طرح ترافیک تهران نیازمند بازنگری اساسی است
با وجود هدف‌گذاری اولیه برای کاهش آلودگی و ساماندهی تردد در مرکز پایتخت، طرح ترافیک تهران به‌گفته کارشناسان و مدیران شهری همچنان نیازمند بازنگری اساسی است.
به گزارش ایسنا، طرح ترافیک کنونی تهران که با هدف کنترل ورود خودروها به محدوده مرکزی شهر و کاهش آلودگی هوا اجرا می‌شود، طی سال‌های اخیر تغییراتی در ساختار و نحوه اجرا داشته است. با وجود این اصلاحات، هنوز هم بسیاری از شهروندان و کارشناسان معتقدند که نظام فعلی طرح، به صورت کامل نتوانسته اهداف خود را محقق کند. تمرکز طرح بیشتر بر جنبه درآمدزایی است و علاوه‌بر این، تفاوت زیادی میان خودروهای شخصی، تاکسی‌ها و وسایل نقلیه خدماتی وجود دارد و این باعث ایجاد نارضایتی‌هایی در میان اقشار مختلف شده است. طبق نظر کارشناسان و مدیران شهری، طرح ترافیک باید از حالت ایستا و یک بعدی خارج شده و بر پایه تحلیل داده‌های هوشمند، کیفیت هوا و الگوهای واقعی سفر شهروندان بازطراحی شود.
در این‌باره، سیدمجتبی شفیعی، دبیر شورای عالی ترافیک کشور با اشاره به وضعیت طرح ترافیک در پایتخت، اظهار داشت: مبنای طرح ترافیک قدیم سال‌ها پابرجا بود و مدل آن در زندگی مردم جا افتاده بود. در سال ۱۳۹۸ بازنگری شد؛ تا اندازه‌ای مدل آن تغییر کرد و به شکلی درآمد که در نهایت پلکانی و بر اساس ساعت ورود و وضعیت معاینه فنی بود. اخیراً بحثی مبنی بر استفاده از ابزارهای هوشمند جدید مطرح شده و این امکان را فراهم می‌کند که طرح عادلانه‌تر شود؛ چراکه در طرح کنونی ضعف‌هایی وجود دارد. از جمله اینکه یک محدوده به صورت صفر و یک با دو رینگ تعریف شده که اگر خودرو وارد شود، عوارض پرداخت می‌کند. واقعیت این است که وضعیت آلودگی هوا با این شرایط انطباق ندارد. آلودگی به صورت یک طیف پراکنده در سطح شهر وجود دارد و هدف از این طرح کاهش آلودگی هواست، نه کاهش ترافیک.
وی افزود: دوسال قبل این طرح از طرف سازمان ترافیک تهران مطرح شد و امروز در برخی از کشورهای دنیا مثل سنگاپور به صورت پایلوت در حال آزمایش است؛ بر این اساس، شهروندان متناسب با عوارضی که برای شهر ایجاد می‌کنند اعم از آلایندگی و ازدحام ترافیکی باید پرداخت هزینه داشته باشند، نه اینکه به صورت صفر و یک و صرفاً با ورود به محدوده هزینه‌ای ثابت بپردازند. برای نمونه، یک تاکسی اینترنتی در تمام ساعات داخل محدوده تردد می‌کند؛ اما متناسب با حضور و ترددش پرداخت نمی‌کند و تفاوتی با یک خودرو وارد شده به محدوده که پارک کرده ندارد.
شفیعی با بیان اینکه در این باره مدلی پیشنهاد شده بود که بسیار پیشرو بود، ادامه داد: به این معنا که در این قیمت‌گذاری پارامترهایی همچون وضعیت آلودگی آن نقطه در زمان سفر لحاظ می‌شود. همچنین وضعیت تراکم ترافیک در مسیر، زمان سفر و برخی دیگر از پارامترهای مدیریتی در قالب عوارض تردد اعمال خواهد شد.
دبیر شورای عالی ترافیک کشور تأکید کرد: البته مدلی که اخیرا به شورای ترافیک تهران پیشنهاد شده به دلیل ساده سازی در اجرا، آن مشخصات را در تعیین عوارض لحاظ نمی‌کند. پیشنهاد دادم در شهر تهران آن پارامترهایی که ذکر کردم، به نوعی مورد توجه قرار گیرد. اکنون مبنای عمل، آخرین مصوبه شورای ترافیک تهران است. طرح جدید هم از این جهت عادلانه‌تر است که عوارض را متناسب با مدت حضور وسیله نقلیه در محدوده تعیین کند. این تغییرات به نظر من قابل اجرا بوده و کافی است دوربین‌های شهری کامل شوند.
عدم تناسب حقوق شهروندی
با طرح ترافیک کنونی تهران
همچنین جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران درباره عدم تناسب حقوق شهروندی با طرح ترافیک کنونی شهر تهران گفت: هدف بسیاری از محدودیت‌ها تبعیض نیست؛ قانون برای این نیست که پولداران بتوانند هزینه طرح را بدهند و تخلف کنند. قوانین ابزاری برای ایجاد بازدارندگی است. ممکن است بازدارندگی از جنس جریمه یا تنبیهات دیگر باشد. البته بحث جریمه نیست و طرح ترافیک بیشتر به مسئله مدیریت توجه می‌کند؛ اینکه چه کاری انجام شود تا خودروهای کمتری وارد طرح شوند.
وی ادامه داد: عادلانه‌ترین اتفاق در این طرح ترافیک رخ داده است؛ در کشورهای دیگر اجرای طرح، صرفا به صورت مدیریت اقتصادی است؛ اما در ایران و تهران گروه‌های خاص مثل بیماران خاص، جانبازان و معلولان، پزشکان و اقشار خاص دیگر که نیاز به حمایت داشتند، حمایت شدند. به نظر من طرح ترافیک ضد عدالت اجتماعی و غیرمتعارف نیست. با این حال این طرح ترافیک ایده‌آل نیست و باید این ساختار با قدمت بیش از ۴۰ سال بازنگری اساسی شود.
تشکری هاشمی افزود: مسائلی مثل محدوده، نحوه اجرا، مکانیزم مدیریت ترافیک شهر از جمله مواردی است که شهرداری در حال مطالعه روی آن است تا به اجرائی شدن طرح جدید ترافیک برسیم؛ کارهایی انجام شده است و باید قبل از اجرا در صحن شورا نیز به تصویب برسد. این طرح هزینه‌ها را بر میزان پیمایش خودروها در محدوده طرح ترافیک محاسبه می‌کند؛ الگوی ما باید منجر به کاهش ترافیک، آلایندگی هوا، برگشت و زندگی به محدوده طرح ترافیک شود. شخصا معتقدم این روش مؤثر نیست، چرا که باید چارچوب طرح بازنگری شود و نمی‌توان فقط مکانیزم نرخ‌گذاری را تغییر دهیم و باید شاخص‌های دیگر را هم در نظر بگیریم.