ماجرای ستاره داوود(شبهه ها و پاسخ ها)
شبهه: ستاره داوود چیست و چرا از نظر یهودیان اهمیت دارد؟
پاسخ: نقشی که امروزه به عنوان «ستاره داوود» معروف شده، از دو مثلث تشکیل شده؛ قاعده یکی رو به پایین (به شکل هِرَم) و قاعده دیگری رو به بالا (هِرَم معکوس) است و به این ترتیب، ستارهای ششگوش (ششپَر) درست میشود.
امروزه صهیونیستها چنین تبلیغ میکنند که این ستاره، منسوب به حضرت داوود(ع) و نماد قوم یهود بوده است؛ و از آنجا که در دستگاه تبلیغاتی صهیونیسم، این نماد اهمیت بسیاری دارد، با استناد به وجود چنین نقشی در بناهای تاریخی و آثار باستانی، پیشینهای طولانی برای خود ادعا میکنند؛ اما درستی این باور، از نگاه پژوهشگران محل تردید است.
ارتباط ستاره ششگوش با قوم یهود
ارتباط نقش ستاره ششگوش با حضرت داوود، نهتنها مسلّم نیست؛ بلکه محل اختلاف محققان است و بر فرض هم که بپذیریم آن پیامبر خدا از چنین نقشی در وسایل شخصی خود استفاده میکرده، بازهم به این معنا نیست که پیش از آن حضرت و نیز در زمان آن حضرت، دیگران از چنین نقشی استفاده نمیکردهاند و درنتیجه، اختصاص دادن این نقش به یهود، ادعایی بیدلیل است. درباره اینکه این نقش چگونه به نماد یهودیت تبدیل شد، اختلاف است.
براساس آنچه در پایگاه اینترنتی «انجمن کلیمیان ایران» آمده، «مثلثی که رأس آن رو به بالا است و شکل هرم دارد، سمبل قدرت مصریان و دیگری که هرم واژگون است، نشانه این است که با قدرت الهی، ظالمان سرنگون میشوند؛ ولی در مورد زمان پیدایش ستاره داوود، اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را سپر حضرت داوود میدانند ولی برخی دیگر شکلگیری این ستاره را از قرن ششم و هفتم میلادی میدانند که براساس عرفان یهود، دارای ارزشهای متفاوتی است.» (1)
ستاره ششپر در آثار اسلامی
مرحوم سیدهادی خسروشاهی (م 1398 ه ش) که مطالعات بسیاری درباره پیدایش صهیونیسم و تاریخچه یهود داشت، به استناد سخن مورّخان و هنرمندان و باستانشناسان، بر این امر تأکید داشت که «ستاره داوود (نسبت دادن این ستاره به حضرت داوود)، یک افسانه دروغ صهیونیستی است و در اصل یک شکل مورد استفاده عربی بوده است که توسط یهودیان به سرقت رفته است.» به اعتقاد ایشان، دولت صهیونیستی اسرائیل که یک دولت بیاصل و بیریشه است، «تمدن و فرهنگ دیگر امتها را به خودش نسبت میدهد، حتی مدعی شده است که تمدن قدیم مصری دارای اصل یهودی است و آنان که اهرام را بنا نهادند، عبرانیون بودهاند»! جالبتر این است که وی از قول دکتر صلاح بهنسی استاد باستانشناسی اسلامی در دانشگاههای قاهره و یمن نقل میکند که «ستاره- چه پنج ضلعی، چه شش ضلعی و چه هشت ضلعی- یکی از شکلهایی است که هنرمند به منظور دوری از به تصویر کشیدن موجودات زنده، از آن بهره میبرد و از این جهت ما استفاده فراوانی از این نوع اشکال هندسی و نباتی را در معماری بهویژه در مساجد و ساختمانهای اسلامی شاهد هستیم و دولت صهیونیستی یک دولت تازه تأسیس است و تاریخ یا تمدنی ندارد که هنر یا معارفی از آن ناشی شود.»(2)
مؤید این سخن، انبوهی از بناها و سکههای اسلامی است که این ستاره شش پَر بر آنها نقش بسته است. حتی در معماری ایلخانان و خلفای فاطمی و ممالیک مصر و ایّوبیان هم سکههایی با نقش ستاره ششپر وجود دارد. از اینرو، محققان بر این باروند که این نقش قدیمی، در جاهای گوناگونی به کار رفته که ربطی به یهودیت ندارد.(3) پس نباید هرجا آن را دیدیم، نشانه حضور یهودیان بدانیم. البته برخی، به کار رفتن این ستاره در مواردی مانند سکههای دوره ایوبیان را نشانه دوستی و مروّت بین ملتهای تحت حکمرانی ایوبیان و به تعبیری نشانه حسن همجواری میان عربها و یهودیان میدانند.(4) اما این، ادعایی است بیدلیل و مبتنی است بر این پیش فرض اثبات نشده که: در دوره ایوبیان (قرن ششم و هفتم هجری) ستاره ششپر، به عنوان نماد یهود شناخته میشده است.
انتساب رسمی ستاره ششپر به یهود
براساس پژوهش گرشوم شولِم (Gershom Scholem) فیلسوف و تاریخپژوه آلمانی- اسرائیلی، ذهنیتی که امروزه از این نقش شکل گرفته (که ستاره ششپر، همواره نماد یهودیت بوده)، منطبق با تاریخ آن نیست. وی بصراحت معتقد است که «ستاره ششپر، یک نماد یهودی نیست و پیش از این نمیتوانست نماد یهودیت باشد... درواقع تا اواسط قرن نوزدهم به ذهن هیچ محقق و کابالیستی(5) نمیرسید که در راز معنای یهودی این نقش تحقیق کند. این نقش، در کتب دینی یهود و در هیچیک از ادبیات حسیدی(6) ذکر نشده است.» به گفته او، این نقش از سده هفدهم میلادی به عنوان نماد یهودیان پراگ (در کشور چک) از سوی حکومت هابسبورگ بر آنها تحمیل میشود و در سده نوزدهم به عنوان نماد یهودیان در غرب شهرت مییابد. سپس در اولین کنگره جهانی صهیونیستها (بال سويیس، ۱۸۹۷ م)
ستاره ششپر آبیرنگ به عنوان نقش پرچم صهیونیسم انتخاب میشود.(7)
نتیجهگیری:
آنچه ستاره داوود خوانده میشود، همان ستاره ششگوش یا ششپَری است که به عنوان یک شکل هندسی، در طول تاریخ در میان اقوام مختلف به کار میرفته و در دورههای مختلف در تمدن اسلامی نیز کاربرد داشته است. دقیقاً معلوم نیست از چه زمانی یهودیان آن را به عنوان نماد قوم یا اندیشه خویش برگزیدند؛ ولی قدر متقن این است که این نقش در اولین کنگره جهانی صهیونیستها در سال ۱۸۹۷ م. به عنوان نقش پرچم صهیونیسم انتخاب و ازآن پس، به نماد صهیونیسم تبدیل شد. صهیونیسم که پدیدهای بیریشه و فاقد هویت تاریخی است، با مصادره همه آنچه در تاریخ یهود آمده، درصدد ایجاد هویت تاریخی برای خویش است؛ از اینرو، ستاره ششگوش را به یهود منسوب کرده و هرجا اثری از نقش ستاره ششگوش مییابد، آن را به یهود- و در واقع، به خود- نسبت میدهد تا برای خود، هویتی تاریخی و پیشینهای تمدنی دستوپا کند.
پینوشتها:
1. https://www.iranjewish.com/faq/faq1.htm.
2.https://www.rahe-hadi.ir/fa/article/14/.
3.https://jscenter.ir/jewish-and-science/jewish-and-architecture/2388/.
4.https://www.kurdia.net/archives/2129.
5. کابالا در اصطلاح، سنت، روش، مکتب و طرز فکری عرفانی است که از یهودیت ریشه گرفته است.
6. فرقهای زهدگرا در میان یهودیان.
7.https://www.commentary.org/articles/gershom-scholem/the-curious-history-of-the-six-pointed-starhow-the-magen-david-became-the-jewish-symbol/.
مرتضی بهرامی خشنود