یک‌صدا در برابر دشمن؛ راهی که مدرس نشان داد(یادداشت روز)
سالروز شهادت آیت‌الله مدرس، تنها یک یادآوری تاریخی نیست؛ آینه‌ای است که راهنمای امروز مجلس ما خواهد بود اگر اراده‌ای بر دیدن آن وجود داشته باشد. در هنگامه‌ای که رهبرحکیم انقلاب بر «تعامل سازنده و مسئولانه مجلس با دولت چهاردهم» تأکید می‌کنند و تجاوز ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی، اهمیت
«اتحاد مقدس ملی» را بیش از هر زمان دیگر نمایان ساخته، چنین مجلسی در برابر آزمونی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است و اگر منصفانه قضاوت داشته باشیم تاکنون در پاسداشت این اتحاد مقدس سربلند از این آزمون بیرون آمده است؛ آزمونی که معیارش همان سه اصل معروف شهید مدرس؛ شجاعت، عدالت و صداقت است.
مجلس شورای اسلامی در سال‌های اخیر، در موقعیت‌های مختلفی با توقع افکار عمومی و مطالبات راهبردی رهبر حکیم انقلاب مواجه شده است، اما شاید هیچ‌گاه مانند امروز، سه میدان مهم ـ سیاست داخلی، امنیت ملی و هویت تاریخی ـ همزمان متوجه قوه مقننه نبوده است. نمونه برجسته این همزمانی، تقارن سالروز شهادت شهید مدرس با مرحله جدیدی از روابط مجلس و دولت چهاردهم و نیز تحولات امنیتی منطقه پس از جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران است. این
سه میدان، به‌ظاهر جدا از هم هستند، اما کاملا روشن است که در لایه راهبردی،
یک پیام واحد به جامعه انتقال می‌دهند و آن «تعامل و همکاری» با دولت برای عبور از مرحله سختی که در آن قرار داریم.
یکی از مهم‌ترین ابعاد نقش مجلس، توانایی آن در تبدیل مطالبات متنوع جامعه به قوانین منسجم و قابل اجراست. مجلس باید بتواند صدای اکثریت و اقلیت‌ها را شنیده و در فرآیند قانونگذاری، منافع عمومی را بر منافع گروهی ترجیح دهد. در شرایطی که تنوع دیدگاه‌ها و مطالبات اجتماعی رو به افزایش است، چالش اصلی مجلس در حفظ اعتبار خود، در توانایی برای برقراری دیالوگ سازنده با بدنه جامعه، دولت و همچنین سایر نهادهای قدرت نهفته است.
عملکرد نظارتی مجلس که اغلب در قالب سؤال از وزرا، تحقیق و تفحص و استیضاح نمود پیدا می‌کند، ابزاری حیاتی برای پاسخگو کردن دولت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی است. ضعف در این حوزه یا عدم استفاده از ابزارهای نظارتی می‌تواند به سلب اعتماد عمومی نسبت به کل نظام سیاسی منجر شود.در رابطه با مجلس دوازدهم و باید‌هایی که انجام داده و نباید‌هایی که نباید انجام شود گفتنی‌های زیادی است، اما به فراخور موضوع و روزی که به نام شهید مدرس؛ این اسوه کامل نمایندگی مردم، روز مجلس نامگذاری شده است به چند مورد اشاره می‌شود:
1- همواره یکی از تاکیدات مهم رهبر معظم انقلاب به‌ویژه در یک سال اخیر، تاکید بر تعامل قوا بوده است.رهبر انقلاب بارها در سخنان خود، با صراحتی قابل توجه، بر ضرورت «تعامل قوا» و «پرهیز از منازعات هدر‌دهنده انرژی ملی» تأکید کردند. مخاطب اصلی این پیام، بیش از همه مجلس بود؛ مجلسی که از یکسو وظیفه نظارتی دارد و نمی‌تواند در برابر خطاهای ساختاری دولت بی‌تفاوت باشد و از سوی دیگر، باید توجه داشته باشد که تبدیل این وظیفه به رقابت حزبی، کشور را از مسیر برنامه‌ریزی بلندمدت خارج نکند. در واقع، پیام رهبری یک اصل کلیدی دارد؛ تعامل، به‌معنای تعطیلی نظارت نیست؛ نظارت هم به‌معنای مخاصمه سیاسی نیست. در نظر داشتن این معیار، هرچند ممکن است کار را برای هر مجلسی دشوار کند؛ چون نیازمند بلوغ سیاسی و تشخیص دقیق خطوط بین اختلاف کارشناسی و گلاویز شدن سیاسی است. اما اگر مجلس در این نقطه براساس درک منافع مردم حرکت کند، نه براساس رفتارهای جناحی یا رقابت‌های کوتاه‌مدت، تک تک اقدامات مجلس برای مردم و کشور آورده و پیشرفت خواهد بود. تعامل مطلوب، همان چیزی است که شهید مدرس آن را «همراهی با دولت برای تحقق صلاح ملت» می‌نامید؛ اما بدون واگذاری اصول و بدون چشم‌پوشی از حقوق مردم.مبارزه شهید مدرس با دولت رضاخانی از آن جهت بود که شاه برخلاف صلاح ملت حرکت می‌کرد و با سلطه اجانب و پذیرش استعمار خارجی و دیکتاتوری داخلی، حقوق ملت را زیر پا می‌گذاشت و این در حالی بود که خواسته مدرس همراهی با دولتی بود که در مسیر صلاح ملت حرکت کند نه خواسته سلطه‌گران خارجی که ارمغان حضور آنها وابستگی، بدبختی و قحطی برای ملت باشد.
2- تهاجم ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ملت ایران، با همه خسارات‌های مادی و انسانی، یک پیام روشن داشت و آن اینکه در جهان آشوب‌زده امروز، امنیت ملی ایران بیش از هر زمان دیگر، به انسجام داخلی وابسته است. دشمن، دقیقاً روی شکاف‌های سیاسی، منازعات داخلی، دعواهای جناحی و بی‌ثباتی‌های تصمیم‌گیری حساب باز می‌کند. مجلس در جنگ 12 روزه و پس از آن، حداقل تا امروز نشان داده که می‌تواند نقش واقعی خود را به عنوان یک نهاد استحکام‌بخش جمهوری اسلامی ایفا کند و در کنار دولت، قوه قضائیه و نهادهای امنیتی، یک «جبهه واحد تصمیم‌گیری» تشکیل دهد؛ جبهه‌ای که رهبر انقلاب آن را «اتحاد مقدس» می‌خواند؛ اتحادی که نه بر پایه مصلحت‌های لحظه‌ای، بلکه اتحادی که بر پایه ضرورت دفاع از تمامیت ارضی ایران شکل می‌گیرد. اما فراتر از اتحاد قوا در مقابل دشمن خبیث و عنودی همچون رژیم صهیونیستی و آمریکا که در جنگ 12 روزه به درستی شکل گرفت، مجلس باید در سه حوزه حیاتی نیز وارد شود تا این اتحاد معنا یابد:
الف) اقتصاد امنیت‌محور: اصلاحات فوری در حوزه انرژی، کشاورزی، امنیت غذایی و بودجه دفاعی از ضرورت‌های این محور است که با کمک مجلس ناترازی‌هایی که در این بخش‌ها دیده می‌شود و امروز این ناترازی‌ها تبدیل به چالش‌های بزرگ برای کشور شده است، قابل حل خواهد بود.
ب) دیپلماسی فعال قانون‌محور: تقویت پشتوانه حقوقی و قانونی اقدامات دولت در صحنه بین‌المللی از آن امور اساسی است که مجلس می‌تواند به دولت کمک کند تا دولت اهداف راهبردی خود را در مجامع بین‌المللی دنبال کند. در برخی نمونه‌های آن از جمله «قانون راهبردی» درخصوص هسته‌ای دیدیم با اقدامی که مجلس در تصویب این قانون انجام داد چه میزان توانست برنامه‌های دشمن را در برجام و موضوع هسته‌ای ایران در مجامع بین‌المللی خنثی کند.
ج)مصون‌سازی جبهه داخلی: رفع نارضایتی‌های مزمن و کاهش شکاف‌های اجتماعی با قانونگذاری عادلانه یکی از آن حوزه‌هایی است که تاکنون اقدام ویژه‌ای که بتواند موجب رضایتمندی مردم شده باشد، در مجلس صورت نگرفته است یا حداقل آنچه انجام شده با مطالبات مردم فاصله بسیار دارد. باید بپذیریم که تصویب برخی قوانین همچون دادن کالابرگ 350 هزار تومانی برای دهک‌های بالا و یا 800 هزار تومانی برای دهک‌های یک و دو نمی‌تواند خلأ‌های زندگی مردمی را پر کند که خط فقر را مراکز معتبر پژوهشی در دولت و مجلس در شهری همچون تهران 70 میلیون تومان تعیین کرده است. طبیعی است که باید قوانینی از تصویب مجلس بگذرد که بتواند این شکاف‌ها را کاهش دهد.
3- شهید مدرس، تنها یک روحانی اخلاق محور یا انقلابی مبارز نبود؛ او معمار
یک الگوی قانونگذاری و البته حکمرانی در مسیر خواسته‌های به حق مردم بود.«سیاست اخلاقی»، «نظارت شجاعانه» و «آزادی در چارچوب عدالت»مبنای اندیشه و رفتار او را شکل می‌داد. شهید مدرس نه مداح دولت بود و نه دشمن دولت. او باور داشت که مجلس باید بر دو اصل ایستادگی کند: الف) کمک به دولت برای اجرای نیازها و خواسته‌های مردم ب) مقابله با انحراف‌ها، فسادها و وابستگی‌ها. این نقطه‌ای است که می‌تواند امروز هم برای رئیس‌مجلس و همه 290 نماینده بهارستان‌نشین نقشه راه باشد. مدرس بر این باور بود که «اگر مجلس خوب باشد، کشور باقی می‌ماند»؛ و طبیعی است که اگر بد باشد، بهترین دولت‌ها نیز ناکام خواهند شد. جالب اینکه شرایط امروز کشور از لحاظ فشارهای دشمن بیرونی به ایران عزیز مشابه شرایط دوران فعالیت مدرس در مجلس بود و اینکه مدرس در زمانه‌ای که بحران‌های امنیتی و فشار خارجی سایه شوم خود را بر ایران گسترانده بود، به‌صراحت از لزوم اتحاد بین نیروهای سیاسی در داخل دفاع می‌کرد. درسی که امروز، با وجود تهدیدات رژیم صهیونیستی و آمریکا و برخی کشورهای اروپایی، بیش از همیشه ضروری است و به توصیه رهبر انقلاب باید مبنای اتحاد قوا و مردم در مقابل دشمن باشد.
4- امروز مجلس، با وجود تلاش‌ها و کارنامه خوبی که از خود ارائه داده است، در برخی حوزه‌ها، هنوز از یک ضعف بنیادین رنج می‌برد؛ فقدان «اراده جمعی برای شجاعت در ورود به برخی حوزه‌ها» بزرگ‌ترین رنج و چالشی است که این مجلس و ایضا مجالس گذشته داشته است. پروژه‌های نیمه‌تمام اصلاح ساختار بودجه، نظارت مؤثر
بر شرکت‌های دولتی، عدم تصویب قوانین کارآمد برای اصلاح نظام بانکی و سامان‌دهی سیاست‌های پولی و مالی کشور و مهار تکثر تصمیمات خلق‌الساعه در بخش‌های دولتی، نشان می‌دهد که ظرفیت‌های قانونی مجلس، کمتر از حد لازم فعال است. این همان نقطه‌ای است که شهید مدرس بر آن متمرکز می‌شد؛ یعنی شهید مدرس ترس از هزینه‌دادن را بزرگ‌ترین مانع حکمرانی می‌دانست و برای ریختن ترس نمایندگان در آن دوره، هزینه زیادی را پرداخت کرد.
5- آنچه مهم است و در این مقطع زمانی اهمیت آن دو چندان احساس می‌شود اینکه مجلس باید از سیاست‌زدگی و روزمرگی دوری کند. چیزی که در برخی ادوار مجلس همچون مجلس ششم(اصلاح‌طلبان) که برای حمایت یک طیف سیاسی و خواسته‌های غیر قانونی آنها تا تحصن و تعطیلی مجلس شورای اسلامی پیش رفتند. خوشبختانه این مجلس از این رفتارهای سیاست‌زده و قانون‌شکنانه حذر دارد و تاکنون کارنامه درخشانی در زمینه آرامش بخشی به جامعه از خود بر جای گذاشته است وکمتر پیش می‌آید که وقت مجلس صرف مناقشات جناحی و رقابت‌های شخصی شود.اما همین اندک مناقشات بی‌حاصل هم تخریب‌زا و موجب سلب اعتماد افکار عمومی می‌شود و مردم انتظار دارند پارلمان بر مسائل کلیدی‌ترکشور متمرکز باشد. ثبات اقتصادی، مهار تورم، تقویت تولید، نظارت بر تخصیص منابع و بسته‌شدن منافذ فساد،آن خواسته‌ای است که به کرّات رهبر فرزانه انقلاب به رؤسای مجلس و نمایندگان تذکر داده‌اند. لذا مجلس دوازدهم اگر می‌خواهد یادگاری خوبی از خود در پایان چهار سال نمایندگی برجای بگذارد باید از انبوه طرح‌های کم‌اثر و بی‌پشتوانه به سمت تصویب قوانین مادر و ساختاری حرکت کند؛ قوانینی که مسیر اقتصاد را تثبیت و مردم را نسبت به آینده امیدوارتر کند.
6- مجلس دوازدهم که در سومین سال فعالیت خود و به تعبیری سراشیبی دوره‌اش را سپری می‌کند باید به این فراز از سخنان مقام معظم رهبری و توصیه به نمایندگان توجه داشته باشد که فرمودند:«باید هم توانایی‌ها و هم آسیب‌پذیری‌ها را به درستی شناخت و مراقب بود خطا و اشتباهی رخ ندهد زیرا دشمن بیش از آنکه به توانایی‌های خود امیدوار باشد، به اشتباه‌های ما امید بسته است.»
حسن رشوند