماه در مدار زمین باقی ماندند.
در عین حال بی بی سی فارسی با اعلام این خبر، مثل همیشه تلاش کرد اقدامات دانشمندان ایرانی را کمرنگ جلوه دهد و نوشت: «این ماهواره سومین ماهواره کوچکی است که ایران در طول سال‌های گذشته به فضا فرستاده است و به گفته مقامات ایران، این ماهواره نیز مانند دو ماهواره رصد و امید به طور کامل در داخل ایران طراحی و ساخته شده است.»
ساینس دیلی نیز نوشت: ایران از دستاوردهای فضایی خود از جمله پرتاب هفت ماهواره دیگر در سالهای پیش رو و اعزام فضا نورد ایرانی به مدار زمین تا سال۲۰۲۰ خبر داده است.
پایگاه خبری گلوبال پست نیز نتوانست چشم خود را بر پرتاب موفقیت آمیز نوید علم و صنعت ببندد و پرتاب این ماهواره را سومین تلاش فضایی موفقیت آمیز ایران معرفی کرد.
 روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست در گزارشی موفقیت‌آمیز بودن پروژه ایران در پرتاب میمون به فضا را مورد بررسی قرار داد و به نقل از کارشناسان فضایی این دستاورد ایران را به منزله گامی به جلو برای برنامه فضایی ایران دانست.
جروزالم‌پست در تیتر خود نوشت: «میمون فضانورد ایران کنفرانس هرتزلیا را به هم ریخت.»
در روزهای گذشته همچنین اعلام شد ایران موفق شده است در خجسته ایام میلاد با سعادت نبی گرامی اسلام، حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق (ع) با کاوشگر «پیشگام» میمونی را به فضا فرستاده و پس از رسیدن به ارتفاع مورد نظر آن را سالم در روی زمین تحویل بگیرد.
روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست به همین مناسبت گفتگویی با ژنرال «آصاف آگمون»، از کارشناسان فضایی اسرائیل و از مقامات برگزار کننده هشتمین کنفرانس بین‌المللی هوا ـ فضا (که همزمان با این پروژه ایران در شهر «هرتزلیا» ـ از شهرهای استان تل‌آویوـ برگزار شد) انجام داده و نظر وی را جویا شده است.
«آصاف آگمون» به این روزنامه گفت: «مردم در این باره زیاد صحبت می‌کنند و باید هم چنین کنند. برنامه فضایی ایران با برنامه موشکی این کشور ارتباط دارد و دانشی که برای پرتاب میمون به فضا لازم است فرقی با دانش ارسال یک کلاهک هسته‌ای بر فراز اقیانوس اطلس ندارد. بنابراین بین این دو پیوند وجود دارد و دنیا نمی‌تواند این را نادیده بگیرد.»
آگمون که مدیر اجرایی موسسه فیشر برای مطالعات استراتژیک هوا ـ فضاست گفت: «ایران قاطعانه خودش را در میان 10 کشوری قرار داده است که توانایی ارسال ماهواره به فضا دارند؛ وی افزود: «واقعیت این است که ایرانی‌ها در این زمینه بسیار جدّی هستند.»
این کارشناس مسائل هوا ـ فضا گفت: «ایران در ابتدا در این زمینه با نقائصی مواجه بود اما آنها به سرعت بر آن نقائص فائق آمدند و این حیطه را با جدیت دنبال می‌کنند. ما این مسئله را دوست نداریم، اما این واقعیت است.»