صعود صادرات نفت ایران به چین با عبور از سد تحریم‌ها
ایران در ماه‌های گذشته توانسته روزانه یک میلیون
و 810 هزار بشکه نفت خام به چین صادر کند. رقمی که حدود
۲۲ درصد بالاتر از متوسط صادرات سال ۲۰۲۴ است. این رشد چشمگیر در شرایطی رخ داده که تحریم‌های آمریکا همچنان برقرار است.
به گزارش فارس؛ تحریم‌ها طی سال‌های اخیر، صادرات نفت ایران را با محدودیت‌های گسترده مواجه کرده‌اند اما آمار جدید نشان می‌دهد تهران توانسته سطح فروش خود به یکی از بزرگ‌ترین مشتریان یعنی چین را افزایش دهد.
ایران با استفاده از شبکه پیچیده‌ای از شرکت‌های پوششی و ناوگان نفتکش با پرچم‌های موقت توانسته بخش عمده نفت خود را به خریداران آسیایی برساند.
تغییر مکرر نام و مالکیت کشتی‌ها و خاموش کردن سیستم‌های ردیابی (AIS) از روش‌های رایج است. برخی محموله‌ها با عنوان «مخلوط نفت» وارد بنادر جنوبی چین می‌شوند. این مسیرها باعث شده تحریم‌های ثانویه آمریکا عملاً کارایی کمتری داشته باشند.
بخش بزرگی از نفت ایران به چین هم با واسطه شرکت‌های کوچک خارجی معامله می‌شود.
برای جذب خریداران و جبران ریسک تحریم، نفت ایران با تخفیف یک تا پنج دلاری نسبت به نفت برنت فروخته می‌شود که بیشتر از سایر صادرکنندگان بزرگ نیست. این تخفیف باعث شده پالایشگاه‌های مستقل چین (موسوم به «تی‌پات‌ها») استقبال بیشتری کنند، زیرا در هزینه نهائی صرفه‌جویی می‌کنند.
ایران از طریق تهاتر کالا و قراردادهای یوانی نیز بخشی از معاملات را تسویه می‌کند و به‌تدریج دامنه اثر دلار را کاهش می‌دهد.
بیشتر محموله‌ها از خلیج‌فارس حرکت کرده و در تنگه مالاگا یا آب‌های اندونزی با نفتکش‌های دیگر عملیات (Ship-to-Ship (STS انجام می‌دهند.
با بزرگ‌تر شدن ناوگان نفتکش ایران و استفاده از سوپر‌تانکرهای اجاره‌ای روسی، امکان انتقال حجم بالاتر فراهم شده است. این مسیرها زمان‌برتر و پرهزینه‌ترند، اما در نهایت به افزایش صادرات منجر شده‌اند.
با فروش یک میلیون و 810 هزار بشکه نفت در روز و قیمت متوسط ۸۰ دلار، درآمد ناخالص ایران در ماه مارس حدود چهار و سه دهم میلیارد دلار برآورد می‌شود. این درآمدها عمدتاً از مسیر صندوق توسعه ملی و سپس بانک مرکزی وارد چرخه می‌شود.
دولت بخشی را برای پوشش کسری بودجه جاری استفاده می‌کند و بخشی را از طریق بازار نیما یا حواله یوان–ریال به بازار ارز منتقل می‌کند.
افزایش فروش ۴۱۰ هزار بشکه‌ای نفت
در بودجه ۱۴۰۴، دولت برای صادرات روزانه حدود یک میلیون و 400 هزار بشکه برنامه‌ریزی کرده بود. فروش یک میلیون و 810 هزار بشکه یعنی حدود ۴۱۰ هزار بشکه بالاتر از پیش‌بینی؛ این رقم می‌تواند سالانه چند میلیارد دلار درآمد اضافی ایجاد کند.
این افزایش، به دولت کمک می‌کند تا بخشی از کسری ساختاری بودجه (که بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود) را جبران کند.
اما به دلیل هزینه بالای یارانه‌ها و بازپرداخت بدهی‌ها، این افزایش درآمد به‌تنهائی کافی برای تعادل بودجه نیست؛ هرچند فشار کسری را کاهش داده است.
«صادق محبی» کارشناس اقتصادی در این خصوص اظهار کرد: افزایش صادرات نفت ایران به چین نشان می‌دهد ایران توانسته در شرایط تحریم ظرفیت واقعی خود را فعال کند. به زبان ساده، بازار جهانی برای نفت ایران کشش دارد؛ حتی اگر با تخفیف عرضه شود. این یعنی دولت می‌تواند روی درآمد نفتی بالاتر از برآورد بودجه حساب باز کند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: تخفیف‌ها بخشی از درآمد را کاهش می‌دهد. با این حال اقتصاد نفتی ایران در شرایط فعلی به «حجم فروش» وابسته است، نه حداکثر کردن قیمت. در واقع ایران با این سیاست، سهم بازار را تثبیت می‌کند.
وی افزود: بودجه ۱۴۰۴ بر مبنای فروش یک میلیون و 400 هزار بشکه بسته شده است. حالا با ۲۲ درصد صادرات بالاتر، دولت می‌تواند سالانه چند میلیارد دلار اضافه دریافت کند. این مازاد، بخشی از کسری بودجه ساختاری را پوشش می‌دهد و از فشار استقراض یا چاپ پول کم می‌کند. اثر دیگر آن کاهش التهابات بازار ارز است؛ چراکه بخشی از این درآمد به‌صورت حواله یوان–ریال وارد چرخه ارزی کشور می‌شود.
محبی تاکید کرد: تقاضای چین برای نفت سنگین و تخفیف‌دار ایران پابرجاست، به‌ویژه در پالایشگاه‌های کوچک. اما ریسک اصلی، فشارهای ژئوپلیتیک و تحریم‌های ثانویه آمریکاست.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اگر ایران بتواند صادرات خود را در همین سطح یا بالاتر تثبیت کند، دو اثر کلیدی خواهد داشت: اول، بهبود نسبی تراز ارزی و ثبات بیشتر در بازار دلار. دوم، افزایش قدرت مانور دولت در پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری.
صادرات بدون وقفه
به گزارش ایرنا، «حمید بورد» مدیرعامل شرکت نفت هم روز دوشنبه در گفت‌و‌گویی با تکذیب این ادعا که صادرات و روش فروش محصولات نفتی تغییر کرده و موجب خسارت شده است، تاکید کرد: همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند هم تنوع و هم تعدد عرضه محصولات نفتی را در بازارهای مختلف داریم پیش می‌بریم و دنبال می‌کنیم، اما اینکه این اقدام باعث خسران شده باشد را تکذیب می‌کنم.
وزیر نفت پیش از این هم اعلام کرده بود که فروش نفت ایران هرگز متوقف نشده و اگرچه با نوسان، اما با قدرت ادامه دارد و هیچ محموله فروش نرفته نفتی روی آب و دریا نداریم.
گفتنی است رسانه خط انرژی چندی قبل گفته بود: در دولت چهاردهم، تغییرات غیرکارشناسی در ساختار فروش نفت ایران باعث شد که تجربه هفت ساله و توانمندی شرکت نیکو در دور زدن تحریم نفتی از بین برود. در نتیجه، تخفیف نفت ایران دو برابر شد و نفت سرگردان به ۵۰ میلیون بشکه رسید که تاکنون خسارت سه و نیم میلیارد دلاری به کشور وارد کرده است.