ابعاد علمی و سیاسی پیام هسته‌ای امام خامنه‌ای (مقاله وارده)
دکتر ابراهیم کارخانه‌ای*
۱- علم جلوه عظمت الهی است و همان‌گونه که استفاده از نور حیات‌بخش خورشید حق مسلم همه انسان‌هاست، استفاده از علوم هسته‌ای نیز حق مسلم همه انسان‌هاست و هیچ کشوری نمی‌تواند مانع از دستیابی کشور دیگری به این علم خدایی شود. و هیچ ملت با شرفی و سیاستمدار خردمندی زیر بار این زورگویی نخواهد رفت.
۲- خالق هستی انرژی جهان را بر پایه علوم هسته‌ای تأمین نموده است، خورشید که بر بام بلند آسمان نور حیات را بر کره زمین می‌گستراند خود یک بمب هیدروژنی است که انرژی آن از طریق واکنش‌های همجوشی هسته‌ای (گداخت هسته‌ای) تأمین می‌شود. در تبدیل یک گرم جرم به انرژی معادل ۲۰ میلیارد کیلو کالری گرما آزاد می‌شود. تصور اینکه از جرم خورشید در هر ثانیه حدود ۴ میلیون تن کاسته شده و تبدیل به انرژی می‌شود هر انسان عاقلی را به تفکر و فرود آوردن سر تسلیم و تعظیم در برابر قدرت لایتناهی الهی وادار می‌سازد. بر این اساس بشر نیز همگام با نظام هستی، می‌بایست انرژی پایدار مورد نیاز خود را از طریق فرآیندهای طبیعی و با منابع تمام نشدنی تأمین نماید. یکی از این منابع مهم که خداوند تبارک و تعالی آن را منبع اصلی تأمین انرژی جهان قرار داده است انرژی هسته‌ای است که سنگ بنای آن بر پایه شکافت هسته‌ای، مقدمه‌ای برای دستیابی به فرآیند همجوشی هسته‌ای است که منبع تمام نشدنی انرژی آینده بشری را رقم خواهد زد. با توجه به اینکه ذخایر فسیلی جهان رو به اتمام است، هر کشوری که بخواهد عزت و استقلال خود را حفظ کند چاره‌ای ندارد جز اینکه امروز به فناوری شکافت هسته‌ای و فردا به فناوری همجوشی هسته‌ای دسترسی پیدا کند. بر این اساس جمهوری اسلامی در استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان حق مسلمی که خداوند خورشید را نماد حقانیت آن قرار داده است لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد.
۳– عنصر، ماده ساختمانی تشکیل‌دهنده جهان هستی است که از کنار هم قرار گرفتن و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر جهان هستی شکل می‌گیرد. سبک‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده کره زمین هیدروژن است و ماده اولیه فرآیند همجوشی هسته‌ای و سنگین‌ترین عنصر طبیعی تشکیل‌دهنده کره زمین، اورانیوم است که ماده اولیه فرآیند شکافت هسته‌ای است. بر این اساس، زمین بین دو فرآیند هسته‌ای واقع شده است که تأمین انرژی پایدار جهان را رقم می‌زند. اتم به عنوان کوچک‌تری واحد ساختمانی عنصر از دو بخش - پوسته و هسته - تشکیل شده است. بخش پوسته اتم که الکترون‌ها در آن در گردشند، بخش قابل توجهی از علوم بشری را دربر می‌گیرد و بخش هسته اتم، علوم هسته‌ای جهان را در خود جای داده است. در حالی که آمریکا با تهدید و بمباران تأسیسات هسته‌ای تلاش می‌کند که جمهوری اسلامی ایران را از حق مسلم خود در استفاده از هسته اتم محروم نماید، خود در استفاده قهرآمیز از هسته اتم صدها کلاهک هسته‌ای و ده‌ها زرادخانه هسته‌ای در اختیار دارد! کدام کشور عزتمند و شرافتمندی در جهان، زیر بار چنین ذلتی خواهد رفت که با اجبار کشوری زورگو و سلطه‌گر از حق مسلمی که خداوند به او اعطا نموده است دست بردارد!
۴- در حالی که استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان یک انرژی پاک اقدامی همسو با نظام زیست محیطی جهان است، استفاده از انرژی‌های فسیلی، نظام طبیعی آب و هوایی جهان را بر هم زده و عرصه را برای نفس کشیدن انسان‌ها تنگ‌تر کرده است. در دنیای پیچیده و بی‌رحم امروز هر کشوری که بخواهد عزت و استقلال خود را حفظ کند و از مواهب خداوندی نهفته در هسته اتم بهره‌مند گردد چاره‌ای ندارد جز اینکه به فناوری غنی‌سازی هسته‌ای به عنوان بن‌مایه پیشرفت و اقتدار کشور دست یابد. شکی نیست که در آینده، کشورهای صاحب چرخه سوخت هسته‌ای و در رأس آنها آمریکا در اقدامی شبیه NPT با تشکیل باشگاه دارندگان چرخه سوخت هسته‌ای، مدیریت استفاده از سوخت‌های هسته‌ای را در اختیار بگیرند و اجازه ندهند دیگر کشورها به چرخه سوخت هسته‌ای دسترسی پیدا کنند و کشورهای فاقد چرخه سوخت هسته‌ای و نیازمند انرژی را در جهت هم‌سویی با سیاست‌های سلطه‌جویانه خود به گروگان بگیرند. کما اینکه همین کار هم اکنون در قالب NPT و برخلاف بند ۴ آن در حال اجرا است که با تشکیل باشگاه سوخت هسته‌ای شکل قانونی و بین‌المللی به خود خواهد گرفت. خواسته رئیس‌جمهور سبک‌مغز آمریکا مبنی بر محرومیت جمهوری اسلامی از غنی‌سازی هسته‌ای، بر پایه چنین اقدامی قابل ارزیابی است!
۵- سوخت‌های متنوع هسته‌ای بر پایه فرآیند شکافت هسته‌ای شامل: اورانیوم، پلوتونیوم و توریوم و بر پایه همجوشی هسته‌ای شامل: هیدروژن، هیدروژن سنگین (دتریوم ) و لیتیوم است. سوخت اکثر نیروگاه‌ها اورانیوم غنی‌شده و یا اورانیوم خام است که در طبیعت به صورت دو گونه اتمی (ایزوتوپ) اورانیوم ۲۳۸ با فراوانی نسبی 99/3 درصد و اورانیوم ۲۳۵ با فراوانی 0/7 درصد در طبیعت یافت می‌شود. (فراوانی ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۴ بسیار ناچیز است که از آن صرف‌نظر می‌شود). در فرآیند غنی‌سازی با استفاده از روش‌های مختلف از جمله سانتریفیوژها، الکترومغناطیسی، لیزری، دیفوزیون گازی... مقدار اورانیوم ۲۳۵ را از 0/7 درصد به مقادیر مورد نیاز غنی‌سازی می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران بر اساس برنامه صلح‌آمیز خود تاکنون اقدام به غنی‌سازی زیر ۵ درصد، ۲۰ درصد و ۶۰ درصد به ترتیب برای نیروگاه‌های هسته‌ای، رآکتور تحقیقاتی، زیردریایی‌ها و کشتی‌های اقیانوس پیما اقدام نموده است. غنی‌سازی بالای ۹۰ درصد که در سلاح‌های هسته‌ای نیز کاربرد دارد، خارج از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است، لیکن آمریکای جنایتکار، در حالی جمهوری اسلامی ایران را از دستیابی به چرخه صلح‌آمیز هسته‌ای نهی می‌کند که خود بدون حد و مرز اقدام به غنی‌سازی بالای ۹۰ درصد برای ساخت سلاح می‌نماید و همدست جنایتکار او یعنی رژیم صهیونیستی فارغ از نظارت دوگانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، برنامه قهرآمیز خود را در هر سطحی که اراده کند به پیش می‌برد!! یقینا در چنین دنیایی و با چنین منطقی نمی‌شود با رأس تروریست‌های عالم و عامل ناامنی در جهان که حد یقفی بر خواسته‌های او متصور نیست، دم از مذاکره و گشایش رفع تحریم‌ها زد!؟
۶- مقایسه انرژی‌های حاصل از سوخت‌های هسته‌ای و فسیلی بیانگر مزیت ویژه سوخت‌های هسته‌ای است به طوری که برای تولید ۱۰۰۰ مگاوات برق در سال، 2/5 میلیون تن ذغال سنگ، 1/5 میلیون تن نفت و تنها ۲۵ تن اورانیوم با غنای ۳ درصد برپایه فرآیند شکافت هسته‌ای مورد نیاز است. از طرفی انرژی حاصل از همجوشی هیدروژن سنگین موجود در یک لیتر آب، معادل ۳۰۰ لیتر نفت انرژی تولید می‌کند. با توجه به اینکه منابع فسیلی و ذخایر اورانیوم جهان ناپایدار و در مقابل آب اقیانوس‌ها، منابع پایدار و تمام‌نشدنی است لذا در آینده با پیشرفت‌های علمی که در جریان است، تأمین انرژی مورد نیاز بشر از طریق منابع آبی و اقیانوس‌ها بر پایه فرآیند همجوشی هسته‌ای (گداخت هسته‌ای) رقم خواهد خورد. در این رابطه قابل ذکر است که به ازاء هر ۷۰۰۰ ملکول آب، یک ملکول آب سنگین وجود دارد که ماده اولیه تهیه هیدروژن سنگین مورد نیاز فرآیند همجوشی هسته‌ای است و به همت نخبگان و دانشمندان مجرب و مبرز؛ جمهوری اسلامی ایران در تولید آب سنگین با عالی‌ترین کیفیت، جایگاه برجسته‌ای در جهان دارد و سال‌هاست که در عرصه همجوشی هسته‌ای نیز فعالیت تحقیقاتی دارد. نکته قابل توجه اینکه، کشوری که امروز از فناوری شکافت هسته‌ای برخوردار نباشد فردا نخواهد توانست به فناوری همجوشی هسته‌ای دسترسی پیدا کند. این حقیقتی است که رهبر حکیم و ژرف‌نگر جمهوری اسلامی ایران با اصرار بر غنی‌سازی هسته‌ای بر دستیابی به این مهم برای امروز و فردای کشور تأکید دارند.
۷- عوامل تشکیل‌دهنده چرخه سوخت هسته‌ای شامل:
۱- اکتشاف ذخایر اورانیوم ۲- استخراج اورانیوم ۳- جداسازی ناخالصی‌ها ۴- تولید کیک زرد ۵- تولید هگزافلوراید اورانیوم ۶- تولید اکسید اورانیوم و جای دادن آن در میله‌های سوخت ۷- قرار گرفتن میله‌های سوخت در قلب رآکتور ۸- حفاظت و نگهداری محفظه رآکتور ۹- فرآیند پسمانداری است.
اکنون با تاکید رهبری معظم انقلاب و همت دانشمندان شهید و نخبگان این عرصه، جمهوری اسلامی ایران علی‌رغم مخالفت‌های بی‌امان و برنامه‌ریزی شده آمریکا و غرب جزو ۱۰ کشور جهان است که صفر تا صد این فناوری افتخارآمیز را در اختیار دارد. بدون شک اگر ایران اسلامی می‌خواست معادلات سیاسی و علمی خود را بر اساس اراده قدرت‌های سلطه‌گر ترسیم نماید امروز اثری از جمهوری اسلامی ایران در عرصه معادلات قدرت و پیشرفت منطقه‌ای و جهانی دیده نمی‌شد.
۸- بر اساس آمار منتشره سال ۲۰۲۲ از ۴۱۱ رآکتور فعال در جهان، سهم آمریکا ۹۲، فرانسه ۵۶، چین ۵۵، روسیه ۳۷، کره جنوبی ۲۴، انگلستان۱۱،پاکستان ۶ و امارات متحده عربی۳ رآکتور می‌باشد که به ترتیب فرانسه، روسیه و آمریکا، ۶۳، ۱۹و ۱۸ درصد برق مورد نیاز خود را از طریق طریق نیروگاه‌های هسته‌ای تأمین می‌کنند. لیکن جمهوری اسلامی ایران با داشتن تنها یک نیروگاه فعال هسته‌ای در رأس توطئه‌های آمریکا و غرب قرار دارد! این در حالی است که آمریکا با فرآوری پسماندهای ۹۲ رآکتور فعال، ماده اولیه مورد نیاز ساخت سلاح‌های هسته‌ای را نیز تأمین می‌کند. از یک‌سو با سوخت هسته‌ای برق تولید می‌کند و از سوی دیگر زرادخانه‌های اتمی خود را تقویت می‌کند و علاوه بر این با در اختیار داشتن بیش از ۴۵۰۰ کلاهک هسته‌ای! مدعی است که فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران امنیت منطقه و جهان را به خطر می‌اندازد! این اقدام جنایتکارانه آمریکا در حالی است که همدست کودک‌کش او، رژیم صهیونیستی نیز خارج از چارچوب آژانس با دارا بودن حداقل ۹۰ کلاهک هسته‌ای با صراحت دیگر کشورها را تهدید به حمله هسته‌ای می‌کند!! آیا در چنین شرایطی، مذاکره با چنین کشوری زورگو و جنایتکار؛ به فرموده رهبر حکیم انقلاب، بوسه بر پنجه گرگ نیست!؟
۹- درباره کاربردهای فناوری هسته‌ای، صدها کتاب و مقاله در سطح جهان منتشر شده که برخی از آنها به فارسی ترجمه شده است، چنانچه تنها به ذکر فهرست برخی کاربردهای هسته‌ای در حوزه‌هایی از قبیل: پزشکی، بهداشتی، کشاورزی، صنعتی، زیست‌محیطی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، آب‌شناسی، باستان‌شناسی، پژوهش و نوآوری، بازرسی و قضائی ... اشاره شود، مقاله جداگانه‌ای را می‌طلبد.
۱۰- سخن پایانی اینکه، اهمیت غنی‌سازی که لازمه آن در اختیار داشتن چرخه سوخت هسته‌ای است، صرف‌نظر از جایگاه سیاسی آن در استقلال و سرنوشت کشور، در دیگر عرصه‌ها نیز به حدی است که اگر کنار گذاشته شود، علاوه‌بر آنکه جان صدها هزار بیمار در حال و آینده به خطر خواهد افتاد، یأس و ناامیدی بر دیگر ابعاد علمی، آموزشی و پژوهشی و صنعتی نیز سایه خواهد افکند و چرخ پیشرفت کشور در مواردی کند و یا متوقف می‌شود. همه علوم عالم، زنجیره به هم پیوسته‌ای است که فقدان یک حلقه عملا زنجیره پیشرفت یک برنامه همه‌جانبه را به هم می‌ریزد. در ساخت یک رآکتور هسته‌ای کمتر از ۱۵ درصد آن نیازمند دانش هسته‌ای است، بخش اعظم آن غیر هسته‌ای و استفاده از کالاهای با کاربردهای دوگانه است که کشور را در لبه فناوری روز دنیا به پیش می‌برد. مهندسی طراحی، ساخت و به‌کارگیری مواد در اوج شرایط بحرانی با بالاترین حد خلأ، فشار، دما و... مستلزم پیشرفت در قله علوم بشری است که با دستیابی به چرخه سوخت هسته‌ای و بومی‌سازی ساخت رآکتور ممکن می‌شود.
بر این اساس، جای تردیدی باقی نمی‌ماند که ملت بزرگ ایران، راهی جز ادامه قدرتمندانه غنی‌سازی و برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ندارد. در شرایطی که دشمن درصدد است که امر و نهی خود را بر ملت ما تحمیل نماید، قطعا ملت ایران می‌بایست، باید‌ها و نباید‌های خود را قدرتمندانه به پیش ببرد و در میدان دانایی و توانایی خود تصمیم بگیرد. همان‌گونه رهبر معظم انقلاب فرمودند باید برای قوی‌تر شدن کشور در تمامی عرصه‌ها برنامه داشت و به آنها عمل کرد که لازمه آن، ورود دانایی محور نخبگان، دلسوزان و وفاداران مجرب و کارآمد نظام به میدان ایده و علم و عمل است.
پیام اخیر رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی که انگیزه نگارش این یادداشت شد، روان‌ترین، مردمی‌ترین، محکم‌ترین و دقیق‌ترین راه روشنی بود که در عرصه هسته‌ای با تکیه بر اتحاد مقدس، خودکفایی داخلی و سیاست خارجی بر روی مسئولان و ملت بزرگ ایران گشوده شد که ان‌شاءالله نتیجه آن خنثی‌سازی نقشه‌های شوم دشمنان و استمرار اتحاد مقدس ملت رشید و بصیر ایران و برنامه‌ریزی عملیاتی مسئولان برای رفع موانع و گشودن راهی نو به سوی پیشرفت و اقتدار ایران اسلامی در عرصه معادلات جهانی خواهد بود. الحمدلله اولا و آخرا...
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* عضو هیئت علمی دانشگاه، استاد درس شیمی هسته‌ای و رئیس کمیته هسته‌ای مجلس نهم.