شناسایی بدهکاران دانه‌درشت با رصد برخط «روابط اشخاص مرتبط» در شبکه بانکی
سامانه «روابط اشخاص» به عنوان اولین سامانه متمرکز در زمینه شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات، می‌تواند از تمرکز منابع بانکی در اختیار اشخاص دارای منافع مشترک جلوگیری کند.
به گزارش بانک مرکزی، «سامانه روابط اشخاص» به عنوان اولین سامانه متمرکز در زمینه شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص در حوزه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط در شبکه بانکی رونمایی شد.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در آیین رونمایی از این سامانه در ابتدای جلسه هیئت عالی بانک مرکزی با اشاره به سیاست جدید این بانک مرکزی مبنی بر تمرکز بر نظارت هوشمند بانکی تاکید کرد: در طول دو سال گذشته به سمت اینکه یک نسخه جدید هوشمند از نظارت در بانک مرکزی پیاده شود حرکت کرده‌ایم و امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی در بانک مرکزی عملیاتی شد سامانه‌ای که در چارچوب «نظارت هوشمند» ترکیبی از چندین سامانه را در بر دارد.
او با اشاره به ویژگی‌های هوشمند این سامانه گفت: مهم‌ترین اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی، خود بانک‌ها هستند که از ابتدا تا به حال، مهم‌ترین سازمان‌هایی هستند که توسط بانک مرکزی نظارت می‌شوند. در طول دو سال گذشته به سمت پیاده‌سازی نسخه جدیدی از نظارت در بانک حرکت کرده‌ایم به طوری که نظارت را به سمت «نظارت هوشمند» سوق داده‌ایم..
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: نظارت باید به صورت هوشمند و برخط صورت پذیرد تا کاهش ریسک، مستمر شود و مشکلات بعدی پیش نیاید.
فرزین یادآور شد: سامانه روابط اشخاص، یکی از پروژه‌های بانک مرکزی در چارچوب «نظارت هوشمند» است که ترکیبی از چندین سامانه را در بر خواهد داشت. امیدواریم بتوانیم بخشی از برنامه‌هایی را که در سال جدید داشته‌ایم، محقق کنیم؛ چرا که در بانک مرکزی تصمیم بر این است که هر ماه چند پروژه رونمایی شود.
نظارت سیستمی بر تسهیلات و تعهدات
لازم به ذکر است سامانه روابط اشخاص به منظور نظام‌مند نمودن و امکان پایش سیستمی و با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص پیاده‌سازی شده است و امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعهدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم می‌سازد.
در این راستا به منظور نظام‌مند نمودن و امکان پایش سیستمی این موضوع، نسخه اولیه سامانه روابط اشخاص با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص مشتمل بر ۳ ماژول اشخاص مرتبط، مالک واحد و ذی‌نفع واحد طراحی و پیاده‌سازی شده است به نحوی که امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعهدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم سازد.
از مهم‌ترین اهداف پروژه می‌توان به جلوگیری از تمرکز منابع بانکی در اختیار اشخاص دارای منافع مشترک حسب مصادیق اعلامی در آیین‌نامه‌های تسهیلات و تعهدات کلان، آیین‌نامه تسهیلات تعهدات اشخاص مرتبط و دستورالعمل تملک سهام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی اشاره کرد.
هدف دیگر این طرح شناسایی انواع روابط بین اشخاص اعم از سببی نسبی، مدیریتی، مالکیتی، نیابتی و مالی به صورت متمرکز و با استفاده از منابع اطلاعاتی موثق در سطح ملی است.
لازم به توضیح است، منابع داده‌ای مورد استفاده برای شناسایی برخط انواع روابط بین اشخاص دربرگیرنده منابع داخلی بانک مرکزی و خارج از این بانک است. در همین راستا سامانه‌های نظارتی بانک مرکزی از جمله «سمات»، «مهتاب»، «شاداب» و «سام» به عنوان منابع داخلی و بهره‌گیری از اطلاعات سازمان‌های «ثبت اسناد و املاک کشور»، «ثبت احوال و سازمان بورس و اوراق بهادار» در قالب منابع خارجی مدنظر پروژه حاضر قرار گرفته است.
بر اساس اعلام بانک مرکزی، در مسیر اجرائی شدن طرح یاد شده رخداد‌هایی همچون پیاده‌سازی ساختار فنی سامانه روابط اشخاص مشتمل بر ماژول‌های اشخاص مرتبط، مالک واحد و ذی‌نفع واحد، اخذ وب‌سرویس اطلاعات سببی نسبی اشخاص از سازمان ثبت احوال، اخذ وب‌سرویس اطلاعات مدیریتی و نیابتی اشخاص از سازمان ثبت اسناد و املاک، اخذ وب‌سرویس اطلاعات سهامداری و مالکیتی اشخاص از سازمان بورس و اوراق بهادار، برقراری ارتباط برخط با سامانه‌های سمات، مهتاب، شاداب و سام، ایجاد ابزار‌های گزارشگیری مورد نیاز حوزه نظارت از طریق وب‌سرویس‌های اطلاعاتی در اختیار و پیاده‌سازی قابلیت اتصال به ابزار متن‌کاوی (Text mining) به منظور استخراج موضوع وکالتنامه‌ها محقق شده‌اند.
این سامانه امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات کلان بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، امکان رصد برخط تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و امکان رصد برخط مالک واحد مؤسسات اعتباری را برای ناظر فراهم می‌کند.