زندگی پیامبر(ص) از ولادت تا رسالت(پرسش و پاسخ)
پرسش:
پیامبر اکرم(ص) از بدو تولد تا زمان بعثت و رسالت خود به پیامبری، چه مسیری را پیمودند تا شایسته دریافت این رسالت سنگین الهی شدند؟
پاسخ:
ولادت و دوران کودکی
ولادت پیامبر اکرم(ص) به اتفاق شیعه و سنی در ماه ربیع‌الاول است، که اهل تسنن بیشتر روز دوازدهم را گفته‌اند و شیعه بیشتر روز هفدهم را به استثنای مرحوم کلینی که ایشان روز دوازدهم را هم روز ولادت می‌دانند. در مورد روز تولد شیعه معتقد است که در روز جمعه به دنیا آمده‌اند، اما اهل تسنن بیشتر گفته‌اند در روز دوشنبه چشم به جهان گشوده‌اند. در مورد ساعت آن شاید اتفاق‌نظر باشد که بعد از طلوع فجر و بین‌الطلوعین به دنیا آمده‌اند. محمد(ص) یتیم به دنیا می‌آید و پدرش عبدالله ابن عبدالمطلب چهل روز بعد از زفافش در یک سفر بازرگانی در مدینه وفات می‌کند و محمد(ص) هنوز در رحم مادرش آمنه است. به رسم آن وقت عرب، برای تربیت کودک لازم می‌دانستند که بچه را به دایه بدهند تا به بادیه ببرد و در آنجا به او شیر بدهد. «حلیمه سعدیه زنی از قبیله بنی‌سعد دایه محمد(ص) تا سن چهار سالگی می‌شود، که بعد از آن آمنه مادر مهربان این بچه را در دامن خود می‌گیرد. جناب عبدالمطلب پدربزرگ محمد(ص) علاوه‌بر آمنه متکفل این کودک کوچک هم هست. در سن پنج سالگی محمد(ص) در سفر مکه به مدینه در بین راه مادرش آمنه را هم از دست می‌دهد و عبدالمطلب بعد از مرگ این مادر دیگر تمام زندگی‌اش رسیدگی به محمد(ص) شده بود. عبدالمطلب هم هنگام مرگش به پسر ارشد خود ابوطالب وصیت کرد که کفالت او را برعهده بگیرد و بعد از آن جناب ابوطالب پدر بزرگوار امیرالمؤمنین علی(ع) متکفل بزرگ‌کردن پیامبر اکرم(ص) بود.
مسافرت‌ها
حضرت محمد(ص) به خارج عربستان فقط دو مسافرت کرده است که هر دو قبل از دوره رسالت و به سوریه بوده است. یک سفر در دوازده سالگی همراه عمویش ابوطالب و سفر دیگر در بیست و پنج سالگی به عنوان عامل تجارت برای زنی بیوه به نام خدیجه که از خودش پانزده سال بزرگ‌تر بود و بعدها با او ازدواج کرد.
شغل‌ها
حضرت محمد(ص) جز شبانی و بازرگانی شغل و کار دیگری نداشت. بسیاری از پیامبران در دوران قبل از رسالتشان شبانی می‌کرده‌اند، محمد(ص) هم گوسفندانی را با خودش به صحرا می‌برده و می‌چرانیده و برمی‌گشته است، در اولین سفر بازرگانی خود آن‌چنان با مهارت کارها را انجام داد که موجب تعجب همگان شد.
ویژگی‌ها و سوابق قبل از رسالت
در میان همه پیامبران جهان، پیامبر اکرم(ص) یگانه پیغمبری است که تاریخ کاملا مشخصی دارد که اهم شاخص‌های آن به شرح زیر است:
1- امی بودن
حضرت محمد(ص) امی بود یعنی به مکتب نرفته و درس نخوانده بود. اکثر مردم آن منطقه در آن زمان امی بودند.
2- بت‌پرست نبودن
در چهل سال قبل از بعثت، حضرت محمد(ص) در محیطی که فقط و فقط بت‌پرستی حاکم بود، هرگز بتی را سجده نکرد. البته عده قلیلی معروف به «حنفاء» بودند که آنها هم از سجده کردن بت‌ها احتراز داشتند.
3- عدم شرکت در مجالس لهو و لعب
مکه دو خصوصیت داشت: یکی اینکه مرکز بت‌پرستی عربستان بود و دیگر اینکه مرکز تجارت و بازرگانی بود و سرمایه‌داران و برده‌داران عرب در مکه بودند. اینها برده‌ها و کنیزها را خرید و فروش می‌کردند، در نتیجه مرکز عیش و نوش اعیان و اشراف هم همین شهر بود. انواع لهو و لعب‌ها، شراب‌خواری‌ها، نواختن‌ها و رقاصی‌ها دایر بود. با وجود این حضرت محمد(ص) هرگز در تمام عمرش در هیچ مجلسی از این مجالس لهو و لعب مکه شرکت نکرد.
4- شهره بودن به صداقت، امانت، عقل و فطانت
حضرت محمد(ص) در دوران قبل از رسالت، به صداقت، امانت، عقل و فطانت معروف و مشهور بود و او را به نام «محمد امین» می‌خواندند. به صداقت و امانتش اعتماد فراوان داشتند. مشارکت در پیمان «حلف‌الفضول» و «نصب سنگ حجر‌الاسود» دو شاخصه مهم درایت و عقلانیت آن حضرت قبل از رسالت بود.
5- احساس تاییدات الهی
حضرت محمد(ص) در دوران قبل از رسالت، در کنف حمایت و تاییدات الهی قرار داشت. آن حضرت بعدها در دوره رسالت، از خاطرات کودکی خویش می‌فرماید: من در کارهای اینها (بازی‌های کودکانه) شرکت نمی‌کردم... گاهی هم احساس می‌کردم که گویی یک نیروی غیبی مرا تایید می‌کند. گاهی سلام می‌شنیدم، یک کسی به من می‌گفت: السلام علیک یا محمد! نگاه می‌کردم کسی را نمی‌دیدم. گاهی با خود فکر می‌کردم شاید این سنگ یا درخت است که دارد به من سلام می‌دهد. بعد فهمیدم فرشته الهی بوده که به من سلام می‌داده است.
6- رؤیاهای صادقه
از جمله اولین مراحلی که حضرت محمدی(ص) برای الهام روحی الهی در دوران قبل از رسالت طی می‌کرد، دیدن رؤیاهایی بود که به تعبیر خودشان مانند صبح صادق ظهور می‌کرد، و تعبیرش در نهایت وضوح و روشنایی بود.
7- مسافرت به خارج عربستان
حضرت محمد(ص) تا سن بیست و پنج سالگی دو بار به خارج عربستان مسافرت کرد، و در سفر بازرگانی خود بسیار موفق عمل کرد و تعجب همگان را برانگیخت.
8- خواستگاری خدیجه از محمد(ص)
حضرت خدیجه در سن بیست و پنج سالگی از حضرت محمد(ص) خواستگاری می‌کند، و پس از ازدواج همسر یک زن بازرگان و ثروتمند می‌شود اما دیگر دنبال کار بازرگانی نمی‌رود، و دوران انزوا، خلوت و عبادتش شروع می‌شود. در کوه‌های اطراف مکه راه می‌رود و تفکر و تدبر می‌کند. و در کوه حرا یا جبل النور خلوت می‌گزیند. ماه رمضان به کلی مکه را رها می‌کند و حتی از خدیجه هم دوری می‌کند و فقط علی(ع) نزد او بود، حتی هنگام نزول وحی.