تلاش برای ارتقای پیوند خانه و مدرسه در تربیت نسل آینـده
بخش دوم
از آنجایی که خانواده اولین مدرسه و مدرسه دومین خانه هر دانش‌آموز تلقی می‌شود، می‌توان به اهمیت نقش مدرسه و مربیان در زندگی و شخصیت هر دانش‌آموز پی برد. به‌طور کلی والدین و مدرسه دو رکن اصلی در تعلیم‌وتربیت هر کودک به شمار می‌روند که فعالیت یکجانبه هر یک از این دو ناقص و بی‌ثمر خواهد بود. به همین دلیل تشکیل انجمن اولیا و مربیان در هر مدرسه، کاری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد؛ چرا که تأثیر مثبت و مستقیمی در آینده دانش‌آموزان دارد. انجمن اولیا و مربیان چه وظیفه‌ای دارند؟ اعضای آن چگونه انتخاب می‌شوند؟ قوانینی بر این انجمن حاکم است؟
بی‌تردید انجمن‌های اولیا و مربیان به‌عنوان قدیمی‌ترین و مردمی‌ترین نهاد مشارکتی در آموزش‌وپرورش است که به منظور تقویت همکاری و مشارکت اولیای دانش‌آموزان برای کمک به ارتقای کیفیت فعالیت‌های آموزشی و پرورشی و گسترش ارتباط در کانون مقدس خانه و مدرسه، تلاش می‌کند و برای تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت، علاوه بر دستگاه آموزش‌وپرورش، پدران و مادران (اولیا) نیز مسئولیت مشترک دارند.
نهادی مشارکتی برای ایجاد تعامل
بین خانواده و مدرسه
اقبال خانی، رئیس آموزش‌وپرورش استثنایی کردستان می‌گوید: «انجمن اولیا و مربیان یکی از نهادهای مهم در نظام آموزشی کشور است که با هدف تقویت ارتباط میان خانواده و مدرسه، ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان و مشارکت فعال والدین در تصمیم‌گیری‌ها تشکیل شده است.»
وی می‌افزاید: «این انجمن بستری برای تبادل نظر، همفکری و همکاری والدین با مدیران و معلمان فراهم می‌آورد و نقش مؤثری در بهبود محیط آموزشی و تربیتی مدارس ایفا می‌کند.»
خانی می‌گوید: «انجمن اولیا یکی از ارکان مدرسه و عضو اصلی شورای مالی مدارس است که در تصمیم‌گیری‌های مالی و برنامه‌ریزی در کنار دیگر ارکان نقش اصلی دارند.» وی نقش انجمن اولیا و مربیان مدارس را در موفقیت امر تعلیم‌وتربیت دانش‌آموزان بسیار مهم دانسته و می‌افزاید: «استفاده از ظرفیت‌های فکری، علمی، تخصصی و فنی آنان در مدارس و ایجاد یک ارتباط هدفمند، مستحکم و مداوم بین اولیای دانش‌آموزان و مدارس مهم است.»
رئیس آموزش‌وپرورش استثنایی استان با بیان اینکه خانواده دارای مهم‌ترین نقش در تربیت دانش‌آموزان است، تبیین می‌کند: «ضرورت ارتباط خانه و مدرسه بر کسی پوشیده نیست و مورد توجه صاحب‌نظران تعلیم‌وتربیت در نظام‌های آموزشی است، اما کیفیت این ارتباط می‌تواند اثربخشی فرآیند تربیت را به میزان قابل‌توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد.»
وی با تأکید بر اهمیت آموزش اولیای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه تصریح می‌کند: «اعضای خانواده به آموزش مستمر و پویا نیاز دارند و برای آموزش والدین لازم است در هر منطقه نیازهای آموزشی آنان به طور دقیق شناسایی و بر اساس آن برنامه آموزشی طراحی شود.»
خانی خاطرنشان می‌کند: «تقویت نقش انجمن‌های اولیا و مربیان مدارس استثنایی از طریق جلب مشارکت و بهره‌مندی از توانایی اولیا با هدف ارتقای کیفی خدمات آموزشی، پرورشی و توان‌بخشی در جهت پیشبرد هرچه بهتر آموزش‌وپرورش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه است.»
رئیس آموزش‌وپرورش استثنایی استان ادامه می‌دهد: «تلاش می‌شود با ارتقای سطح آگاهی در حیطه تربیتی و افزایش سطح مهارتی به لحاظ عملکردی نگرش، احساسات و واکنش‌های عاطفی خانواده‌ها به سمت آشنایی با ویژگی‌های خاص، توانمندی و علاقه‌مندی‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه هدایت شود.»
توانمندسازی والدین
از دستاوردهای انجمن اولیا و مربیان
علیرضا کاظمی، در آیین گرامیداشت هفته پیوند اولیا و مربیان که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان اظهار می‌دارد: «در همین ارتباط، یکی از اقدامات مهم دولت چهاردهم در بحث ارتقای کیفیت نظام آموزشی و استفاده از ظرفیت عظیم و قابل‌توجه اولیا، اجرای طرح اولیا مدرسه با ساخت ۱۷۷ کلاس درس در قالب ۳۲ مدرسه در سراسر کشور است.»
به گفته وی، اجرای این طرح و ساخت این تعداد مدرسه، زمینه و بستر مناسب برای ارتباط مستمر و تعامل مؤثر اولیا با مدیران و معلمان مدرسه را فراهم می‌کند. وی می‌افزاید: «انجمن اولیا و مربیان از پیشتازان فعالیت‌های آموزشی و پرورشی در نظام تعلیم‌وتربیت است و به‌یقین مدارس بدون حضور و همراهی اولیا، قادر به پیشتازی در این عرصه نیستند.»
کاظمی با اشاره به همراهی و همکاری مستمر و همیشگی انجمن اولیا و مربیان با وزارت آموزش‌وپرورش، می‌گوید: «نقش‌آفرینی انجمن اولیا و مربیان در زمینه اجرای مأموریت‌ها و وظایف این وزارتخانه بسیار مهم است؛ چراکه این همراهی منجر به اثربخشی بیشتر و بهتر برنامه‌ها شده است.»
وزیر آموزش‌وپرورش با اشاره به برگزاری اجلاسیه نماز همزمان با هفته انجمن اولیا و مربیان، می‌گوید: «شعار این اجلاس، نقش خانواده در توسعه و ترویج نماز است که در این زمینه هم انجمن اولیا و مربیان می‌تواند به عنوان نهادی توانمند، نقش‌آفرین باشد.»
کاظمی در ادامه با اشاره به آسیب‌پذیری کودکان از فضای مجازی، اظهار می‌دارد: «بر همین اساس، مکلفیم و وظیفه داریم از تمامی داشته‌ها و ظرفیت‌های موجود برای پیشگیری از بروز این ناهنجاری استفاده کنیم.»
وی تصریح می‌کند: «یکی از اقدامات مؤثر در این زمینه، تلاش برای فراهم کردن فرصت و ایجاد بستر مناسب برای فعالیت میدانی کودکان و نوجوانان است که البته در این مسیر، آموزش‌وپرورش به‌تنهائی موفق نخواهد شد و نیاز جدی به همراهی و همکاری والدین و خانواده‌ها داریم.»
وزیر آموزش‌وپرورش با تأکید بر اینکه تعلیم‌وتربیت اثربخش بدون کمک و حضور خانواده محقق نمی‌شود، می‌افزاید: «والدین نیز برای تربیت فرزندان نیازمند کسب مهارت‌های مربوطه هستند که در این زمینه باید مهارت تربیت نیز به خانواده‌ها آموزش داده شود.» وزیر آموزش‌وپرورش در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «اگر بتوانیم این مجموعه انجمن اولیا و مربیان را به یک سازمان تبدیل کنیم که از ظرفیت‌های مختلف نهاد‌ها و خانواده استفاده کند؛ موفقیت زیادی خواهیم داشت. این تنها نقطه‌ای است که می‌توانیم همه ظرفیت‌ها را متمرکز کنیم؛ لذا حتماً به دنبال تقویت ساختار انجمن اولیا و مربیان هستیم.»
وی با تأکید بر اهمیت کیفیت و آموزش می‌گوید: «امروز دانش‌آموزان در بسیاری از حوزه‌ها از خانواده‌ها جلوتر هستند. در فضای تعلیم و تربیت در کنار نوسازی مدارس، رشد کیفی تعلیم‌وتربیت هم مورد توجه ماست.»
شناسایی چالش و ارائه راهکار
برای برگزاری انجمن اولیا ومربیان
بسیاری از اعضای انجمن از نبود امکانات کافی در مدرسه و عدم کمک‌های مالی توسط خانواده دانش‌آموزان و خیرین گله‌مند هستند و باوجود گستردگی مشغله‌های کاری که در زندگی روزمره دارند نمی‌توانند به طور مستقیم با یکایک از افراد برای اخذ مساعدت‌های مالی گفت‌وگو کنند.
مورد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که اکثر اوقات اعضای انجمن نمی‌توانند زمان مناسبی برای تشکیل و برگزاری جلسات انتخاب کنند و یا این که به دلیل مشغله‌های فراوان تاریخ جلسات انجمن اولیا و مربیان را فراموش می‌کنند.
علی رضایی، مدیر دبیرستان به گزارشگر کیهان می‌گوید: «مدیریت مدارس پس از مشاهده چالش‌های موجود تلاش کردند با تماس‌های تلفنی، ارسال نامه و یا فضای مجازی با والدین، انجمن اولیا و مربیان، افراد نیکوکار و کارمندان خود در ارتباط باشند که آن روش‌ها هم به دلایل متعدد (هزینه گزاف تماس‌های تلفنی، سختی ارسال نامه و مشکلات اپلیکیشن‌ها) با شکست روبه‌رو شد. با توسعه فناوری و روی کار آمدن سامانه مدرسه هوشمند مشکلات موجود برطرف شدند و باتوجه‌به ویژگی و قابلیت‌های این سامانه طرفداران بسیاری برای بهره‌وری از این نرم‌افزار ابری اعلام آمادگی کردند.»
وی در ادامه پیشنهاد می‌دهد: «مدرسه با ماژول طراحی وب‌سایت در سامانه مدرسه هوشمند علاوه‌بر مطالب آموزشی، می‌تواند اطلاعیه و اخبار مهم مدرسه را در صفحه اصلی سایت قرار دهد تا والدین دانش‌آموزان و افراد نیکوکار متوجه چالش‌های موجود در مدرسه شوند و برای کمک‌های مالی و غیرمالی خود به مدرسه اعلام آمادگی کنند. با ثبت موضوع و تاریخ جلسه در ماژول انجمن اولیا و مربیان (در سامانه مدرسه هوشمند) توسط مدیر آی‌تی، تاریخ جلسات در تقویم اجرائی برای والدین و اعضای انجمن (در پنل اختصاصی‌شان) قابل مشاهده خواهد بود؛ بنابراین اعضای انجمن با مشاهده تقویم اجرائی می‌توانند برنامه‌های خود را با تاریخ اعلام شده هماهنگ کنند و از فراموش کردن تاریخ جلسات انجمن اولیا و مربیان جلوگیری کنند. علاوه بر تقویم اجرائی، برای یادآوری تاریخ جلسات انجمن اولیا و مربیان، مدیریت می‌تواند از طریق ماژول پیامک هوشمند و یا ماژول پیام‌رسان اقدام به ارسال پیام کند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «مدیر آی‌تی و یا مدیریت مدرسه نیز می‌تواند حضوروغیاب اعضای انجمن را به‌صورت الکترونیکی در ماژول انجمن اولیا و مربیان (در سامانه مدرسه هوشمند) ثبت کند.»
لزوم همسویی اولیای خانه و مدرسه
برای تربیت نسل آینده
عاطفه سادات مدبرنژاد، مدیر انجمن اولیا وزارت آموزش‌وپرورش در آیین گرامیداشت هفته اولیا و مربیان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اظهار می‌دارد: «مهم‌ترین بستری که می‌تواند زمینه تعامل اثربخش را فراهم کند؛ انجمن اولیا و مربیان است چرا که می‌توان به‌وضوح شاهد تعامل و همسویی دو نهاد را به‌وضوح ببینیم.»
مدیر انجمن اولیا وزارت آموزش‌وپرورش خاطرنشان می‌کند: «آغاز یک طرح ارزشمند را در سطح کشور از جمله طرح اولیا و مربیان شاهد هستیم و بنا داریم با تربیت و برگزاری دوره‌های توانمندسازی برای اعضای شورای مربیان و اولیا سراسر کشور، دانش‌آموزان را به نماز دعوت کنیم.»
مدبرنژاد تصریح می‌کند: «سومین جشنواره اولیا و مربیان دارای سه محور از جمله تقویت شایستگی والدین، تعامل والدین با مدرسه و مشاوره خانواده و فناوری نوین است و اتفاقات دیگر رونمایی بسته آموزشی مدرسان و آموزش «دانش خانواده سالم جامعه» است که سال گذشته در ۱۰ استان اجرائی شد و امسال این طرح در همه استان‌های کشور فراگیر می‌شود.» مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش‌وپرورش می‌گوید: «سومین جشنواره اولیا و مربیان در محورهای تقویت شایستگی والدین، تعامل والدین با مدرسه و مشاوره خانواده به‌صورت رسمی آغاز شد.»