دولت در اقتصاد از ناتوانی رنج می‌برد


استاد دانشگاه علامه طباطبایی، سخنگو و مقامات اقتصادی دولت را به مناظره فراخواند. فرشاد مؤمنی هشدار داد که سیاست‌های اقتصادی دولت،  تکرار سیاست‌های لیبرالی شکست‌خورده در گذشته است.
مؤمنی در مصاحبه با روزنامه شرق و درباره لیبرال‌های وطنی تصریح کرد آنها مغرورهای ناتوان هستند. وی می‌گوید: به عنوان یک مصداق شاید بتوان در مورد یکی از فهمیده‌ترین آنها به مقاله بسیار مهم مسعود نیلی که در کتابی با عنوان اقتصاد ایران توسط مؤسسه نیاوران در سال 76 منتشر شده است، اشاره کرد. در این مقاله اگرچه با ضعف تحلیلی جدی مواجه هستیم اما نیلی در مجموع با صداقت گزارش داده است که اینها در تجربه آغازین تعدیل ساختاری از بنیادگرایی بازار چه انتظاری داشتند و در عمل چه شد، اینکه می‌گوییم با صداقت یک وجه مهم این است که ایشان خیلی شفاف و صریح اعلام می‌کند که ما از طریق دستکاری نرخ ارز فکر می‌کردیم که می‌توانیم همه مسائل بنیادی اقتصاد ایران را حل کنیم. در این مقاله قدم به قدم توضیح داده شده است که چه شد نتیجه دقیقا خلاف انتظارات تئوریک رقم خورد و با شکست روبه‌رو شد. نکته‌های بسیار جالبی در مقاله وجود دارد؛ مثلا اینها در مقام حرف ‌زدن و تبلیغات ادعا می‌کنند که به روش علمی به مسائل نگاه می‌کنند و برای هر مسئله هم راه‌حل مشخص دارند اما نیلی خیلی به صراحت گفته است که در دام روزمرگی و واکنش‌های لحظه‌ای محض افتاده بودیم. جنبه روش‌شناختی این بازتاب این مورد است که آموزه بنیادگرایی بازار به تعبیر «پل کروگمن» به هیچ‌وجه خود را مقید به تاریخ و جغرافیا نمی‌کند بنابراین با پارادوکسی روبه‌رو هستیم که من به آن می‌گویم «پارادوکس غرور و ناتوانی».
مؤمنی در پاسخ این سؤال که حالا که در معرض آزمون قرار گرفت و پی‌در‌پی شکست خورد و فاجعه‌ساز شد، چرا باز بر این روش اصرار می‌شود؛ در حالی که نتیجه این تفکر بسیار دورتر از اهداف و شعارهای انقلابیون است؟ می‌گوید: وجه روش‌شناختی مسئله را «کنت ارو» توضیح داده است که همان بحث پارادوکس غرور و ناتوانی است. وی می‌گوید کسانی که به بنیادگرایی بازار باور ایدئولوژیک دارند، آدم‌های هتاکی می‌شوند. اینکه از زبان «ارو» این مسئله مطرح می‌شود یقینا خیلی قابل اعتناست و نشان می‌دهد که این پدیده منحصر به ایران نیست. وی از موضع روش‌شناختی توضیح می‌دهد که اینها چرا هتاک و کم‌حوصله هستند. اینها با فرض اطلاعات کامل، تحلیل‌های اقتصادی را شروع می‌کنند، بعد به طور طبیعی هر کس را که جور دیگری فکر می‌کند نادان و مغرض فرض می‌کنند. اگر دقت کرده باشید، نئوکلاسیک‌های وطنی ایران آنهایی که به خصوص درجه خویشتنداری کمتری دارند، همین هتاکی را دارند.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه تصریح کرد: بعد از انقلاب یکدست‌ترین تیم اقتصادی را دولت آقای هاشمی داشتند. اینها عموما جز موارد استثنایی، باور ایدئولوژیک به آموزه بنیادگرایی بازار داشتند. از نظر میزان منابع ارزی و ریالی نیز در یک دوره زمانی یعنی 68 تا 72 در مقایسه با هر دوره تاریخی قبل و بعد از انقلاب، تا آن زمان در قله امکانات هم قرار داشتند. در آن زمان در مناظره‌ای من گفتم که شما چشم‌بسته و کلیشه‌ای راه‌حل استاندارد مسئولیت‌گریزانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی را در پیش می‌گیرید و می‌گویید اجرای بد منشأ این شکست فاجعه‌بار بود و اصل کار درست بود.
این اقتصاددان اضافه کرد: من از همکاران اقتصادی رئیس‌جمهور تقاضا کردم کمک کنند که هم آقای نیلی یک بار دیگر گزارش اقتصادی سال 1373 را بخوانند و هم آقای رئیس جمهور و هم دیگران که این حرف‌ها را می‌پذیرند و به آن دل می‌بندند. من به مفاد صفحات 39 تا 46 گزارش اقتصادی سال 1373 استناد کردم که در آن به صراحت گفته شده بود وقتی که دولت به سمت سیاست‌های تورم‌زا حرکت می‌کند، دولت از سیاست‌های تورم‌زا هم آسیب مالی بیشتری می‌بیند و هم آسیب کفایت و مشروعیت، یعنی کارآمدی دولت به شدت پایین می‌آید و از همه مهم‌تر اینکه گستره و عمق فساد هم درون دولت افزایش پیدا می‌کند.
فرشاد مؤمنی در ادامه این مصاحبه خاطرنشان کرد: ترکیبی از باورهای ذهنی و ملاحظات مربوط به منافع در این ماجرا درگیر است که اینها حتی به تجربه‌هایی که در  دوره مسئولیت خود تجربه کرده‌اند هم اعتنا نمی‌کنند. همین الان هم شما نگاه کنید به موضوعی که برای من خیلی غم‌انگیز است، اگر شما به مطبوعات در فاصله اسفند 93 تا پایان اردیبهشت 94 که نگاه کنید، می‌بینید بیش از هفت بار از موضع رسمی گفتند که قطعا در سال 94 قیمت حامل‌های انرژی را افزایش نخواهند داد. خب، می‌دانید چقدر غم‌انگیز است یعنی دوباره دارند مشروعیت دولت نزد مردم را با سخنان غیرمسئولانه و غیرواقعی معامله می‌کنند.
خبرنگار می‌گوید: «اما دولت اصرار دارد با این سیاست‌ها توانسته جلو تورم را بگیرد و اگر سیاست‌ها تورم‌زا بوده، اما در عمل آثار حداقلی بر بازار و اقتصاد گذاشته است.» مؤمنی پاسخ می‌دهد: یک چیز بسیار خطرناک که امیدوارم گوشی برای شنیدن آن در دولت روحانی وجود داشته باشد، این است که اینها به جای اینکه این شکست‌ها و فسادها و ناروایی‌ها را ببینند و عبرت بگیرند، به این مسئله تمسک کردند که ما شاهکاری کردیم با این مضمون که افزایش‌های چشمگیر در قیمت‌های کلیدی و غیرکلیدی در سال 93 اعمال کرده، اما آثار متناسب تورمی از آن سیاست‌ها مشاهده نشد. اینها الان دارند این را به عنوان یک نقطه قوت در عملکرد دولت در سال 1393 مطرح می‌کنند. توجه به این مسئله را خیلی حیاتی می‌دانم، چرا که ممکن است پوست خربزه‌ای باشد که فساد، ناکارآمدی و فاجعه‌آفرینی‌ها را در این دولت از طریق تشجیع آنها، به اتخاذ رویکرد افراطی‌تر دستکاری قیمت‌های کلیدی دامن بزند.
این اقتصاددان با هشدار درباره پیامدهای فقرآفرین سیاست‌های اقتصادی لیبرال گفت: من از فرصت استفاده کرده و برای مناظره رودررو با مسعود نیلی و سخنگوی دولت در این زمینه اعلام می‌کنم. به خاطر اینکه اگر به سیاست‌گذاران کلیدی کشور هم این تحلیل اشتباه منتقل شود و آنها هم تصور کنند که هنوز هم جا برای وارد کردن فشارهای جدید و تحمیل‌ کردن بر عامه مردم و تولیدکنندگان وجود دارد، من هشدار می‌دهم کشور می‌تواند در معرض اوضاع و احوال خیلی پیچیده‌تری قرار گیرد و خیلی حیاتی است که یک گفت‌وگوی ملی در این زمینه صورت بگیرد تا دولت از این اشتباه فاحش نجات پیدا کند.
مؤمنی درباره بی‌سواد خواندن منتقدان تصریح کرد: واقعا آدم متأثر می‌شود. وارد این وادی‌ها نشوید. در سایت فرارو، برخی از این آقایان خیلی هتاکانه گفته بودند ماها بی‌سوادیم و چیزی نمی‌دانیم و اخلاق و راهکار هم نداریم. آنها با من تماس گرفتند و گفتند شما چه می‌گویید. من هم گفتم از نظر من اینها نه بی‌اخلاق و نه بی‌سواد هستند، شناخت اینها از واقعیت‌های ایران کافی نیست و بنیه کافی روش‌شناختی هم ندارند که محدودیت‌های تئوری بازار را درک کنند و تئوری را با ایدئولوژی اشتباه نگیرند.




کاهش 10 درصدی رضایت از روحانی در نظرسنجی مورد نظر حامیان دولت


رسانه‌های حامی دولت نظرسنجی شرکت آی‌پز درباره قضاوت مردم نسبت به عملکرد روحانی را به طور ناقص منتشر کردند.
این رسانه‌ها گفته‌اند درصد کسانی که از عملکرد روحانی رضایت دارند نسبت به بهمن پارسال یک درصد کاهش یافته و به 48 درصد رسیده است. اما قسمت حذف شده خبر این نظرسنجی آن است که همین نظرسنجی به نسبت آبان 93، 10 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
بنابر نتایج نظرسنجی مورد اشاره نسبت کسانی که عملکرد روحانی را در خرداد 1394 رضایت‌بخش می‌دانند با یک درصد کاهش به نسبت بهمن 93، به 48 درصد رسیده است. این رقم در آبان 93 به میزان 58 درصد بوده است. در مقابل میزان نارضایتی از 27 درصد آبان 93 و 29 درصد بهمن 93 به 33 درصد در خرداد امسال افزایش یافته است.
آی‌پز، طی یک نظرسنجی تلفنی، نظر مردم را در مورد عملکرد رئیس جمهور در یک طیف پنج قسمتی مورد بررسی قرار داده است. مطابق یافته‌های این نظرسنجی که طی روزهای 6 تا 8 خرداد ماه 1394 انجام شد، 37 درصد از عملکرد رئیس جمهور «راضی» و 11 درصد هم از عملکرد ایشان «تا حدی راضی» هستند. همچنین 28 درصد از عملکرد رئیس جمهور «ناراضی» و 5 درصد هم از عملکرد آقای روحانی «تا حدی ناراضی» هستند.
مؤسسه آمریکایی آی‌پز می‌گوید این نظرسنجی را 6 تا 8 خرداد و از میان 680 نفرانجام داده است.



رونمایی از  تندیس روحانی در مراسم روحانی تنها نیست


در جشن «روحانی تنها نیست»، از تندیس تجسمی دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری کشور، اثر هنری جمعی از هنرمندان سمنان رونمایی شد قرار است این تندیس در یکی از میدان‌های شهر سرخه نصب شود.
به گزارش ایرنا، جشن «روحانی تنها نیست» پنجشنبه شب با حضور شماری از مسئولان در پارک ملت سرخه، زادگاه رئیس جمهوری برگزار شد.
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان در این جشن گفت: دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری کشور، هزینه‌های زیادی در راه انقلاب پرداخته‌اند.
در این جشن از تندیس تجسمی حسن روحانی رونمایی شد و قرار است این تندیس در یکی از میدان‌های شهر سرخه نصب شود. شهر سرخه در فاصله حدود 22 کیلومتری از شهر سمنان واقع شده و زادگاه دکتر حسن روحانی است.



نگرانی روزنامه‌های حامی دولت از بی‌برنامگی درباره بورس


«دولت برنامه‌ای برای حمایت از بورس ندارد»، «سقوط 50 میلیارد دلاری ارزش بورس»، «دولت بازار سرمایه را رها کرده است» و... اینها تیترهای روزنامه‌های حامی دولت است.
روزنامه اعتماد با تاکید بر اینکه «دولت برنامه‌ای برای حمایت از بورس ندارد» نوشت: برای بررسی چرایی تداوم روند بحرانی در بورس از برخی مدیران کارگزاری‌ها و کارشناسان بازار سرمایه نظرخواهی کردیم ولی هیچ‌کدام از آنها حاضر به پاسخگویی به سوالات ما نشدند و تنها به این جمله قناعت کردند که وضعیت خراب است اما متاسفانه نمی‌توانیم در این زمینه اظهارنظر کنیم.
این روزنامه از قول یک فعال بازار سرمایه نوشت: روند منفی بازار سهام طبیعی است. مدیریت جدید سازمان بورس به دلیل ناآشنایی با فضای بازار برنامه مشخصی برای خروج بورس از بحران فعلی ندارد.
همزمان روزنامه آرمان با برجسته کردن سقوط 50 میلیارد دلاری ارزش بورس نوشت: دولت بازار سرمایه را رها کرده است. بازار سرمایه این روزها اوضاع مطلوبی ندارد و بورس که از آن به عنوان پیشانی اقتصاد یاد می‌شود، روند نزولی را طی می‌کند. شاخص کل بورس هم که به مثابه دماسنج اقتصاد است، روز سه‌شنبه به کمترین حد خود در سال جاری رسیده است. شاخص کل بورس در جریان معاملات روز سه‌شنبه بازار سرمایه با افت 634 واحد به رقم 62 هزار و 317 واحد عقب‌نشینی کرد و به پایین‌ترین حد خود در سال جاری پس از 81 روز رسید.
شاخص کل بورس معاملات امسال را از رقم 62 هزار و 532 واحد آغاز کرده بود. همچنین از ابتدای سال تاکنون بازار سرمایه 51 روز معاملاتی را به خود دیده است که از این میان، معامله‌گران شاهد 22 روز مثبت برای بورس با مجموع رشد 10071 واحدی شاخص و 29 روز منفی با مجموع افت 10281 واحدی بوده‌اند.
در این شرایط برخی از فعالان بورس معتقدند که دولت باید برای بهبود اوضاع بازار سرمایه وارد میدان شود و دوباره با همکاری بانک‌ها اقدام عملی برای بهتر شدن وضعیت صورت دهد اما برخی دیگر بر این اعتقادند که دخالت‌های دولت اوضاع بورس را به اینجا کشانده و دولت نباید با دخالت‌های دستوری وارد بازار شود و حتی همان صندوق حمایت بورس هم مورد سوال است.
حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که به چه دلیل بورس کشورمان به وضعیت فعلی دچار شده است و چه تدابیری برای بهبود این اوضاع باید اتخاذ کرد، گفت: اصل موضوع این است که بازار سرمایه کاملا فاقد برنامه است و دولت به این بازار عنایتی ندارد.
اما روزنامه دولت (ایران) از قول نصرالله برزنی عضو سابق هيئت مدیره بورس مدعی شد: اکنون در شرایطی هستیم که قیمت‌ها و بازدهی سهام شرکت‌های مطرح در بهترین و با ثبات‌ترین شرایط از سال 1377 تاکنون قرار دارد.
همین کارشناس در عین حال اذعان کرد: دولت پیشنهاد داد که قیمت خوراک گازی پتروشیمی‌ها 6 برابر افزایش یابد و از 3 سنت به یک باره به 18 سنت برای هر متر مکعب برسد که این موضوع در کنار پیشنهاد وضع 30 درصد عوارض بر شرکت‌های معدنی تاثیر بسیار منفی را بر بازار سرمایه به جا گذاشت به طوری که نگرانی از بابت این تصمیمات همه‌گیر شد و به صنایع دیگر نیز تسری یافت. سرمایه‌گذاران در شرکت‌های دیگر بورسی نظیر شرکت فولاد و فلزی‌ها با تصور اینکه ممکن است این رفتار از دولت در خصوص سایر شرکت‌ها نیز سر بزند شروع به خروج از بازار و کاهش حجم سرمایه‌گذاری خود کردند.
وی در ادامه گفت: دومین اقدام دولت که بازار سرمایه را به سبب افزایش هزینه‌های تولید با کاهش ارزش مواجه ساخت اجرای گام دوم هدفمندی یارانه‌ها بود. فاز دوم هدفمندی در زمانی اجرا شد که اعتماد به بازار تا حدی از بین رفته بود اما با اجرای این قانون امنیت سرمایه‌گذاران کمتر از پیش شد.
این کارشناس گفت: ضرورت بازار شرایطی را رقم زده است که نیاز به دخالت و حمایت مستقیم دولت از بازار نیز ملموس است. بنابراین نیاز است تا دولت با وضع قوانین، اعمال سیاست‌های پولی و مالی و حتی تزریق پول به حمایت از بازار بپردازد تا احساس امنیت در سرمایه‌گذار ایجاد شود.