اتحاد راهبردی با روسیه، پاسخ ایران به اسنپ‌بک
با تشدید تنش میان ایران و غرب پس از فعال‌سازی سازوکار ماشه، اندیشکده شورای آتلانتیک پیش‌بینی کرد همکاری تهران و مسکو بیش از پیش تعمیق شود و چرخش راهبردی ایران به‌سوی شرق و تقویت محور ضدغربی با روسیه و چین را سرعت بخشد.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ تنش‌های میان ایران و غرب پس از بازگرداندن تحریم‌های پیش از سال ۲۰۱۵ سازمان ملل علیه تهران، به‌طور چشمگیری افزایش یافت.
بر این اساس اندیشکده شورای آتلانتیک از این وضعیت نتیجه گرفته که احتمالا همکاری ایران با روسیه که بازگرداندن این تحریم‌ها که را غیرقانونی می‌داند، تعمیق خواهد شد و این تحول، چرخش راهبردی ایران به سوی شرق را سرعت می‌بخشد؛ چرخشی که از زمان خروج دولت نخست دونالد ترامپ از برجام در ۲۰۱۸ شتاب گرفته است.
به نوشته این اندیشکده، ایران و روسیه بازیگرانی به‌شدت عمل‌گرا هستند. تا زمانی که غرب به سیاست‌های انزوای ایران ادامه دهد، تعمیق همکاری اقتصادی میان تهران و مسکو پیامدی منطقی است. هر دو کشور که هدف مشترکشان مقابله با نفوذ آمریکاست، آماده‌اند همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را گسترش دهند.
به نوشته شورای آتلانتیک، مسکو در ابتدا سازوکار ماشه را راه‌حلی عملی برای جلوگیری از بن‌بست دیپلماتیک می‌دید اما اکنون روسیه مخالف فعال‌سازی این سازوکار است.
پس از آنکه سه کشور اروپایی روند اسنپ‌بک را آغاز کردند، مسکو این اقدام را از نظر حقوقی «معیوب» خواند و استدلال کرد که کشورهای اروپایی خود با نقض برجام، صلاحیت فعال‌سازی چنین فرآیندی را از دست داده‌اند.
روسیه همچنین تاکید کرد که بازگرداندن تحریم‌های پیش از ۲۰۱۵ سازمان ملل هیچ الزام حقوقی بین‌المللی ندارد، هرچند اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که حق روشن و بدون ابهام برای این کار دارند.
زمانی‌که دولت ترامپ در سال ۲۰۲۰ تلاش کرد به صورت یکجانبه اسنپ‌بک را فعال کند، روسیه و چین به‌طور مشترک با آن مخالفت کردند، با این استدلال که خروج آمریکا از برجام، مشروعیت حقوقی لازم برای چنین اقدامی را از بین برده است.
برای پشتیبانی از این استدلال، مسکو و پکن به نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری در ژوئن ۱۹۷۱ درباره حضور آفریقای جنوبی در نامیبیا استناد کردند. طبق آن نظر، طرفی که تعهدات خود را از یک توافق نفی می‌کند، نمی‌تواند همزمان از حقوق ناشی از همان توافق بهره‌مند شود.
مسکو که اعلام کرده بود بازگشت تحریم‌ها را به رسمیت نخواهد شناخت، تلاش کرد روند فعال‌سازی آن از سوی اروپا را به تاخیر بیندازد و تضعیف کند.
هرچند روسیه نتوانست از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل جلوگیری کند اما هنوز می‌تواند با جلوگیری از فعال‌سازی مجدد «کمیته تحریم‌های ۱۷۳۷» که مامور نظارت بر تحریم‌های ایران است یا تعلل در تعیین کارشناسان آن، در مسیر اجرای آن سنگ‌اندازی کند؛ چراکه تصمیمات این کمیته به اجماع اعضای شورای امنیت نیاز دارد، روسیه می‌تواند با استفاده از حق وتوی خود مانع آن شود.
این اندیشکده آمریکایی معتقد است که مخالفت مسکو با اسنپ‌بک فقط نمادین نیست، بلکه راهبردی برای کاهش اثر تحریم‌هاست.
امتناع روسیه از اجرای تحریم‌های جدید سازمان ملل علیه تهران تا حدی به ایران کمک خواهد کرد تا فشار اقتصادی را کاهش دهد.
انتظار می‌رود تجارت دوجانبه و همکاری در حوزه‌هایی مانند انرژی هسته‌ای گسترش یابد زیرا دو کشور اجرای «پیمان مشارکت راهبردی جامع» را که 9 ماه پیش توسط ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان در مسکو امضا شد، ادامه می‌دهند.
در عین حال، روسیه در شورای امنیت به دفاع از منافع ایران خواهد پرداخت و سیاست‌های غرب در قبال تهران را با لحن تندتری نقد خواهد کرد.
به عقیده این اندیشکده، هم‌سویی روسیه، چین، پاکستان و ایران در مخالفت با فعال‌سازی اسنپ‌بک و تحریم‌های جدید، باور مقام‌های ایرانی را تقویت کرده است که پیوستن به نهادهای غیرغربی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای تصمیمی هوشمندانه بوده است.
در مجموع، نزدیکی فزاینده ایران و روسیه تلاش‌های غرب برای انزوای تهران را تضعیف خواهد کرد. این دو کشور با گسترش هماهنگی اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک، نه‌تنها به دنبال خنثی‌سازی اثر تحریم‌های غرب بلکه در پی به چالش کشیدن ساختار نظم جهانی تحت رهبری آمریکا نیز هستند.
چشم‌انداز احیای برجام یا توافق جدید هسته‌ای به‌شدت تیره است، و ناتوانی غرب در تعامل مؤثر با ایران بر سر برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای آن، احتمالا شتاب بیشتری به حرکت تهران به سوی مسکو خواهد داد.