آمریکا معافیت تحریم بندر چابهار را لغو کرد
آمریکا معافیت‌های تحریمی بند چابهار را که هند عملیات اپراتوری آن را به عهده دارد، لغو کرد.
به گزارش کیهان، چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران که می‌تواند کشور را از وابستگی به تنگه هرمز بی‌نیاز کند، یکی از قطعات بسیار مهم در توسعه پهنه مکران است.
این بندر می‌تواند به محور ترانزیت کشور در گذرگاه شمال جنوب عمل کند و جایگاه ایران را در گذرگاه‌های بین‌المللی به‌ویژه در همکاری با چین، هند و روسیه تثبیت کند. به همین علت غربی‌ها تلاش می‌کنند در مسیر توسعه این بندر راهبردی اختلال ایجاد کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ آمریکا لغو معافیت تحریمی ویژه برای بندر چابهار ایران را اعلام کرده است که ممکن است پروژه مهم و راهبردی ترانزیتی هند در این بندر را با فشار بی‌سابقه‌ای رو‌به‌رو کند.
بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا، از تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۵ (هفتم مهر) هر فرد یا نهادی که در عملیات، تامین مالی یا خدمات‌رسانی به این بندر دخیل باشد با همان محدودیت‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا برای همکاری با ایران مواجه خواهد شد.
واشنگتن، معافیت تحریمی صادرشده در سال ۲۰۱۸ ذیل قانون آزادی ایران و مقابله با اشاعه (IFCA) برای کمک به بازسازی افغانستان و توسعه اقتصادی را لغو کرده است.
25 اردیبهشت ماه 1404 معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در یک کنفرانس خبری با ابراز نگرانی از قرارداد 10 ساله ایران و هند گفته بود: تحریم‌های آمریکا علیه ایران همچنان پابرجا هستند و واشنگتن به اجرای آنها ادامه خواهد داد.
این مقام دولتی آمریکا تاکید کرده بود که هر نهادی که در اندیشه تعامل تجاری با ایران است لازم است از خطرهای احتمالی که دارند به روی خودشان می‌گشایند و خطرات بالقوه تحریم‌ها آگاه باشند.
به نوشته ایکانومیک تایمز، با این اقدام دسترسی هند به افغانستان و آسیای مرکزی از طریق بندر چابهار ایران با چالشی جدی مواجه می‌شود. بندر چابهار، به‌ویژه پایانه شهید بهشتی، از سال ۲۰۱۸ تحت کنترل عملیاتی هند و از طریق شرکت India Ports Global Limited بوده است.
این بندر به هند امکان می‌دهد پاکستان را دور بزند و به افغانستان و آسیای مرکزی دسترسی پیدا کند که هم تجارت و هم رساندن کمک‌های بشردوستانه را تسهیل می‌کند.
چالش هندی‌ها با آمریکا
اوایل امسال دولت ترامپ تعرفه ۵۰ درصدی بر کالاهای هندی وضع کرد و این اقدام به تیره شدن روابط دو کشور انجامید. وزیر تجارت و صنعت هند گفت که کشورش «کمر خم نخواهد کرد» و به دنبال گسترش روابط تجاری با بازارهای جدید است.
از این رو روابط هند و چین بهبود یافت. به‌طوری‌که به دنبال دیدار وزیران خارجه دو کشور در دهلی‌نو، پکن اعلام کرد که ضمن پایان محدودیت‌های تجاری، کود و عناصر معدنی کمیاب در اختیار هند قرار می‌دهد.
نخست‌وزیر هند پس از هفت سال به چین سفر کرد و رئیس‌جمهور چین در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای تاکید کرد که برای دو کشور مهم است که با هم دوست باشند و روابط همسایگی خوبی را حفظ کنند. حالا باید منتظر ماند و دید هند در مواجه با آمریکا این بار در چابهار چه می‌کند؟
ضرورت تعیین تکلیف چابهار
البته مشکل توسعه هند فقط حضور یا عدم حضور هندی‌ها نیست؛ مسئله مهم‌تر، رویکرد و اهتمام دولت برای توسعه این بندر راهبردی است. در واقع مجموعه حاکمیت باید به این نتیجه برسد که چابهار برای توسعه آینده کشور چقدر مهم است و در عمل پای کار بیاید.
یک‌سال قبل، علی فکری، معاون وزیر اقتصاد درباره انتقاداتی که از حضور هندی‌ها عدم حضور چینی‌ها در چابهار شده بود، با بیان اینکه قرارداد ما با شرکت «آی‌پی‌جی‌ال» هند برای توسعه چابهار قرارداد بزرگی نیست، گفت: ظرفیت‌های اقتصادی چابهار خیلی بزرگ‌تر از قرارداد ما با هندی‌ها است. این قرارداد مربوط به اپراتوری یکی از اسکله‌های بندر چابهار است. وی افزود: ظرفیت‌های منطقه مکران به صورتی است که می‌تواند ارتباط صنعتی ما با کشورهای شرقی را ایجاد کند و مرز ما و پاکستان یک مرز اقتصادی شود.
معاون وزیر اقتصاد ادامه داد: ما هنوز فرصت انتخاب‌های بزرگ و فرصت عرضه بزرگ در منطقه مکران برای کسانی که خواهان آن هستند را داریم. همین قرارداد کوچک هم اگر بخواهد در برنامه بزرگ ما برای توسعه گسترده مکران تعارضی ایجاد کند، از طریق بزرگان نظام به راحتی قابل حل است.
فکری با بیان اینکه اگر بخواهیم منفعت بزرگی تعریف کنیم برای منطقه مکران، می‌توانیم منفعت کوچک را کنار بگذاریم، گفت: چابهار متقاضیان متعددی داشته و خود من مذاکرات متعدد در این خصوص با کشورهای دیگر داشته‌ام. مذاکرات هم درخصوص برنامه‌های گسترده‌ای بوده است. از طرفی قرارداد با هندی‌ها آن‌قدر کوچک است که مانع فرصت‌های ایران برای همکاری وسیع با سایر کشورهای دیگر نمی‌شود. وی تصریح کرد: اخیرا با وزیر اقتصاد برای نشست بانک توسعه زیرساخت آسیا و مشارکت در هیئت عامل این بانک به ازبکستان رفتیم. در حاشیه این نشست با کشورهای آسیای مرکزی گفت‌وگو داشتیم و این کشورها بسیار مشتاق به سرمایه‌گذاری در چابهار هستند. کشورهای منطقه قفقاز، روسیه، چین و کشورهای دیگری هم مشتاق به سرمایه‌گذاری هستند.
تاکید هندی‌ها بر توسعه چابهار
خبرگزاری تسنیم نیز درباره اقدام جدید آمریکایی‌ها گزارش داد: آمریکا در سال 2018 میلادی و در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن بندر چابهار را از تحریم‌های این کشور مستثنی کرده بود. این اقدام با هدف کمک به بازسازی و توسعه افغانستان صادر شده بود.
این بندر با توجه به تنش‌های موجود بین پاکستان و هند، یکی از کم‌هزینه‌ترین مسیرهای دسترسی هندی‌ها به بازارهای اقتصادی منطقه به شمار می‌رود.
اردیبهشت ماه سال قبل قرارداد 10 ساله سرمایه‌گذاری هندی‌ها در بندر چابهار امضا شد. در مراسم امضای این قرارداد «سورباناندا سونوال» وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هند نیز در این مراسم گفته بود: در زمان سفر نخست‌وزیر هند به ایران، وی به درستی اعلام کرد که ایران دوستان جدیدی نیستند و دوستان قدیمی هستند، وقتی تصمیم به انجام کاری می‌گیریم فاصله‌ها دور نیست و بسیار به هم نزدیک هستیم.
وی افزود: امروز یک اقدام تاریخی بین ایران و هند با توجه روابط تاریخی دو کشور انجام می‌دهیم. پیش از این توافقنامه‌ای در سال 2016 میلادی امضا شد. الان قرارداد بلندمدت امضا می‌شود که نشانه اعتماد بین دو کشور است. امروز ایران و هند شاهد امضای قرارداد بلندمدت برای تجهیز بندر شهید بهشتی چابهار هستند.
سونوال تاکید کرد: تبادل نظر بسیار خوبی درخصوص حمل‌ونقل و کریدور شمال- جنوب با وزیر راه و شهرسازی ایران داشته‌ام و نهایت تلاش را برای توسعه هر چه بیشتر بندر چابهار انجام خواهیم داد.
وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هند با یادآوری اینکه سال 2022 هند یک روز را به عنوان روز چابهار جشن گرفت، افزود: امروز روز بسیار بزرگی در این مسیر تعریف شده است. متعهد شده‌ایم بندر چابهار را به عنوان کانون‌های اصلی تجارت گسترش دهیم.
وی بیان کرد: اطمینان داریم ابتکاری که امروز دنبال آن هستیم می‌تواند مردم دو کشور را به سمت قله سوق دهد. شخصاً بر توسعه این بندر نظارت خواهم کرد و از پتانسیل‌های این بندر برای رفاه دو کشور استفاده خواهیم کرد.
«علی‌اکبر صفایی» مدیرعامل سابق سازمان بنادر و دریانوردی هم در آن مراسم گفته بود: اراده مقامات ارشد دو کشور بر این بود تا یکی از مهم‌ترین پروژه‌های بندری و دریایی به نتیجه برسد. این اراده با پشتیبانی دو وزیر و کار شبانه‌روزی هیئت‌های دو کشور منجر به نهائی شدن قرارداد تجهیز و بهره‌برداری بندر شهید بهشتی چابهار شد.
وی بیان کرد: علاوه‌بر این قرارداد یک فصل همکاری بسیار ارزنده برای تامین مالی است که ارزش افزوده خوبی را به دنبال خواهد داشت. یک مصداق بسیار مهم برای انجام کارهای اجرائی بین کشورهای همسایه به خصوص کشور دوست و همسایه هند خواهد بود.