تکرار واژگونی اتوبوس‌های بین‌شهری به دلیل برخوردهای غیربازدارنده با متخلفان
سرویس اقتصادی-
ضعف نظارت بر حمل‌ونقل مسافری جاده‌ای و عبرت نگرفتن مسئولان مربوطه از حوادث قبلی، موجب تکرار واژگونی اتوبوس‌های بین شهری در ماه‌های اخیر، شده است.
به گزارش خبرنگار ما، حدود ساعت 11 روز شنبه، یک دستگاه اتوبوس بین‌شهری در مسیر کوار به فیروزآباد (استان فارس) واژگون شد و در نتیجه 21 نفر جان باختند و 37 نفر نیز مجروح شدند. سؤال اول اینجاست که چه کسی به این اتوبوس که از مبدا قیر و کارزین به مقصد مشهد مقدس در حرکت بود اجازه حمل‌ونقل 58 مسافر را داده است؟! در حالی‌که حداکثر ظرفیت اتوبوس‌های بین شهری 45 نفر است که همراه با راننده، کمک و شاگرد می‌شود 48 نفر.
طبق معمول مسئولان از معاون اول رئیس‌جمهور تا وزیر راه و شهرسازی و استاندار فارس و... دستور رسیدگی و برخورد با خاطیان را دادند اما واقعیت این است که اگر در حوادث مشابه که در چند ماه اخیر پرتکرار هم شده، این دستورها عملیاتی شده بود شاید این حادثه دردناک رخ نمی‌داد.
ضمن اینکه فرارسیدن سفرهای تابستانی و همچنین موج سفرهای اربعین در روزهای آینده، نگرانی‌ها در این زمینه را افزایش داده و ضرورت تدبیر مسئولان برای پیشگیری از گسترش حوادث را دوچندان می‌کند.
نتیجه برخوردهای غیربازدارنده
این در حالی است که در تاریخ ۱۱/۰۸/ ۱۴۰۳ اتوبوس ولوو B۱۲ حامل دانش‌آموزان دبیرستان فرزانگان کرمان که وسیله دربستی فی‌مابین مدرسه و راننده (به جای شرکت مسافربری مجاز) بود در مسیر برگشت از اردوی دانش‌آموزی در نزدیکی تقاطع کرمان ماهان دچار نقص فنی، از کنترل خارج و واژگون شده که به فوت چهار دانش‌آموز نخبه و یک مادر و فرزند خردسال انجامید.
بر اساس گزارش کمیسیون عمران مجلس، علت اصلی سانحه فرسودگی و بروز نقص فنی همراه با عدم توجه راننده به مقررات راهنمایی و رانندگی و نیز عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه بوده که برگزارکنندگان اردوی دانش‌آموزی (مجموعه وزارت آموزش و پرورش)، پلیس راه، شرکت مسافربری، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و مرکز معاینه فنی خودرو دارای تخلف و مسئولیت‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌باشند.
همچنین دوم اسفندماه 1403 بود که مدیرعامل هلال احمر استان کرمانشاه از مصدومیت 39 نفر در حادثه واژگونی اتوبوس مهران- تبریز در محور اسلام آباد غرب به کرمانشاه به دلیل لغزندگی جاده خبر داد.
دهم فروردین ماه 1404 هم سید محمد صابری؛ رئیس اورژانس پیش‌بیمارستانی و مدیر مرکز حوادث دانشگاه علوم پزشکی کرمان از واژگونی اتوبوس جیرفت به مشهد در سه کیلومتری هجدک از توابع راور کرمان خبر داد. در این حادثه 18 نفر جان باختند و 42 نفر مجروح شدند. البته در گزارش کمیسیون عمران مجلس اتوبوس کرمان – مشهد ذکر شده است. این اتوبوس علی رغم اعتراض مسافرین دارای بلیت، بیش از ظرفیت مجاز، خارج از صورت وضعیت صادره و به‌صورت غیر ایمن از جمله استقرار مسافرین در صندوق و کف راهروها مسافرگیری نموده و با بیش از
۶۰ راکب در نقطه‌ای که جاده دارای شانه خاکی و علائم ایمنی بوده واژگون می شود.
علاوه‌بر این، بامداد و صبح روز 16 فروردین ماه 1404 در یکی از مهم‌ترین محورهای شریانی کشور، سه حادثه واژگونی اتوبوس و مینی‌بوس رخ داد. محمدجواد باقری؛ رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی قم گفت: از بامداد روز شنبه 16 فروردین در محورهای مواصلاتی استان قم، متأسفانه واژگونی دو دستگاه اتوبوس و یک دستگاه مینی‌بوس 36 مصدوم و یک کشته برجا گذاشت.
وی افزود: حادثه اول در ساعت یک و 50 دقیقه بامداد رخ داد که یک دستگاه اتوبوس مسافربری واژگون شد. این حادثه در محور قم به اراک رخ داد که 10 مصدوم داشت. حادثه دوم مربوط به واژگونی مینی‌بوس بود که ساعت پنج و 47 دقیقه صبح امروز در محور قم به سلفچگان رخ داد که 13 نفر مصدوم شدند. حادثه سوم نیز مربوط به واژگونی اتوبوس مسافربری در محور قم به سلفچگان بود که 13 نفر مصدوم شدند و متأسفانه یک خانم حدوداً
47 ساله جان خود را از دست داد.
30 اردیبهشت ماه امسال هم سید محمد صابری؛ رئیس اورژانس کرمان توضیح داد: ساعت دو و 16 دقیقه امروز سه شنبه- ۳۰ اردیبهشت ماه- واژگونی یک دستگاه اتوبوس در محور باغین به جوپار (محدوده کارخانه لاستیک بارز) گزارش شد که بلافاصله هشت دستگاه آمبولانس به محل حادثه اعزام شد.
طبق گزارش، اتوبوس با ۴۲ سرنشین از اصفهان عازم زاهدان بوده که پنج نفر ایرانی و ۳۷ نفر از اتباع افغانستانی هستند. بعد از بیرون آوردن مصدومان و اقدامات درمانی مناسب، ۲۰ مصدوم در محل حادثه به صورت سرپایی درمان و ۲۲ مصدوم به بیمارستان شهید باهنر کرمان منتقل شدند. یک نفر از مصدومان ایرانی حادثه دچار قطع پا شده است.
اتوبوس‌های فرسوده، جاده‌های ناهموار
و رانندگان بی‌مهارت
گفتنی است، گزارش‌های کارشناسی، دلایل مختلفی را در تکرار این حوادث عنوان کرده که مهم‌ترین آنها فرسودگی اتوبوس‌ها، ناهمواری جاده‌ها و تعدد نقاط حادثه خیز، عدم توجه شرکت‌های مسافربری و رانندگان به قوانین و مقررات مسافرگیری و راهنمایی رانندگی و مهارت پایین رانندگان است اما دلیل اصلی، برخورد غیربازدارنده مسئولان مربوطه برای رفع این مشکلات است.
به عنوان مثال، بررسی برخی مسیرها در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که شرکت‌ها و مالکان اتوبوس برای کاهش هزینه‌ها، رانندگان کم تجربه یا با تجربه اما با مهارت پایین را به‌کار می‌گیرند. همچنین اضافه بر ظرفیت، مسافرگیری می‌کنند.
این در حالی است که اغلب اتوبوس‌های فعال کشور، ولو فرسوده باشد؛ به سیستم ترمز ABS و دستگاه‌های کنترل‌کننده پیشرفته مجهز است و به گفته خود رانندگان، اگر از رانندگان با مهارت بالا استفاده شود؛ حتی در صورت بروز بدترین حوادث، حداکثر چند مصدوم بر جا می‌گذارد و منجر به فاجعه نمی‌شود.
در عین حال عین‌الله جهانی؛ معاون پیشین پلیس راهور فراجا درباره حادثه مرگبار واژگونی اتوبوس در محور شیراز با انتقاد از وضعیت ناوگان حمل ونقل عمومی، عوامل انسانی، فنی و قانونی را از دلایل تکرار چنین فجایعی عنوان کرد و افزود: حدود ۶۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده است.
این کارشناس رسمی در امور تصادفات یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف در مدیریت ایمنی ناوگان را رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر لغو محدودیت سنی خودروها دانست و گفت: از زمانی که سن فرسودگی به‌عنوان مبنا کنار گذاشته شد و صرفاً معاینه فنی کافی تلقی شد شاهد سرازیر شدن اتوبوس‌ها و کامیون‌هایی با عمر بالای ۲۰ یا ۳۰ سال به جاده‌ها بودیم. این در حالی است که برخی از معاینه‌های فنی نه دقیق است و نه نظارتی مؤثر بر آنها وجود دارد.