طوفان در پرورشگاه بهشت
درباره فیلم «راه نجات»؛ داستان کودکان غزه
فیلم «راه نجات» داستان کودکان غزه است. این فیلم اولین ساخته بلند سینمایی راما قویدل است که در اولین تجربه سینمایی خود، به کودکان مظلوم غزه پرداخته است.
ساغر فروتن
فیلم «راه نجات» داستان کودکان غزه است. این فیلم اولین ساخته بلند سینمایی راما قویدل است که در اولین تجربه سینمایی خود، به کودکان مظلوم غزه پرداخته است.کودکان پرورشگاهی به نام «بهشت» در غزه، همه کسانشان را در حملههای ارتش اسرائیل از دست دادهاند و حالا با حملهای تازه به دنبال راهی برای خروج از شهر هستند. «مها»(نادین سلامه) به همراه مادر و خالهاش «نبیله» (با بازی امانه والی) از کودکانی که همه خانوادهشان را در حملههای متعدد اسرائیلیها از دست دادهاند، نگهداری میکنند. در اولین اقدام، مها به همراه برادرش برای فرار از تونلهای زیرزمینی کنده شده توسط مبارزان فلسطینی استفاده میکنند. اما عملیات نجات لو میرود و تونل بمباران میشود. در اثر این حادثه عماد برادر کوچک مها که بیماری تنگی نفس دارد، هوای غبارآلود تونل را تاب نمیآورد و کشته میشود. شوک حاصل از حادثه تونل و کشته شدن عماد که مورد علاقه بسیار او بوده است، باعث اختلال موقت در حافظه مها میشود.
مها که دختر جوانی است و پیش از این حادثه با عشق به نامزدی جوانی به نام «مالک» (با بازی وسیم الرجبی) در آمده، حالا حتی او را هم نمیشناسد. صحنه دیدار مالک و مها در بیمارستان لحظه غمگینی را به نمایش میگذارد. وقتی که مالک با چشمهای پر از اشک از او میپرسد: «منو یادت نمیآد؟» در صحنه دیدار در بیمارستان، متوجه نارضایتی نبیله با ازدواج این دو میشویم. وقتی که خاله خانم با دیدن مالک از او میخواهد که اتاق را ترک کند و با تردید سوال میکند: «اصلا تو از کجا خبردار شدی که این اتفاق افتاده؟» مالک که دلشکستهتر از آن است که در بیمارستان بماند آنجا را ترک میکند اما در روزهای آینده دورادور به مراقبت از آنها ادامه میدهد. مها به همراه خاله به پرورشگاه کم جمعیتشان بر میگردند. جایی که کودکان از بازگشت مربی مورد علاقهشان بسیار خوشحالند. مها در بازگشت به پرورشگاه هیچکدام از بچههایی را که زمانی بسیار دوستشان میداشت، به خاطر نمیآورد. او خالهاش را هم نمیشناسد و به یاد نمیآورد که برادرش را در هنگام ریزش تونل از دست دادهاست. با اینکه افسرده و مغموم است اما دلیلی برای این غم به یاد نمیآورد و مهربانیهای کودکان پرورشگاه هم اثرات شوک عظیمی که به او وارد شده را از حافظهاش پاک نمیکنند. با حملههای پی در پی ارتش اسرائیل به غزه، مها به همراه خاله نبیله و بچهها و اسامه پیرمردی که مرد پرورشگاه است با کمک مالک چند باری اقدام به فرار میکنند. در جریان یکی از این فرارهای ناموفق خودروی سواری اسامه در مقابل چشمهایش میسوزد. نگاه اسامه برای لحظاتی با حسرت به اتوموبیل در حال سوختنش خیره میشود. همگی دوباره به خانه برمیگردند. سرانجام مها به یکباره همه چیز را به خاطر آورد. مرثیه مها برای برادر از دست رفته خستگی و گرفتگی را از او می زداید و اندکی بعد فرار از شهر ویران شده غزه میسر می شود و .....
تصویربرداری فیلم 90 دقیقهای «راه نجات» در منطقه «صور» در جنوب لبنان انجام شده است و بازیگران فیلم از میان ستارگان و بازیگران سرشناس سینمای سوریه انتخاب شدهاند. دیالوگهای فیلم به گویش فلسطینی است و برای اطمینان از مطابقت لهجه و لباس بازیگران با گویش فلسطینی، «عبدالله عبدالرحیم» به عنوان متخصص گویش فلسطینی با گروه فیلمسازی همکاری کرده است.
در «راه نجات» نادين سلامه (مها)، امانه والي (نبيله)، وسيم وحبي (مالك) و پل سليمان (اسامه) و تعدادی بازيگر كودك که همگی فلسطيني هستند نقش آفريني مي كنند. مهسا کرامتی که بازیگردان این فیلم بود درباره انتخاب بازیگران این فیلم گفتهاست: «بازیگر نقش اول «راه نجات»، نادین سلامه، از فوق ستارههای بازیگری جهان عرب است. به جز پل سلیمان(نقش اسامه) که لبنانی و کودکان که فلسطینیاند باقی بازیگران راه نجات سوری هستند. این فیلم از نظر ساختار، صحنه و بازیها در سطح قابل توجهی قرار دارد و به حتم پس از نمایش در میان اهالی سینما جایگاه خوبی خواهد داشت و در جشنواره ها نیز مورد استقبال قرار خواهد گرفت.»
این سخنان مهسا کرامتی پیش از اکران فیلم بود. پیشبینی کرامتی به واقعیت انجامید و «راه نجات» با شرکت درچند جشنواره معتبر و گرفتن جوایز مختلف نشان داد که از ساختار مناسب و بازیگرانی توانا برخوردار است؛ در کنار کارگردانی که در اولین ساخته سینمایی خود نشان داد که بر حرفه خود تسلط دارد.
«راه نجات» محصول سال 1390 شبكه جهاني سحر است که علاوه بر حضور در بخش مسابقه دوازدهمين جشنواره بينالمللي فيلم مقاومت، به همراه 11 فیلم دیگر به بخش «عماد مغنيه» این جشنواره هم حضور پیدا کرد. این فیلم جایزه "محمد الدوره” را هم از بیست و پنجمین جشنواره فیلم های کودک و نوجوان اصفهان دریافت کرد.
راه نجات همچنین با اکران ویژه در افتتاحیه جشنواره فیلمهای عربی روتردام - که بیست و هشتم نوامبر سال ۲۰۱۲ در هلند برگزار شد- با حضور در بخش مسابقه این جشنواره جایزه بهترین فیلم داستانی را از آن خود کرد. جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره هم به نادین سلامه بازیگر سوری نقش مها رسید. گفتنی است که پوستر دوازدهمین دوره این جشنواره تصویری بود از نادین سلامه در نمایی از فیلم «راه نجات».