فــاطمـة مُحَـدَّثـه(س)(شبهه ها و پاسخ ها)
شبهه: آيا حضرت زهرا(س) محدثه بوده‌اند آيا قبل از ايشان نيز كسي اينچنين بوده است؟ فرق محدثه بودن با وحي‌ای كه بر پيامبران مي شود چيست؟ آیا فرشتگان فقط با آن حضرت سخن می‌گفتند؟
پاسخ: نام محدثه داراى دو تلفظ است. مُحدِث و مُحدِّثه (به كسر دال و تشديد آن) به معناي «سخن گوينده» است. بدان جهت كه حضرت زهرا در رحم مادرش با او صحبت كرده، بدين نام خوانده شده است.
مُحَدَّث (به فتح دال و تشدید آن) اسم مفعول به معنی کسی که با او سخن گفته شده است.در روايت امام صادق(ع) در تعريف محدث آمده است:
وَ أَمَّا الْمُحَدَّثُ فَهُوَ الَّذِي يَسْمَعُ كَلَامَ الْمَلَكِ وَ لَا يَرَي وَ لَا يَأْتِيهِ فِي الْمَنَام؛
اما محدث كسي است كه سخن فرشته را مي‌شنود. اما او را نمی‌بيند و در خوابش هم نمی‌آيد.(1)
بر اين اساس، حضرت بدين خاطر به نام مُحَدَّثه خوانده ميشود كه ملائكه با حضرت سخن گفته‌اند، چنانكه در روايات زيادي آمده است.
سخن گفتن ملائكه با عدّهاي از مردان و زنان در امّت‌هاي گذشته و در اين امّت از جمله مطالب مورد اتّفاق شيعه و سنّي است.
علّامه اميني در كتاب ارزندهاش «الغدير» در اين باره ميگويد:
امّت اسلامي همگي بر اين مطلب اتّفاق نظر دارند كه در اين امّت بسان ديگر امّت‌هاي گذشته كساني بوده‌اند كه به آنان حديث گفته شده و به اصطلاح «محدَّث» (به صورت اسم مفعول و فتح دال)
بوده‌اند.
رسول خدا نيز به اين مطلب خبر داده، چنانكه از طريق سني و شيعه در كتب صحاح و مجموعههاي حديثي معتبر وارد شده است. محدّث كسي است كه بدون اينكه پيامبر باشد و بدون اينكه صورت ملائكه را ببيند، ملائكه با او صحبت كردهاند و يا اينكه در دلش چيزي ميافتد و به او الهام ميشود و به صورت كشف و الهام از سوي خداوند متعال علمي به او آموخته ميشود يا در دل او حقايقي كه بر ديگران پوشيده است، روشن ميشود.
بنابراين، وجود چنين كساني در امّت، مورد قبول و اتّفاق همه است. فقط اختلاف در مصداق چنين افرادي است كه به عقيده شيعه، حضرت علي و ديگر امامان معصوم از محدّثين ميباشند. (2)
ايشان در ادامه مينويسد: در امّت، افرادي محدّث وجود داشتند، همان گونه كه در امّت‌هاي پيشين بودند.
اميرالمؤمنين و ائمّه معصومين دانشمنداني محدّث هستند. نبي نيستند.
اين خصوصيّت از ويژگي‌هاي آنان و منحصر به آن بزرگواران نيست، بلكه حضرت فاطمه (س) دختر بزرگوار حضرت رسول (صلی‌الله علیه و آله) نيز «محدّثه» بود، همچنين سلمان محدّث بود. آري، تمام امامان از اهل بيت و عترت طاهرين محدّث بودند، ولي هر محدّثي امام نيست.
برخی روايات در‌باره محدثه بودن فاطمه:
1- اسحاق بن جعفر بن محمّد بن عيسي بن زيد بن علي می‌گوید: از حضرت صادق(ع) شنيدم: از آن جهت حضرت فاطمه را محدّثه ناميدند كه ملائكه از آسمان فرود می‌آمدند و همان گونه كه با حضرت مريم (س) صحبت ميكردند، با آن حضرت نيز صحبت مينمودند و ميگفتند: اي فاطمه! خداوند تو را برگزيده و پاك و طاهر كرده و بر ديگر زنان برگزيده جهان برتري داده است.
اي فاطمه! در پيشگاه پروردگارت خضوع كن، سجده نما و با ركوع كنندگان ركوع بنما! فاطمه (س) با آنان صحبت می‌كرد، آنان هم با او سخن ميگفتند.
شبي به آنها فرمود: مگر مريم دختر عمران بر ديگر زنان جهان برتري داده نشده است؟
فرشتگان پاسخ دادند: مريم بانوي زنان جهان در عصر خود بود. ولي خداوند تو را بانوي زنان جهان، هم در اين زمان و هم در زمان حضرت مريم و بانوي زنان اوّلين و آخرين قرار داده است. (3)
2- احماد بن عثمان گوید: از حضرت صادق(ع) شنيدم:
افراد زنديقي در سال يكصد و بيست و هشت ظاهر ميشوند، زيرا من آن را در مصحف حضرت فاطمه (س) ديدهام.
عرض كردم: مصحف حضرت فاطمه چيست؟
فرمود: خداوند هنگامي كه روح پيامبرش را قبض فرمود، بر فاطمه (س) چنان غم و اندوهي وارد شد كه جز خداوند كسي از آن آگاه نيست.
خدا فرشتهاي را نزد حضرت فرستاد تا غم و اندوهش را كاهش داده، به او دلداري دهد و با او سخن گويد.
فاطمه (س) نزول فرشته را به حضرت علي(ع) گفت. حضرت فرمود: هنگامي كه احساس كردي نازل شده و صداي او را شنيدي، مرا در جريان بگذار! فاطمه هنگام نزول فرشته امير المؤمنين را خبر ميكرد.
حضرت هر آنچه را كه ميشنيد، مينوشت تا اينكه كتابي از آن مجموعه به وجود آمد.
در اين كتاب احكام شرعي و حلال و حرام وجود ندارد، ولي علوم مربوط به آينده در آن ثبت است.(4)
برای مطالعه بیشتر:
- كتاب فاطمه زهرا(س)، شادماني دل پيامبر(ص)، احمد رحماني همداني، ترجمه حسن افتخار زاده سبزواري، قم، دفتر تحقيقات و انتشارات بدر.
- زندگاني حضرت فاطمه زهرا (س)،جعفر شهيدي.
پي‌نوشت‌ها:
1. علامه مجلسي، بحار الأنوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، ج26، ص 78.
2. علّامه اميني، عبد الحسين، الغدير، مركز الغدير للداسات الاسلاميه، ج 5، ص 67.
3. همان، ص 77.
4. بحار الانوار، ج 43، ص 78 و ج 26، ص 44.
مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی