گاستریت ممکن است به طور ناگهانی (گاستریت حاد)، یا به آرامی در طول زمان (گاستریت مزمن) رخ دهد. در برخی موارد، گاستریت می‌تواند منجر به ایجاد زخم و افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود. اگر چه، گاستریت برای بیشتر افراد خیلی جدی نیست و به سرعت با درمان بهبود می‌یابد.
نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های گاستریت عبارتند از:
- سوزش سردل یا درد (سوءهاضمه) در قسمت فوقانی شکم که ممکن است با غذا خوردن بهتر یا بدتر شود.
- تهوع
- استفراغ
- احساس سیری و پری در قسمت فوقانی شکم بعد از غذا خوردن
گاستری همیشه علائم و نشانه ندارد.
علت
گاستریت التهاب دیواره معده است. ضعف در مخاط پوششی که از دیواره معده‌تان محافظت می‌کند، به آنزیم‌های گوارشی اجازه می‌دهد تا پوشش معده‌تان را تخریب کرده و آن را ملتهب سازند. بعضی از بیماری‌ها نیز می‌توانند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهند.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به گاستریت را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- عفونت‌های باکتریایی. اگر چه عفونت‌ ایجاد شده توسط هلیکوباکتر پیلوری یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در سراسر جهان است، تنها برخی از افراد مبتلا به آن دچار گاستریت یا اختلالی مشابه می‌شوند. پزشکان معتقدند آسیب‌پذیری به باکتری می‌تواند ارثی باشد یا با انتخاب شیوه زندگی، مثل میزان مصرف سیگار و استرس ایجاد شود.
- استفاده مداوم از مسکن‌ها، مسکن‌های متدوال- مثل آسپرین، ایبوپروفن وناپروکسن- می‌تواند منجر به هر دو نوع گاستریت اعم از حاد و مزمن گردد. استفاده منظم از این مسکن‌ها یا مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند باعث کم شدن یک ماده کلیدی شود که از معده شما محافظت می‌کند. در صورت به ندرت استفاده کردن از مسکن‌ها، مشکلات معده پیشرفت نخواهد کرد. استامینوفن نیز باعث گاستریت نمی‌شود.
- سن بالا. افراد مسن بیشتر مستعد به گاستریت هستند زیرا پوشش محافظ معده با افزایش سن نازک‌تر می‌شود، همچنین احتمال عفونت توسط هلیکوباکتر پیلوری و سایر اختلالات خود ایمنی در سالمندان نسبت به جوانان بیشتر است.
- استرس. استرس شدید ناشی از جراحی، آسیب، سوختگی یا عفونت‌های شدید می‌تواند منجر به گاستریت حاد شود.
- حمله سیستم ایمنی بدن‌تان به سلول‌های معده. این نوع از گاستریت که به التهاب خود ایمنی معده مشهور است، هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های پوششی معده حمله می‌کند. منشأ این رویداد سیستم ایمنی بدن شما است که می‌تواند سد محافظ معده را از بین ببرد. گاستریت خود ایمنی بیشتر در افرادی شایع است که به سایر بیماری‌های خود ایمنی مثل هاشیموتو و دیابت نوع 1، نیز مبتلا هستند. گاستریت خود ایمنی می‌تواند با کمبود ویتامین B12 نیز همراه باشد.
- بیماری‌های دیگر. گاستریت ممکن است با سایر بیماری‌ها از جمله ایدز، بیماری کرون و عفونت انگلی مرتبط باشد.
عوارض
- درمان نشدن گاستریت می‌تواند منجر به زخم و خونریزی معده شود. به ندرت، برخی از انواع گاستریت مزمن به سرطان معده تبدیل می‌شود، مگر در شرایطی که قسمت گسترده‌ای از پوشش معده تحلیل رفته و سلول‌های آن تغییر کرده باشند.
- اگر با وجود درمان، علائم و نشانه‌های گاستریت بهبود نمی‌یابند حتما پزشک خود را مطلع کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تقریبا همه افراد سوءهاضمه و سوزش معده را تجربه کرده‌اند. اغلب موارد سوءهاضمه‌ها کوتاه مدت هستند و به مراقبت‌های پزشکی نیاز ندارند. اگر علائم و نشانه‌های گاستریت را به مدت یک هفته یا بیشتر داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر ناراحتی معده شما پس از مصرف دارو، به ویژه آسپرین یا دیگر مسکن ها رخ داده است، حتما پزشک خود را از این مسئله مطلع کنید.
در صورت بالا آوردن خون یا مشاهده خون در مدفوع یا سیاه رنگ شدن آن، باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
آزمایش‌های تشخیصی
با وجود بررسی سابقه پزشکی و معاینه بالینی، ممکن است برای تشخیص قطعی گاستریت آزمایشات دقیقی نیاز باشد. این تست‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آزمایش برای هلیکوباکتر پیلوری. این تست برای تعیین وجود یا نبود این باکتری تجویز می‌شود. نوع آزمایش بستگی به شرایط شما دارد. هلیکوباکتر ممکن است در آزمایش خون، مدفوع یا تست تنفسی مشخص شود. برای تست تنفس، شما یک لیوان مایع بی‌رنگ و بدون مزه حاوی کربن رادیواکتیو میل می‌کنید. هلیکوباکتر باعث تجزیه مایع مذکور در معده شما می‌شود. سپس درون یک کیسه می‌دمید. در صورت وجود هلیکوباکتر، بازدم شما حاوی کربن رادیواکتیو خواهد بود.
- استفاده از یک اسکوپ برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی (آندوسکوپی). در طول انجام آندوسکوپی، پزشک یک لوله منعطف مجهز به لنز (آندوسکوپ) را از طریق حلق و مری‌تان، وارد معده و روده کوچک می‌کند. استفاده از آندوسکوپ، امکان بررسی التهاب را فراهم می‌کند. اگر یک منطقه مشکوک پیدا شد، پزشک‌تان نمونه بافتی کوچکی (بیوپسی) از آن ناحیه برای بررسی برمی‌دارد. بیوپسی نیز می‌تواند وجود هلیکوباکتر را تشخیص دهد.
- تصویربرداری با اشعه X از دستگاه گوارش فوقانی‌تان. این تست تصاویری از مری، معده و روده کوچک به منظور بررسی ناهنجاری، فراهم می‌کند. برای بهتر دیدن زخم،ممکن است از شما  درخواست شود تا یک مایع سفید رنگ حاوی باریوم که دستگاه گوارش شما را پوشش خواهد داد، بنوشید.
درمان دارویی
درمان گاستریت به علت آن بستگی دارد. گاستریت حاد ناشی از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی ممکن است با قطع استفاده از آنها بهبود یابد. گاستریت مزمن ناشی از عفونت هلیکوباکتر با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
در اغلب موارد، داروهایی تجویز می‌شود تا با کاهش اسید معده، علائم و نشانه‌های گاستریت را تسکین دهند.
داروهای مورد استفاده در درمان گاستریت عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن هلیکوباکتر. بدین منظور ممکن است چندین آنتی‌بیوتیک اعم از کلاریترومایسین، آموکسی‌سیلین یا مترونیدازول تجویز شود. به خاطر داشته باشید که استفاده داروها برای یک دوره کامل 10 تا 14 روزه، الزامی است.
- داروهای مهارکننده تولید اسید معده. مهارکننده‌های پمپ هیدروژن با متوقف کردن بخشی از سلول که مسئول تولید اسید است، باعث کاهش اسید معده می‌شوند. این داروها شامل امپرازول، لانزوپرازول، اسموپرازول و پنتوپرازول است. استفاده طولانی مدت از مهارکننده‌های پمپ هیدروژن، به ویژه در دوزهای بالا، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ و ستون فقرات را افزایش دهد. در مورد مصرف مکمل کلیسم با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهای کاهنده تولید اسید. مهارکننده‌های اسید منجر به کاهش مقدار اسید رها شده به دستگاه گوارش می‌شود که درد معده را تسکین می‌دهند و سبب بهبودی می‌گردند. از این قبیل می‌توان رانیتیدین، فاموتیدین، سایمیتیدین و نیزاتیدین را نام برد.
- آنتی‌اسیدهای خنثی‌کننده اسید معده. این داروها با خنثی کردن اسید معده موجب تسکین سریع درد می‌شوند. یبوست و اسهال از عوارض جانبی آن است.
تغییر شیوه زندگی
با رعایت نکات زیر احتمال دارد علائم شما بهبود یابند:
- خوردن غذای کم در وعده‌های بیشتر.
 اگر سوءهاضمه دارید سعی کنید به جای سه وعده بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک داشته باشید.
- از خوردن مواد غذایی محرک معده مثل غذاهای تند، اسیدی، سرخ شده یا چرب پرهیز کنید.
- در صورت استفاده منظم از مسکن، در مورد جایگزینی برای آن که کمتر معده را تحریک کند، از پزشک خود مشورت بگیرید.
- مدیریت استرس. استرس ممکن است نشانه‌های گاستریت را بدتر کند. پس بهتر است راه مقابله با آن را یاد بگیرید. در صورت لزوم می‌توانید از آرام‌بخش و ورزش‌هایی مانند یوگا نیز کمک بگیرید.
پیشگیری
- دقیقاً نحوه گسترش این بیماری مشخص نیست. اما شواهدی وجود دارد که می‌توان از فردی به فرد دیگر یا از طریق غذا و آب آلوده منتقل شود. با شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و خوردن غذاهای کاملا پخته می‌توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد.