استقلال فکری آموزه بزرگ قرآن
يكى از حقايقى كه قرآن مجيد گوشزد نموده و در حدود بيست آيه در موارد مختلف دراينباره وارد شده، استقلال فكر است.
شك نيست كه امتياز نوعى انسان از ساير حيوانات به واجد بودن قوّه تشخيص و تميز است. انسان داراى يك قدرت روحى مخصوصى است كه مىتواند در قضايا و مطالب قضاوت كند و نيك و بد را بسنجد و از روى سنجش اراده نمايد.
براى يك انسان يا يك ملت، شايسته نيست كه كوركورانه از شخص يا ملتى تقليد كند. فرد يا ملتى كه فاقد شخصيت عقلى و استقلال فكرى باشد سزاوار نام شريف انسانيت نيست.(1) آیه «فبشر عباد الذين يستمعون القول فيتبعون أحسنه... »(زمر: ۱۸-۱۷) آيه عجيبى است: بشارت بده بندگان مرا، آنان كه سخن را استماع مىكنند؛-به سخنان گوش داده و در آن دقت میکنند- بعد چه كار مىكنند؟ آيا هرچه را شنيدند همان را باور مىكنند و همان را به كار مىبندند يا همه را يكجا رد مىكنند؟ «فيتبعون أحسنه»: نقادى مىكنند، سبك سنگين مىكنند،ارزيابى مىكنند،آن را كه بهتر است انتخاب مىكنند و آن انتخاب شده برتر را پيروى مىنمايند. آن وقت مىفرمايد: «...و اولئك هم أولو الالباب»:براستى هدایت شدگان و صاحبان عقل اینها هستند.(2)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (حكمتها و اندرزها(1 و 2))، ج22، ص: 326.
2. مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (تعليم و تربيت در اسلام)؛ ج22؛ صص703-701- با تلخیص و ویرایش.