اندیشکده آمریکایی: اروپا احتمالاً در قمار اسنپبک شکست میخورد(خبر ویژه)
تواناییهای ایران برای دور زدن تحریمها و یافتن مسیرهای جایگزین ارتقا یافته است. ضمناً استدلال ایران علیه اسنپبک مدنظر اروپا قوی است چرا که پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، اروپا نتوانسته به تعهدات خود عمل کند.
اندیشکده آمریکایی «مؤسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن» در تحلیل توسل تروئیکای اروپایی به مکانیسم ماشه، نوشت: غرب با فعال کردن اسنپبک قماری را آغاز کرده که شاید نتواند پیروز آن شود. سه کشور اروپایی عضو برجام، فرآیند مکانیسم ماشه برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل را آغاز کردند.
طی هفتههای آتی، مبارزه طولانی اروپا برای مقابله با برنامه هستهای ایران، بالاخره به ایستگاه سرنوشتساز خود میرسد. حمایت سریع آمریکا نشان از آن دارد که بروکسل تلاش دارد در زمینه پرونده هستهای ایران، خود را به واشنگتن نزدیک کند. اروپا از این طریق میکوشد همچنان خود را در جریان مذاکرات نگاه دارد، خاصه با در نظر گرفتن این نکته که قابلیت این بلوک برای بهرهمندی از اسنپبک، در اکتبر به پایان میرسد و در نتیجه برای تروئیکا ابزار چندانی برای چانهزنی و اعمال فشار در این زمینه باقی نمیماند. از سوی دیگر، کرسی ریاست شورای امنیت از اول اکتبر در اختیار روسیه خواهد بود، امری که سبب خواهد شد تلاشهای تروئیکا برای اعمال فشار به تهران با دشواری مواجه شود. بنابراین میتوان چنین استدلال کرد که اعضای اروپایی برجام، بنا دارند بیشترین استفاده را از فرصت یکماهه موجود ببرند.
این در حالی است که برخی تحلیلگران نسبت به کارکرد تهدید تحریمهای سازمان ملل، ابراز تردید کردهاند. پاتریک کلاوسون، پژوهشگر در مؤسسه واشنگتن اظهار کرد: اثرگذاری تحریمها علیه ایران بیش از هر چیز متکی بر توانایی اروپا و آمریکا برای اعمال کردن آنهاست. از زمان اعمال تحریمهای سازمان ملل علیه ایران جهان تغییرات بسیاری را از سر گذرانده است.
کلاوسون در ادامه تصریح کرد که اتحاد ایران با روسیه و چین میتواند به سود تهران تمام شود، چراکه این دو کشور نشان دادهاند که علاقه چندانی به تبعیت از محدودیتهای غرب ندارند. از سوی دیگر، طی سالهای اخیر، تواناییهای ایران نیز برای دور زدن تحریمها و یافتن مسیرهای جایگزین ارتقا یافته است. این بدان معناست که اروپا و آمریکا، در صورت اعمال تحریمهای سازمان ملل، چهبسا نتوانند مانند گذشته به اثرگذاری فشارها متکی باشند. هرچند که باید در نظر گرفت که برخی کارشناسان معتقدند که گرچه چین همچنان از ایران نفت میخرد و این نشان میدهد که ارتباطات پکن- تهران در حوزه تجاری همچنان پایدار باقی مانده است، اما اگر ایران بار دیگر ذیل تحریمهای شورای امنیت قرار گیرد، حتی خرید نفت توسط چین توسط مجامع بینالملل بیش از پیش مشکل شده و این جریان مالی میتواند دچار اختلال شود.
استدلال ایران علیه اسنپبک همچنان به قوت خود باقی است. بر این اساس، پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، اروپا نتوانسته به تعهدات خود در چارچوب این توافق عمل کند و در نتیجه صلاحیت حقوقی برای پیشبرد مسیر فعلی را ندارد. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به فعالسازی اسنپبک، ضمن بیان اینکه اروپا نباید خود را فریب دهد، اظهار کرد: دنبال کردن این مسیر، سه کشور اروپایی را در رابطه با ایران به نیرویی کاملاً بیاثر و تاریخگذشته تبدیل خواهد کرد. همانطور که بهصراحت بیان کردهام، تصمیم سه کشور، تاثیرات منفی قابلتوجهی بر دیپلماسی خواهد داشت و بهشدت گفتوگوهای جاری بین ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد.
در این میان، اروپا با یک دوراهی جدی روبهروست: اعمال تحریمها و ریسک تحریک ایران به خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای، یا تلاش برای یک مهلت دیپلماتیک در آخرین لحظه. در این میان، طرح سهفوریتی مجلس ایران برای خروج از پیمان انپیتی، بهعنوان پاسخی جدی به فشارهای غرب، میتواند معادلات آینده را بهطور بنیادین تغییر دهد.
به نظر میرسد که گردش اروپا به سوی تحمیل عقاید، چهبسا نتیجهای جز
فرو ریختن دیوار اعتماد نداشته و پیگیری اختلافها از مسیرهای دیپلماتیک را دشوارتر از پیش میکند، امری که در پایان میتواند به ضرر این بلوک ختم شود.