صدیقه توانا

سالم‌ زیستن، تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب، و ورزش کردن فاکتورهایی است که سلامتی افراد را در برابر انواع و اقسام بیماری‌ها، بخصوص بیماری دنیای مدرن و ماشینی یعنی سرطان تضمین می‌کند.
در دنیایی که هر روز با منبع اطلاعاتی بسیاری در خصوص انواع و اقسام خوردنی‌ها نوشیدنی‌ها و فواید و مضرات آنها بیشتر آشنا می‌شویم، قطعا اطلاعات ضد و نقیضی هم رد و بدل می‌شود که همواره ما را با چه بخوریم، و چه نخوریم؟ مواجه می‌کند. در این بین داشتن یک زندگی سالم با تغذیه‌ای مناسب و حتی‌الامکان به دور از هر نوع مواد افزودنی و ترکیبات شیمیایی با چاشنی آرامش و به اضافه کمی ابتکار و خلاقیت در ساختن محیطی شاد و آرام برای یک زندگی ایمن، خود مراقبتی‌هایی است که همه افراد یک خانواده را در برابر انواع و اقسام بیماریها بخصوص سرطان واکسینه می‌کند.
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که ذائقه‌تان خیلی با غذاهای خانگی میانه خوبی ندارد و به هزار یک دلیل واهی از جمله نداشتن وقت آشپزی ترجیح می‌دهید هفته‌ای دو، سه وعده غذای بیرون (فست‌فود و غذای رستورانی) میل کنید، یقین بدانید خطر ابتلا به بیماری خاموش سرطان در انتظار شماست. پس برای پیشگیری از هر نوع ابتلا به بیماری از جمله قندخون و چربی خون و سکته و سرطان از همین امروز عادات غذایی خود  را تغییر دهید و مهم‌تر از همه سبک زندگی‌تان را اصلاح کنید، چون سالم زیستن صرفا در خوردن نیست، بلکه هر نوع رفتار و کردار غلط آدمی، باعث بروز بیماری خاصی در بدن می‌شود.
تاریخچه سرطان
می‌توان گفت تاریخچه سرطان به دیرینگی تاریخ مدنیت بشری است. دانشمندان و پزشکان متعددی در طول تاریخ بشری زحمات زیادی را برای شناخت، تشخیص و درمان این بیماری متحمل شده‌اند. اولین توصیف سرطان مربوط به 1600 سال قبل از میلاد مسیح در تمدن باستانی مصر است.
اگرچه از واژه سرطان استفاده نشده است اما در پاپیروسی که از آن موقع به جا مانده است 8 بیمار مبتلا به سرطان پستان توصیف شده‌اند.
پزشکان مصری محل سرطان را با کمک مته‌آتشی می‌سوزاندند. این روش طول عمر بیمار را افزایش می‌داده، اما در پاپیروس‌های باقیمانده نوشته شده سرطان غیرقابل درمان است.
پزشکان یونان باستان اولین کسانی بودند که سرطان را به عنوان یک بیماری شناختند. بقراط که به عنوان پدر علم پزشکی شناخته می‌شود، بین سالها 460 تا 370 قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کرد، سرطان پوست و بینی و پستان را دیده بود و ظاهرا او اولین کسی بود که این بیماری را به خرچنگ تشبیه کرد.
او برای نامیدن بیماری سرطان از کلمه کارکونوس - کارسینوما استفاده کرد. بعدها سلسیوس،پزشک رومی از مترادف لاتین این کلمه به نام کانسر استفاده کرد.
پزشکان مسلمان هم از مترادف این کلمه یعنی سرطان به معنی خرچنگ استفاده کردند. حدود 150 سال بعد از میلاد گالن، پزشک رومی از واژه OMCOS معادل یونانی بلعیدن برای توصیف تومروها استفاده کرد و اصطلاح وی امروزه به عنوان قسمتی از نام متخصصان سرطان انکولوژیست به‌کار می‌رود.
سالم زیستن، راهکاری قوی
 در برابر ابتلا به سرطان
محققان می‌گویند سالم زیستن می‌تواند نیمی از موارد ابتلا به سرطان را پیشگیری کند.
طبق گزارشاتی که از تحقیقات محققان به دست آمده با شیوه سالم‌تر زندگی، امکان پیشگیری از تقریبا 600 هزار ابتلا به سرطان که در کشورهای توسعه یافته رایج شده، وجود دارد.
همچنین ارقام تازه منتشر شده مرکز تحقیقات سرطان در انگلیس هم حاکی از آن است که چهار مورد از هر 10 مورد ابتلا به سرطان در این کشور با تغییر شیوه زندگی مردم قابل پیشگیری بود.
ترک سیگار بزرگ‌ترین تاثیر را بر کاهش سرطان دارد و می‌توانست از بیش از 314 هزار مورد سرطان از سال 2009 پیشگیری کند، اما رعایت یک ژیم غذایی متعادل با مصرف پایین گوشت‌های قرمز و فرآوری شده و نمک و مصرف مقدار زیاد سبزی‌ها هم می‌توانست از 145 هزار مورد دیگر از موارد ابتلا به سرطان بکاهد.
پروفسور لیندا بالد، کارشناس مرکز سرطان انگلیس می‌گوید: بیش از 200 نوع سرطان وجود دارد که مجموعه پیچیده‌ای از عوامل خطرزا شامل ژنها و شیوه‌ زندگی‌مان در بروز آن موثر است.
سرطان، نوعی از بیماری است
نه یک بیماری
سرطان یک بیماری نیست، بلکه نوعی از بیماری است، بیش از 200 نوع متفاوت از بیماری سرطان وجود دارد که هر کدام به شیوه‌های خاص ایجاد می‌شوند.
چیزی که در همه آنها مشترک است این است که همه آنها به روش مشابه شروع می‌شوند، با تغییر در ساختار طبیعی یک سلول.
دکتر وحیده میررکنی، متخصص بیماری‌های خاص و دستگاه گوارش در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان اطلاعات اولیه مفیدی درمورد چگونگی ابتلا به سرطان در اختیارمان قرار می‌دهد و می‌گوید: «تقسیم سلول‌های غیرطبیعی تحت کنترل نیستند و معلوم نیست که چه زمانی متوقف می‌شوند.»
وی اضافه می‌کند: «یک دسته از سلول‌های غیرطبیعی یک تومور نامیده می‌شود و همه تومورها سرطان نیستند. دو نوع تومور وجود دارد خوش‌خیم و بدخیم.
دکتر میررکنی می‌گوید: «تومورهای خوش‌خیم سرطانی نیستند و تومورهای بدخیم همان سرطان‌ها هستند و می‌توانند به قسمت‌های مجاور بدن حمله کنند و مانع فعالیت سلول‌های سالم آن منطقه شوند. در عین حال سلول‌های تورمورهای بدخیم می‌توانند گسترش یافته و به نقاط دیگر بدن دست‌اندازی کنند و در مکانی دور از محل اولیه تجمعاتی از سلول‌های غیرطبیعی را ایجاد کنند که این مرحله را متاستازمی نامند...
راه‌های پیشگیری از سرطان‌
یک باور غلط بین اغلب مردم وجود دارد که گمان می‌رود، فردی که مبتلا به سرطان شد، دیگر امیدی به زنده بودنش نیست و این خود بزرگ‌ترین و اولین ضربه کاری است که به اصطلاح سرطان به فرد بیمار وارد می‌کند. این باورهای غلط به تشدید بیماری دامن می‌زنند. یقیناً دانستن اطلاعات دقیق و شنیدن آن از زبان متخصصان در پیشگیری از بیماری‌های خاص مؤثر و مفید فایده است.
« به‌ طور کلی 50 درصد موارد سرطان‌ها با اقدامات پزشکی قابل درمان است. همچنین سرطان‌های کودکان نیز در 85 درصد موارد درمان‌پذیرند، بنابراین هرچند که سرطان بیماری خطرناکی است و در برخی موارد میزان بقای عمر را کوتاه می‌کند، اما مهم‌ترین کاری که می‌توان در این حوزه انجام داد پیشگیری است، همه باید برای پیشگیری دست به دست هم دهیم.»
دکتر رسول دیناروند معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به مطالب فوق و با اشاره به اینکه آمار بروز سرطان در کشورهای پیشرفته بسیار بیشتر از ایران است، ابراز نگرانی می‌کند که بیم آن می رود که با صنعتی‌تر شدن کشور، آمار بروز سرطان در ایران نیز به کشورهای اروپایی و آمریکایی برسد.
درحال حاضر میزان بروز سرطان در کشورهای پیشرفته تقریباً 5 برابر ایران است و علت آن هم تغییر شیوه زندگی و از طرف دیگر افزایش امید به زندگی است، چراکه هرچه سن افزایش یابد، شانس ابتلا به سرطان نیز بیشتر می‌شود.
براساس آمار موجود سالانه بیش از 100 هزار بیمار نیازمند شیمی‌درمانی در کشور هستند که حدود 900 میلیارد تومان برای این بیماران هزینه می‌شود و تقریباً 10 درصد این مبلغ را خود بیماران و بقیه را بیمه‌ها و وزارت بهداشت می‌پردازند و به گفته رئیس سازمان غذا و دارو تعداد داروهایی که بیمه حمایت نمی‌کند بسیار کم است و برخی از این داروها را خود وزارت بهداشت تحت حمایت قرار می‌دهد.
پیشگیری از سرطان با خود مراقبتی
آیا سرطان قابل پیشگیری است و بهترین راه جلوگیری از بروز ابتلا به این بیماری مهلک چه می‌باشد؟
دکتر علی‌اکبر سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت در پاسخ به این سؤال با اشاره به اینکه 40 درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند و می‌توان با خود مراقبتی، تغییر سبک زندگی و ترویج عادات صحیح غذایی، طول عمر مردم را تا 10سال افزایش داد، خاطرنشان می‌کند: «افراد می‌توانند 86 سال عمر کنند و با افزایش آگاهی و ارتقای فرهنگ سلامت می‌توان کاری کرد سکته‌های مغزی و قلبی کاهش یابد.»
دکتر سیاری بر این نکته تأکید دارد که اگر بتوانیم فرهنگ خود مراقبتی را در کشور نهادینه کنیم، در کاهش میزان بیماری‌ها و نیز هزینه‌های درمانی موفق خواهیم بود.
معاون وزیر بهداشت دو شعار و اولویت مهم دیگر معاونت بهداشت را کاهش مصرف نمک و روغن اعلام کرده و می‌گوید: «باید به‌گونه‌ای فرهنگ‌سازی کنیم که عادات نادرست غذایی در مصرف نمک تغییر کند چراکه مصرف زیاد نمک و روغن در ابتلا به بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر تأثیر اساسی دارد.»
چه بخوریم؟ چه نخوریم؟
علاوه بر موارد فوق‌الذکری که مسئولان وزارت بهداشت جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان بیان می‌کنند، پزشکان و متخصصان هم متفق‌القولند که راهکارهای متعددی از جمله تغییر عادات غذایی می‌تواند در مهار این بیماری مفید فایده باشد. هرچند که همه ما کم و بیش در اخبار و رسانه‌ها و بخصوص این روزها در شبکه‌های اجتماعی اطلاعات مفیدی درمورد چه بخوریم‌ها و چه نخوریم تا به سرطان مبتلا نشویم، می‌خوانیم ولی توجه ویژه به توصیه پزشکان در پایان این گزارش خالی از فایده و لطف نیست.
محققان و پزشکان معتقدند انگور قرمز بخورید چون این میوه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را پایین آورد. به اعتقاد آنها مصرف سیر و پیاز را به خاطر بوی بد آنها از دست ندهید؛ این محققان همچنین توصیه می‌کنند از گوشت قرمز فاصله بگیرید، کمتر کباب بخورید، چیپس و پنیر ممنوع، و هر روز آبمیوه نخورید، بلکه میوه طبیعی میل کنید.
خوردن آسپرین، قدم زدن 30 دقیقه در روز، نوشیدن شیر، ایستادن بیشتر از نشستن، آب‌پز کردن گوشت، خوردن کلم بروکلی آب‌پز، نوشیدن چای سبز و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب هم از جمله مواردی است که پزشکان به همه افراد توصیه می‌کنند تا بدین ترتیب هرکس با خود مراقبتی بتواند سپری محکم در برابر حملات سلول‌های سرطانی ایجاد کند.