پرسش:
از آنجا که توزیع عادلانه ثروت یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی افزایش رزق و روزی انسان است، آموزه‌های وحیانی چه راهکارهایی را در این رابطه توصیه نموده است؟
پاسخ:
بدون تردید در جامعه‌ای که توزیع ثروت به نحو عادلانه صورت نمی‌گیرد، رزق و روزی بسیاری از افراد در چنین جامعه‌ای کاهش یافته و به مرز فقر و تنگدستی نزدیک می‌شود. بنابراین جامعه‌ای که فقر درآن به عنوان یک پدیده مبتلابه و فراگیر است به طور قطع توزیع عادلانه ثروت در آن مفقود و به نحو احسن صورت نمی‌گیرد. دراینجا به برخی سازوکارهای توزیع عادلانه ثروت از دیدگاه آیات و روایات می‌پردازیم.
1- تحکیم عقود اقتصادی
اسلام از طریق ترویج و تحکیم عقود صحیح اقتصادی از قبیل بیع، اجاره، مضاربه، مساقات، جعاله و... سعی بر این داشته است که ثروت آحاد جامعه، درمسیر تولید کالا و خدمات و در جهت پیشرفت و رشد اقتصادی جامعه به کار افتد و از انباشت بیهوده ثروت و یا جریان ناسالم آن در اجتماع جلوگیری کند.
2- تحریم ربا
اسلام با تحریم ربا در اشکال گوناگون آن، از انباشت ثروت در دست عده‌ای معدود و با تحصیل ثروت از راه‌هایی که بدون تولید کالا و خدمات به ازدیاد ثروت می‌انجامد، جلوگیری کرده است. در اقتصاد ربوی بدون آنکه رشد اقتصادی جامعه از طریق تولید کالا و خدمات مدنظر قرارگرفته و سود حاصله به کارآفرینان و تولیدگران تعلق گیرد، صرفا به رشد اقتصادی ثروتمندان و انباشت بی‌رویه ثروت آنان توجه می‌شود. قرآن کریم در سوره بقره آیه 275 با تعابیر بسیارتندی با امتیاز قایل شدن بین «بیع» و «ربا» ربا را اعلام جنگ با خدا و رسول برشمرده است. آنان که ربا می‌خورند (در رستاخیز) برنمی‌خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس شیطان دیوانه شده و (نمی‌تواند تعادل خود را حفظ کند) این به خاطر آن است که گفتند: «دادوستد هم مانند ربا است» در حالی که خدا «بیع» را حلال کرده و ربا را حرام! و اگر کسی اندرز الهی به او رسد و از (رباخواری) خودداری کند، سودهایی که در سابق (قبل از نزول حکم تحریم ربا) به دست‌ آورد مال اوست و کار او به خدا واگذار می‌شود، اما کسانی که (به رباخواری) بازگردند اهل آتش‌اند و همیشه در آن می‌مانند. (بقره- 275)
همچنین درآیه 278 سوره بقره خدای متعال می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و آنچه از (مطالبات) ربا باقی مانده رها کنید. اگرایمان دارید. اگر چنین نمی‌کنید بدانید خدا و رسولش با شما پیکار خواهند کرد و اگر توبه کنید سرمایه‌های شما از آن شماست (اصل سرمایه بدون سود) نه ستم می‌کنید و نه بر شما ستم وارد می‌شود.
ادامه دارد