چالش گرد و غبار و بن‌بست راهکارها
ریزگردهایی که امان مردم را بریده(گزارش روز)
در روزهای اخیر بار دیگر ریزگردها با هجوم به نقاط جنوب و جنوب غربی کشورمان خسارات بسیاری را به مردم این مناطق از کشورمان وارد کردند.
گروه گزارش
حکایت نفوذ و حمله ریزگردها به مناطق جنوب و جنوب غربی کشورمان دیگر حکایت بیگانه‌ای نیست.
ریزگردهایی که باعث شده تا سازمان بهداشت جهانی از شهر اهواز مرکز استان خوزستان به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان یاد کند. نه تنها اهواز بلکه سایر شهرهای استان خوزستان، ایلام، کرمانشاه و سایر استان‌های همجوار نیز سال‌‌هاست که با این گرد و غبار دست و پنجه نرم میکنند و در این میان سالانه تنها در حدود 22 هزار نفر از اهالی شهرهای استان خوزستان به دلیل تاثیرهای منفی ناشی از پدیده ریزگردها راهی بیمارستان می‌شوند.
عوامل دخیل در ایجاد این بحران
بدون شک عوامل زیست محیطی در پدید آمدن این بحران دخیل بوده‌اند اما بی‌انصافی است اگر از تاثیر بی‌توجهی و گاه دامن زدن برخی مسئولان در تشدید این وضعیت نامناسب بگذریم. جایی که به نظر می‌رسد سال‌ها مسئولان مربوط با بی‌توجهی خود به این امر مهم زمینه‌های پیشرفت آن را فراهم آورده‌اند و تنها با دادن وعده‌های مکرر از برعهده گرفتن مسئولیت مبارزه با این ریزگردها شانه خالی کرده‌اند.
عیسی دارایی نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی در این خصوص به گزارشگر کیهان میگوید: «مدتی است که ما در خوزستان وضعیت خوبی نداریم و مسئولان باید وارد قضیه بشوند. ما ندیده‌ایم که در یک کشور چهار میلیون و 800 هزار نفر مورد تهاجم گرد و خاک باشند اما دولت سکوت کند. مسئولان یک سری صحبت‌ها میکنند و دستورالعمل‌هایی را صادر میکنند ولی این کارها به درد ما نمی‌خورد و دولت باید وارد کار عملی شود. هر بحرانی که پیش می‌آید تا چند روز مسئولان در تلویزیون صحبت میکنند و تمام می‌شود. سیزده الی چهارده سال است که گرد و خاک به خوزستان حمله میکند ولی متاسفانه به جز دستورالعمل شاهد چیز دیگری نیستیم.
عضو کمیسیون سیاست داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: وقتی در یک شهر زلزله‌ای پیش می‌آید همه برای کمک به آن منطقه وارد عمل می‌شوند، در حال حاضر نیز زلزله‌ای در خوزستان پیش آمده که روح و روان، صنعت، اشتغال و به طور کلی زندگی مردم خوزستان را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است.
دارایی تصریح میکند: البته این مسئله کار سختی است و یک قسمتی از آن به داخل کشور و قسمت دیگری به خارج از کشور برمی‌گردد اما به هر حال تاکنون کاری که دستمان را بگیرد صورت نگرفته است.
نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وجود ماسه‌های بادی در مناطق دشت آزادگان از فکه تا چذابه به عمق 90 کیلومتر، خاطرنشان میکند: این خاک‌ها انباشته شده است و کسی روی آنها کار نکرده است. براساس بی‌تدبیری دولت‌های مختلف تالاب‌ها و هورهای بزرگ منطقه نیز خشک شده است. البته در دولت گذشته دستورالعمل‌هایی در این خصوص نوشته شده و قسمت‌هایی از کار نیز انجام شد ولی در نهایت رها شد، در دولت جدید نیز چیز خاصی در این خصوص نمی‌بینیم.
آلودگی هوای مناطق جنوب غربی کشورمان این روزها به شدت مردم را تحت فشار گذاشته است و تعداد زیادی از کارگاه‌های صنعتی مناطق تحت نفوذ ریزگردها این روزها تعطیل شده‌اند. البته مشکل مردم این مناطق به این موضوع ختم نمی‌شود و آنها نیز نظرات مختلفی در خصوص علل ایجاد این آلودگی‌ها و مشکلات همراه با آن دارند.
محسن نظیری یکی از ساکنان شهر اهواز در این خصوص به گزارشگر کیهان میگوید: «دیگر زمانش از دستمان در رفته است. شاید بیش از یک هفته باشد که آلودگی هوا شهر ما را فلج کرده است و مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و مغازه‌های شهرمان تعطیل شده است و این موضوع باعث بیکاری خیلی از مردم شهرمان شده است. خیلی‌ها هم در اثر تهاجم ریزگردها خانه‌نشین شده‌اند و بی‌حوصلگی را می‌توان به راحتی در کودکان دید.»
این دانشجوی اهوازی در ادامه میگوید: چند سالی هست وقتی وضعیت اهواز بحرانی می‌شود و مسئولان در هیئت دولت به فکر چاره می‌افتند ولی بعد از مدتی همه چیز فراموش می‌شود. ما انتظار توجه بیشتری از مسئولان مربوط درباره موضوع ریزگردها را داریم. چند سالی هست که ما اهوازی‌ها داریم این خاک‌ها و صدمات ناشی از آن را تجربه می‌کنیم اما دریغ از اقدامی از سوی مسئولان.»
وی می‌افزاید: «مقدار گرد و خاک آن‌قدر زیاد است که از داخل خانه و با وجود بستن در و پنجره‌ها باز هم می‌توانیم بوی خاک را استشمام کنیم و حلقمان را می‌سوزاند. مگر چقدر می‌توان از ماسک استفاده کرد، موقع خواب که نمی‌توانیم از ماسک استفاده کنیم.»
نظیری تصریح میکند: «این ریزگرده همراه با خود آلودگی‌هایی را دارند که باعث به وجود آمدن بیماری‌های تنفسی، پوستی، حساسیت‌های چشمی و... برای مردم ما می‌شوند.»
مرکز آلودگی‌ها کجاست؟
در روزهای اخیر در بیشتر قاب‌های رسانه‌ها از استان خوزستان و مردم خونگرمش به عنوان نقاط اصلی مورد تهاجم ریزگرده یاد شده است، اما برخی از مسئولان شهرهای دیگر اعتقاد به چنین موضوعی ندارند و بر اساس نظر آنها به همان مقدار که خوزستان در حال آسیب دیدن از این آلودگی‌هاست؛ استان‌های همجوار نیز در معرض صدمات ناشی از این بحران زیست محیطی هستند.
علی محمد احمدی نماینده مردم دهلران، آبدانان و دره‌شهر در مجلس شورای اسلامی به بی‌توجهی صدا و سیما به استان ایلام در این خصوص میگوید: «متاسفانه کانون اصلی ریزگردها استان ایلام بوده است و بیشترین ضرر در 10 سال گذشته به ایلام رسیده است، در موج جدید تهاجم ریزگردها نیز شهرهایی همچون مهران، دهلران و آبدانان بیشترین آسیب را دیده‌اند.»
عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی تصریح میکند: «اگرچه با پیگیری‌های انجام شده وزیر بهداشت قول داده‌اند که همان تمهیداتی که برای خوزستان در نظر دارند برای ایلام هم در نظر بگیرند، ولی تاکنون چیزی ندیده‌ایم، کودکان و سالمندان ما روز به روز در حال آسیب دیدن هستند و شدت این موضوع در بخش جنوبی استان ایلام بسیار زیاد است.»
وی در ادامه میگوید: «این نگاه دوگانه دولت است که ما را ناراحت کرده است. دولت باید بداند به همان اندازه که خوزستان آسیب می‌بیند، ایلام هم در حال آسیب دیدن است. متاسفانه سازمان حفاظت از محیط زیست که تعطیل است و هیچ برنامه کوتاه مدت و بلندمدتی ندارد و خود دولت از طریق وزیر بهداشت در حال پیگیری است و خواهش ما این است که اگر امکانات بهداشتی مثل ماسک و سایر تجهیزات را در اختیار خوزستانی‌ها قرار می‌دهند این امکانات را در اختیار مردم ایلام نیز بگذارند.»
احمدی خاطرنشان میکند: «مردم دره‌شهر، آبدانان و مهران از برخورد دولت گله‌مند هستند و واقعا اگر مسئولان به دنبال مطالبه حق هستند نباید میان مردم تفاوتی قائل شوند.»
راهکار حل این مشکل چیست؟
بدون شک همان‌گونه که در نهایت مدیران سازمان محیط زیست بر لزوم اهمیت توجه به پدیده ریزگردها واقف شده‌اند باید این نهاد و سایر دستگاه‌های مربوط راهکارهای مناسبی را برای حل شدن این بحران ارائه دهند.
سیدشریف حسینی نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وضعیت بحرانی هوای خاک‌آلود میگوید: «تمام مسیرهای علمی، کارشناسی، تخصصی، نشست دوستانه و غیردوستانه را 13 سال است انجام داده‌اند اما تا امروز این مشکل حل نشده است.» وی ادامه داد: «برای حل این مشکل نیاز به هماهنگی با کشورهای دیگر نیست، بلکه نیازمند کارهایی است که ما باید انجام دهیم و مقابله با گرد و خاک نیاز به اراده دارد.»
وی در ادامه میگوید: «دولت باید مثل سایر مشکلات استان‌های دیگر اعتباری برای این پدیده شوم در نظر بگیرد. این اعتبار باید به این منجر شود که200 هزار هکتار از بیابان‌ها مالچ‌پاشی شود مصوبه‌ای که در دولت یازدهم برای خوزستان به تصویب رسید و تا امروز فقط 25 هزار هکتارش یعنی حدود 12 و نیم درصد انجام شده است.»
نماینده مردم اهواز عنوان میکند: «وزارت نفت باید حقابه‌هایی برای هورالعظیم درنظر بگیرد زیرا قسمت زیادی از هورالعظیم در اجرای طرح نفتی آزادگان خشک شد و این کار گرد و خاک در استان را افزایش داد. البته اگر مالچ‌پاشی انجام شود، کانون‌های داخلی گرد و غبار از 100 درصد به 10 درصد تقلیل پیدا میکند.»
دارایی عضو کمیسیون سیاست داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی نیز رهاسازی آب‌ها، درختکاری فضاها، مالچ‌پاشی مداوم و رایزنی برای کار در آن سوی مرزها را راهکارهای کنترل بحران حاصل از ریزگردها در مناطق جنوب غربی کشورمان می‌داند و میگوید: «ما یاد گرفته‌ایم که مشکلات را گردن جاهای دیگر می‌اندازیم و می‌گوییم مشکل از خارج از کشور است. ما باید ابتدا در داخل کشور کارهای لازم را انجام دهیم و سپس از خارج از کشور بگوییم.»
وی می‌افزاید: «حالا که گرد و خاک در حال آمدن است و به این زودی‌ها هم نمی‌توانیم این مشکل را کنترل کنیم حداقل وزارت بهداشت بیمارستان‌ها را تجهیز کند. به اندیمشک که دارای 200 هزار نفر جمعیت است 4هزار عدد ماسک داده‌اند.»
احمدی نماینده مردم دهلران، آبدانان و دره‌شهر در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص میگوید: «برای حل این مشکل راهکارهای کوتاه مدت و بلندمدتی وجود دارد. مدیریت فضای سبز، مدیریت بحران در خارج از کشور از طریق همکاری با عراق، مالچ‌پاشی، جلوگیری از خشکی تالاب‌ها و نهایتا راهکارهای کوتاه مدتی همچون توزیع ماسک میان مردم از جمله راهکارهای حل این مشکل می‌باشد.»
مسئولان مربوطه زیر ذره‌بین مردم
یکی از موضوعاتی که در روزهای اخیر و با شدت گرفتن تهاجم ریزگردها زیر ذره‌بین مردم قرار گرفت، ضعف مسئولان دستگاه‌های مربوط در اجرای به موقع اقدامات لازم برای تقلیل این بحران بود. جایی که معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست درست در روزی که هاشمی وزیر بهداشت دولت یازدهم راهی اهواز شد به بهانه لغو پرواز سفر خود به استان خوزستان را لغو کرد تا این موضوع موجب رنجش مردم استان‌های جنوب غربی کشورمان شود. در همین روزها نمایندگان استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی در اقدامی هماهنگ در اعتراض به بی‌توجهی مسئولان با ماسک وارد مجلس شدند تا اینکه در نهایت ابتکار پس از بهبود شرایط محیطی خوزستان راهی این استان شد.
اما در این بین اظهارنظر اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان محیط زیست که به انتقاد از نماینده ویژه رئیس‌جمهور برای سفر به خوزستان پرداخته بود و از دکتر هاشمی به عنوان نخود هر آشی یاد کرده بود بر عصبانیت مردم استان‌های جنوبی کشورمان و نمایندگان آنها افزود.
عیسی دارایی نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی پاسخ به سوال گزارشگر کیهان در خصوص اظهار نظر روزهای اخیر مشاور معصومه ابتکار درباره سفر وزیر بهداشت به مناطق آلوده به ریزگردها میگوید: «حرف مشاور خانم ابتکار حرف بی‌خودی است، زیرا یکی از وزرایی که باید پاسخگو باشد وزیر بهداشت است و ما از او بابت سفر به منطقه تشکر می‌کنیم. مشاور خانم ابتکار که گفته وزیر بهداشت نباید به خوزستان می‌آمد خودش به این مناطق سفر می‌کرد، پس حالا که خودشان نمی‌آیند مانع آمدن دیگران هم نشوند.»
دارایی همچنین خطاب به معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست میگوید: «ما می‌دانیم کاری از دست تو بر نمی‌آید، ولی توقع داشتیم حداقل خودتان در روزهای بحرانی به منطقه می‌آمدید. این مناطق نقاطی هستند که به مواد شیمیایی آغشته شده‌اند و منشأ امراض هستند و تا وقتی که رئیس‌جمهور یا جانشین او مشخصا وارد کار نشوند کار درست نمی‌شود.»
دارایی با تاکید بر ضعف مسئولان دستگاه‌های مربوطه از جمله سازمان محیط زیست خاطرنشان میکند: «اینها در تهران می‌‌مانند و بحث‌های حاشیه‌ای و سیاسی را پیش می‌کشند. حرف‌های اخیر ابتکار در خصوص بودجه کذب محض است. ما در مجلس پیشنهادی دولت برای سازمان محیط زیست که 55 میلیارد تومان است را تصویب کرده‌ایم و حتی نظرمان این است که این رقم افزایش یابد. امیدواریم مسئولان در مسیر حل مشکلات برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند و به صورت ماهانه برنامه‌ها و کارهایشان را به مردم گزارش دهند.»
پنجره دوجداره راهکار ابتکار برای حل بحران!
معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در نهایت و پس از کش و قوس‌های فراوان راهی اهواز شد. ابتکار در جمع رسانه‌ها در اهواز در خصوص این بحران میگوید: «حداقل هشت تا 9 دستگاه اجرایی نیاز داریم که همکاری داشته باشند تا با یک مدیریت واحد و تبادل اطلاعات دقیق و برنامه‌ریزی دقیق حرکت کنند که در این حرکت وزارت خارجه نیز دخیل است.»
به گزارش فارس، وی در ادامه با بیان اینکه کانون‌های گرد و غبار خارجی داریم اما کانون‌های بادی داخلی نیز در سرعت و جهت باد موثر است، عنوان میکند: «با مدیریت تطبیقی 30 هزار کانون مهار خواهد شد و با پنجره‌های دوجداره نیز می‌توان با ریزگردها مقابله کرد.»
در نهایت باید دید مسئولان دولت یازدهم تصمیم جدی برای رفع و مبارزه جدی با پدیده ریزگردها خواهند داشت یا همچنان این بحران بلای جان مردم استان‌های جنوبی کشورمان خواهد بود.
ریزگردهایی که با خود آلودگی‌های مختلف ناشی از به‌کارگیری سلاح‌های نامتعارف توسط اشغالگران عراق و انواع و اقسام مواد بیماری‌زا را به همراه دارند و بدون توجه به حاشیه‌های سیاسی مسئولان بر سلامت مردم می‌تازند.