چرا شب‌های تهران گرم است؟
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با اشاره به اثرگذاری ساختار شهری بر افزایش میانگین دما، چرایی گرمای شبانگاهی تهران را تشریح کرد.
احد وظیفه در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت دمای تهران در تابستان امسال، از روند افزایشی کمینه و بیشینه دما در این شهر خبر داد و گفت: هر دو شاخص کمینه و بیشینه دما در تهران روند صعودی داشته است. با این حال جالب است که افزایش دمای کمینه سریع‌تر از دمای بیشینه بوده است.
وظیفه ادامه داد: اگر چه میانگین دمای جهانی افزایش پیدا کرده است اما دمای شهر تهران علاوه‌بر تأثیرپذیری از روند جهانی، از تغییر ساختار شهری نیز اثر پذیرفته است؛ افزایش مساحت شهر، افزایش ارتفاع ساختمان‌ها، استفاده از نماهای شیشه‌ای و افزایش سطوح بتنی و... از جمله این تغییرات است.
وی افزود: این تغییرات موجب جذب بیشتر انرژی خورشیدی می‌شود. در همین راستا هنگام شب، آزاد شدن این مقدار از انرژی خورشیدی، از بازگشت دما به روال سابق جلوگیری می‌کند؛ در حقیقت دمای شب به حالت طبیعی برنمی‌گردد.
وظیفه ادامه داد: اگر در چهار دهه گذشته دمای روز تهران به عنوان مثال به ۳۸ درجه بود، دمای طی شب تا حدود ۲۲ درجه می‌رسید؛ حالا اما با توجه به گسترش سطح شهر، دمای شب حدود یک تا دو درجه نسبت به گذشته افزایش یافته است که می‌توان گفت نرخ افزایش دمای کمینه از دمای بیشینه بوده است. در این شرایط به اصطلاح گفته می‌شود که «تعداد شب‌های حاره‌ای زیاد است».
تعریفی از بی‌هنجاری دمایی
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ضمن توضیح «بی‌هنجاری دمایی»، گفت: وضعیتی که در آن شرایط دمایی از حالت معمول فاصله گرفته باشد، بی‌هنجاری دما نامیده می‌شود؛ در حال حاضر تمام نقاط کشور، از جمله تهران، با بی‌هنجاری دمایی و افزایش دما نسبت به هنجارهای بلندمدت مواجه بوده است؛ باید گفت تغییرات دما در منطقه خاورمیانه و بسیاری از کشورهای دنیا دارای روند صعودی است و متوسط دما در تمامی فصول افزایش یافته است.
وظیفه افزود: اگرچه برخی سال‌ها نیز دما پایین‌تر از معمول نیز بوده، اما روند کلی تغییرات دما صعودی است.
نرخ رشد دمای میانگین چقدر است؟
وی با اشاره به شاخص بی‌هنجاری دما در گفت: نرخ رشد دمای میانگین در هر دهه حدود 0.4 درجه سلسیوس بوده است؛ البته در دهه‌های اخیر نرخ رشد با سرعت بیشتری در حال افزایش است.
رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان اینکه الگوی افزایش نرخ رشد دمای میانگین، کم‌وبیش در دیگر نقاط جهان نیز دیده می‌شود، ادامه داد: نرخ رشد در دهه‌های نزدیک به حدود نیم‌درجه رسیده و این در حالی است که این مقدار در دهه‌های دورتر حدود 0.3 درجه بوده است.
جزیره گرمایی چیست؟
وظیفه درباره مفهوم «جزیره گرمایی» در تهران نیز گفت: دمای شهر تهران به‌طور معمول نسبت به حومه یا مناطق روستایی اطراف، همواره گرم‌تر است. این پدیده حتی در زمستان هم دیده می‌شود. مثلاً در بهمن‌ماه، وقتی دمای شبانه در شهر به صفر درجه می‌رسد، در مناطق اطراف ممکن است دما منفی ۳ تا منفی ۵ درجه کمتر باشد و باید گفت این تفاوت در تمامی فصول دیده می‌شود.
وی افزود: علت این اختلاف دما، تمرکز فعالیت‌های انسانی در شهر است که از جمله آن اثر وسایل نقلیه و روشنایی است تا سیستم‌های گرمایشی و حتی حرارت بدن انسان است؛ تصور کنید که اگر هر فرد حدود ۲ مترمربع سطح حرارتی ایجاد کند، در شهری با جمعیت ۱۰میلیونی، ما با حدود ۲۰میلیون مترمربع سطح گرم‌کننده روبه‌رو هستیم.