تاثیرگذاری حاکمان (پرسش و پاسخ)
پرسش!
مسئولان ارشد نظام مقدس جمهوری اسلامی، چگونه میتوانند با اقشار ضعیف و فقیر جامعه بر اساس آموزههای اسلامی ابراز همدردی کنند؟
پاسخ:
یکی از مهمترین سنتهای لایتغیر اجتماعی، تاثیرگذاری مسئولین و زمامداران هر کشور به لحاظ نظری و سلوک عملی بر مردم و احاد جامعه خویش میباشد. بدین جهت فرمودهاند: «الناس علی دین ملوکهم» یا به تعبیر علی(ع) مردم به زمامداران خود بیشتر شبیهترند تا به پدر و مادران خود. با عنایت به این مطلب شهید بزرگوار مرتضی مطهری(ره) این بحث را در کتاب سیری در نهجالبلاغه صفحه 228 واکاوی نموده و مینویسد:
«در جلد نهم بحار الانوار، به نقل از کافی، از امیرالمومنین(ع) روایت میکند که فرمود: «خداوند مرا پیشوای خلق قرار داده است و به همین سبب، بر من فرض کرده است که زندگی خود را در خوراک و پوشاک، در حد ضعیفترین طبقات اجتماع قرار دهم تا از طرفی، تسکین آلام فقیر و از طرف دیگر، سبب جلوگیری از طغیان غنی گردد.
در شرح احوال استاد الفقها، وحید بهبهانی (ره) مینویسد: «روزی یکی از عروسهای خود را مشاهده کرد که پیراهنی الوان از نوع پارچههایی که معمولان زنان اعیان و اشراف آن عصر میپوشیدند، به تن کرده است. فرزندشان (مرحوم آقا محمداسماعیل، شوهر آن خانم) را مورد ملامت قرار دادند. او در جواب پدر این آیه قرآن را خواند: «قل من حرم زینهالله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق» یعنی بگو چه کسی زینتهایی که خدا برای بندگانش آفریده و همچنین روزیهای پاکیزه را تحریم کرده است؟ (اعراف - 32) ایشان جواب دادند: من نمیگویم خوب پوشیدن و خوب نوشیدن و از نعمتهای الهی استفاده کردن حرام است، خیر؛ در اسلام چنین ممنوعیتهایی وجود ندارد. ولی یک مطلب دیگر هست و آن این که ما و خانواده ما به اعتبار این که پیشوای دینی مردم هستیم وظیفه خاصی داریم، خانوادههای فقیر وقتی اغنیا را میبینند که از همه چیز برخوردارند. طبعا ناراحت میشوند. یگانه رفتار مایه تسکین آلامشان این است که خانواده «آقا» در تیپ خودشان هستند، اگر ما هم در زندگی به شکل و تیپ اغنیا درآییم، این یگانه رفتار ما به تسکین آلام هم از میان میرود. ما که قادر نیستیم عملا وضع موجود را تغییر دهیم. حداقل از این مقدار همدردی مضایقه نکنیم.»
چنانکه به وضوح میبینیم، زهدهای ناشی از همدردی و شرکت در غمخوارگی هم به هیچوجه با رهبانیت همریشگی ندارد و مبنی بر گریز از اجتماع نیست، بلکه راهی است برای تسکین آلام اجتماع.
مسئولان ارشد نظام مقدس جمهوری اسلامی، چگونه میتوانند با اقشار ضعیف و فقیر جامعه بر اساس آموزههای اسلامی ابراز همدردی کنند؟
پاسخ:
یکی از مهمترین سنتهای لایتغیر اجتماعی، تاثیرگذاری مسئولین و زمامداران هر کشور به لحاظ نظری و سلوک عملی بر مردم و احاد جامعه خویش میباشد. بدین جهت فرمودهاند: «الناس علی دین ملوکهم» یا به تعبیر علی(ع) مردم به زمامداران خود بیشتر شبیهترند تا به پدر و مادران خود. با عنایت به این مطلب شهید بزرگوار مرتضی مطهری(ره) این بحث را در کتاب سیری در نهجالبلاغه صفحه 228 واکاوی نموده و مینویسد:
«در جلد نهم بحار الانوار، به نقل از کافی، از امیرالمومنین(ع) روایت میکند که فرمود: «خداوند مرا پیشوای خلق قرار داده است و به همین سبب، بر من فرض کرده است که زندگی خود را در خوراک و پوشاک، در حد ضعیفترین طبقات اجتماع قرار دهم تا از طرفی، تسکین آلام فقیر و از طرف دیگر، سبب جلوگیری از طغیان غنی گردد.
در شرح احوال استاد الفقها، وحید بهبهانی (ره) مینویسد: «روزی یکی از عروسهای خود را مشاهده کرد که پیراهنی الوان از نوع پارچههایی که معمولان زنان اعیان و اشراف آن عصر میپوشیدند، به تن کرده است. فرزندشان (مرحوم آقا محمداسماعیل، شوهر آن خانم) را مورد ملامت قرار دادند. او در جواب پدر این آیه قرآن را خواند: «قل من حرم زینهالله التی اخرج لعباده و الطیبات من الرزق» یعنی بگو چه کسی زینتهایی که خدا برای بندگانش آفریده و همچنین روزیهای پاکیزه را تحریم کرده است؟ (اعراف - 32) ایشان جواب دادند: من نمیگویم خوب پوشیدن و خوب نوشیدن و از نعمتهای الهی استفاده کردن حرام است، خیر؛ در اسلام چنین ممنوعیتهایی وجود ندارد. ولی یک مطلب دیگر هست و آن این که ما و خانواده ما به اعتبار این که پیشوای دینی مردم هستیم وظیفه خاصی داریم، خانوادههای فقیر وقتی اغنیا را میبینند که از همه چیز برخوردارند. طبعا ناراحت میشوند. یگانه رفتار مایه تسکین آلامشان این است که خانواده «آقا» در تیپ خودشان هستند، اگر ما هم در زندگی به شکل و تیپ اغنیا درآییم، این یگانه رفتار ما به تسکین آلام هم از میان میرود. ما که قادر نیستیم عملا وضع موجود را تغییر دهیم. حداقل از این مقدار همدردی مضایقه نکنیم.»
چنانکه به وضوح میبینیم، زهدهای ناشی از همدردی و شرکت در غمخوارگی هم به هیچوجه با رهبانیت همریشگی ندارد و مبنی بر گریز از اجتماع نیست، بلکه راهی است برای تسکین آلام اجتماع.