تشخیص صفات ذاتی خدا از صفات فعلی
ثقه الاسلام کلینی در کتاب خود ، کافی، ج1، ص111 معیار و ضابطه ای را برای تشخیص صفات ذاتی خداوند از صفات فعلی بیان می کند که بسیار مفید و کارگشا است.
ایشان میفرماید که صفات ذاتی آن دسته از صفاتی است که مقابل آن را نتوان برای خداوند اثبات کرد؛ مانند حیات که مقابل آن موت برای خداوند اثبات نمی شود؛ همچنین قدرت در برابر عجز، علم در برابر جهل.
اما صفات فعلی آن صفاتی است که خارج از ذات خداوندی است و می توان مقابل آن را برای خداوند اثبات کرد؛ مانند «رضا و غضب»، «احیاء وإماته»، «اعطا و منع» و «قبض و بسط».
صفات فعلی را می توان هم به خداوند و هم به دیگری چون فرشتگان و انسان کامل نسبت داد؛ چنانکه خداوند فعل احیا و اماته را هم به خود(بقره، آیه 258) هم به اسرافیل و عزرائیل(سجده، آیه 11) نسبت می دهد و هم در آیه 94 آلعمران به حضرت مسیح(ع)؛ زیرا آنان به اذن الهی می توانند این کارها را انجام دهند.
اصولا مدبرات امور و مانند آنها به عنوان وسائط و واسطههای الهی عمل می کنند و از همین رو توسل به انسان کامل و نیز شفاعت جایز و روا است؛ زیرا آنان وسائط فیض الهی هستند و در این امور ماذون به اذن الهی هستند.