نزول تجافی و تجلی
نزول یکی از تعبیرات قرآنی است. خداوند بارها از انزال و تنزیل اموری چون باران از آسمان و قرآن و وحی سخن گفته است. اما باید توجه داشت که نزول به دو شکل انجام می گیرد:
1 - تجافی: به این معنا که آن چیز مانند قطرات باران اگر در جایی باشد در جایی دیگر نیست. اگر در آسمان است در زمین نیست و اگر در زمین است در آسمان نیست. این نحو از نزول را تجافی می گویند؛ زیرا جوف خودش را خالی می کند و در یک زمان در دو مکان نیست.
2- تجلی: نوع دیگر نزول و انزال به شکل تجلی است. به این معنا که نزول آن موجب خالی شدن آن در مرتبه بالاتر نمی شود. مثلا وقتی دانشی در ذهن من است و آن را با نوشتن و گفتن به دیگری منتقل کردم، این انتقال به معنای تجافی نیست که دیگر در من نباشد، بلکه همان چیز که در تصور و ذهن من است در همان حال در ذهن و تصور مخاطب و شنونده نیزهست.
خداوند دو تجلی دارد : 1- تجلی عام ؛ 2- تجلی خاص. امیرمومنان علی(ع) درباره تجلی عام خداوند می فرماید: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُتَجَلِّي لِخَلْقِهِ بِخَلْقِهِ؛ سپاس خدایی را که با خلقش برای خلق خویش تجلی کرد. (نهجالبلاغه، خطبه 108)
آن حضرت درباره تجلی خاص نیز می فرماید: فَتَجَلَّي لَهُمْ سُبْحَانَهُ فِي كِتَابِهِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَكُونُوا رَأَوْهُ؛ خداوند سبحان در کتاب خود بدون اینکه او را ببینند تجلی کرده است. (نهجالبلاغه، خطبه 147)
پس ذات اقدس الهي در كتابش براي بندگان تجلّي كرده است منتها اينها ميخوانند و نميبينند. یعنی انتظار و توقّع اين است كه انسان وقتی قرآن را ميخواند و كلام الهي را ميشنود متكلّم را ببيند؛ چون ذات اقدس الهي قرآن را به عنوان مَجلاي خود به عنوان آينه فرستاد تا در اين آينه متكلّم را ببينند، ولي نميبينند.