زیر بار ذلت نرفتن مهم‌ترین درس مکتب عاشـورا
بعضی جملات جان دارند. هویت دارند. برای همین در تاریخ ریشه می‌کنند و شاخ‌وبرگ می‌دهند و می‌روند تا اوج آسمان دل و عقل و اندیشه. گاهی در بزنگاه‌ها، وقتی چند واژه کنار هم چینش شوند، اعتلا می‌یابند، روح پیدا می‌کنند، حتی نبض پیدا می‌کنند تا برای همیشه در تاریخ ضربان داشته باشند. اعتبار این کلمات به پشت‌هم ردیف‌شدنشان نیست به فهم و درایتی است که پشت آن محکم ایستاده، برای همین مانا می‌شوند و تاریخ مصرف ندارند. در هر برهه از زمان در بحران‌ها و تکرار تاریخ همچنان می‌تپند و به مردم شور می‌بخشند؛ درست مانند همین ندای ماندگار تاریخ؛ «هیهات مناالذله».
ندای «هیهات مناالذله» امام حسین(ع) در گوش تاریخ فریاد می‌زند «مرگ در حال عزت، بهتر از زندگی ذلیلانه است». حضرت امیر مؤمنان(ع) نیز در یکی از جنگها می‌فرمایند: «المَوتُ فی حَیاتِکُم مَقهورین وَ الحَیاهًْ فی مَوتِکم قاهِرین»، مرگ در زندگی شماست، اگر مقهور و شکست خورده باشید و زندگی در مرگ شماست، اگر قاهر و پیروز باشید.
امام حسین نیز در روز عاشورا پس از احتجاجها و استدلال‌ها، وقتی کار به تقابل نظامی کشید، امام(ع) فرمودند: «این ناپاک مرا فقط بین دو کار مخیر کرده است، بیعت ننگین و شمشیر خونین.» سپس فرمودند که خداوند و رسول گرامی او و دامن‌‌های پاکی که ما را پرورانده است، به ما رخصت پذیرش ذلت نمیدهند و این پیام را برای جهانیان دارد که نه ذلیلانه سازش کنید و نه بزدلانه فرار کنید؛ بمانید و با کمال قدرت، شجاعت و عقلانیت مبارزه کنید.
در تشیع سرخ، غیر از زیر بار ننگ ذلت نرفتن و آزادانه زیستن، شور زندگی با یادآوری غمِ جدائی از عالم ملکوت همراه است و با فرهنگ مرگ آگاهی و شهادت، راه خود را از خوشی‌های سطحی اهل دنیا جدا كرده است.
گریه برای اباعبدالله باعث زنده شدن دل و رهایی عقل از اسارت نفس است و در عین ایجاد مهربانی و ایثار در شخص، او را شجاع می‌کند، و این داستان مسلمانی است که سلاح او گریه است. هدف از سوگواری برای مصیبت اباعبدالله نیز تربیت و تعالی انسان است. تربیت شدن برای سعادتی که عدالت، پیشرفت، پویایی و نشاط است؛ بنابراین سؤال اصلی این است که آیا شرکت در جلسات هیئت‌های مذهبی در سبک زندگی، سرزندگی‌ونشاط اجتماعی آنها تأثیر دارد؟
اشک برای امام حسین(ع) برکت سلامت روان
هدف هر جامعه‌ای رسیدن به سعادت است. یکی از ملزومات هرچه بهتر شدن عمل به قرآن ارتباط با ائمه معصومین(ع) است که بهترین قالب آن هیئت‌های مذهبی است. بارها به تجربه و بر اساس یافته‌های علمی ثابت شده حضور در عزاداری امام حسین(ع) برای فرد آرامشی ویژه و لذتی خاص به دنبال دارد. اگر در این عزاداری‌ها فرد دچار غم شود این غصه و غم با اندوه و افسردگی زندگی متفاوت است و چون ریشه معنوی دارد می‌تواند منشأ حرکت و حضور بیشتر در اجتماع باشد. برای همین نقش درمانی داشته سبب نشاط فردی و اجتماعی می‌شود. در این باره نظر مردم را جویا می‌شویم.
فریده دربندی، خانه‌دار و مادر سه فرزند به گزارشگر کیهان می‌گوید: «نیازی به گفتن نیست و به تجربه ثابت شده عشق به اباعبدالله و حضور مؤثر و فعال در هیئت‌های عزاداری ایشان هنگامه شور میان مردم است. شوری که باید آمیخته با تفکر و شعور باشد و سعی کنیم این پایبندی به شعائر دینی، اخلاقی و ایثار را که در ایام محرم به‌ویژه ده روز اول میان مردم پررنگ می‌شود، در ایام دیگر سال هم رعایت کنیم.»
میر مصطفی حکیمی، دانشجوی رشته دکترای روان‌شناسی اظهار می‌کند: «دین و اعتقاد به وحدانیت از متغیرهای مؤثر بر رفتار و حالات روانی، مورد توجه بسیاری از متخصصان علوم رفتاری قرار گرفته است، به‌طوری‌که در تقسیم‌بندی ابعاد انسانی برای معنویت ارزش بالایی هم‌راستا با ابعاد دیگر نظیر بعد اجتماعی در نظر گرفته می‌شود.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد میزان معنویت و دیند‌اری با مصونیت در برابر کج‌رفتاری‌ها ارتباط مستقیم دارد و انواع مراسم معنوی و دینی نظیر سوگواری بر مصیبت اباعبدالله می‌تواند به هنگام ناراحتی و بیماری به درمان و شفای دردمندان کمک کند.» حکیمی ادامه می‌دهد: «مسلمانان صفات پسندیده اباعبدالله نظیر صبر، وفا، استقامت و آزادگی را الگوی خود قرار داده بر اساس آن زندگی می‌کنند. با توسل به ایشان خود را به خدا نزدیک‌تر می‌بینند و به شفاعت و آمرزش گناهان امیدوار می‌شوند. بر همین اساس غمگساری برای اباعبدالله مویه و شیون بی‌هدف نیست، بلکه هدفی واضح و روشنگرانه دارد، چراکه انسان را دعوت می‌کند از مرگ ذلت‌آفرین، دوری کند و به سوی زندگی با عزت و شرافت، گام بردارند. ضمن اینکه گریه‌های عزاداران، می‌تواند آنان را تخلیه هیجانی نماید و انرژی‌های منفی درون را از بدن بیرون بریزد و آرامش روحی و روانی را به جای آن در بدن جاری کند.» سودابه ابراهیمی، دانشجوی رشته کارشناسی تاریخ عنوان می‌کند: «نزدیک به هزار سال است که شیعیان مشتاقانه برای امام حسین(ع) عزاداری باشکوه می‌کنند که کم‌نظیر است. کودکان از همان شیرخوارگی در آغوش مادر با اشک و آه مادر برای امام شیعیان عجین می‌شوند و محبت امام حسین در دل‌هایشان نهادینه می‌شود. همه می‌دانیم یکی از رمزهای پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم و ماندگاری آن همین عزاداری‌هاست که مردم را با سبک زندگی امام حسین آشناتر کرده تا ذلت نپذیرند و زیر بار زور نروند. در ایام کنونی هم با توجه به حملات رژیم کودک‌کش مردم باید هوشیارانه عمل کرده، هر نوع مذاکره و سازش با استکبار را نفی کنند.»
برکات سوگواری برای امام حسین(ع)
نشاط و سرزندگی اجتماعی یک عنوان کلی است که مقوله‌های زیادی را دربر می‌گیرد. جامعه‌ای دارای نشاط است که در آن همدلی میان افراد جامعه تجلی کند. در این جامعه افراد نسبت به هم احساس تکلیف و مسئولیت کرده و وظایف خود را در حیطه‌های فردی، اجتماعی، شغلی و انسانی به‌درستی انجام می‌دهند. این هم‌افزایی فکری و عملی باعث افزایش کیفیت خواهد شد. در این جامعه آرمانی دوستی‌های بین افراد به واسطه حضور مؤثر و بی‌شائبه در انجام امور آغاز می‌شود و به‌خاطر داشتن مبنا و ریشه دوام خواهد داشت. قابلیت و استعداد فردی بروز کرده و فرد جای خویش را در گروه و جامعه پیدا خواهد کرد. در چنین حالات نشاط‌‌آور توجه افراد به کمبودها، کدورت‌ها و مشکلات روزمره زندگی کمتر شده، حس شادی غلبه پیدا می‌کند.
اطاعت خداوند، پرهیز از گناه، احیای ارزش‌ها، احیای حق یا ازبین‌رفتن باطل و تحول معنوی سبب این هم‌افزایی و نشاط نهائی شده و فرد احساس قابلیت و تأثیر خواهد کرد. همان سبک زندگی و قابلیتی که هیئت‌ها و روضه‌های اصیل مذهبی ترویج‌دهنده آن هستند. به‌ویژه در ایامی که به‌خاطر عوارض روانی حاصل از جنگ تحمیلی 12 روزه، مردم سوگوار تشنه همدلی و هم‌افزایی و کنار هم بودن معنوی هستند و سوگواری برای اباعبدالله و کنار هم بودن در هیئت‌ها می‌تواند این عارضه را التیام بخشد.
هیئت و مسجد روایت ایستادگی و مروج مقاومت مردم
پرشور برگزار شدن برنامه‌های هیئت‌ها ثابت می‌کند که دستگاه امام حسین(ع) می‌تواند پناه مردم باشد.
به نقل از خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام علی باباخانی با اشاره به اینکه ۹۲ هزار هیئت باقوت عزاداری ماه محرم را برگزار می‌کنند، گفت: «دستگاه عزاداری امام حسین(ع) تعطیل نمی‌شود و در عزای حسینی هیئت‌های مذهبی آرامش‌گاه جامعه خواهند شد و در این شرایط حساس بیش‌ازپیش نقش بصیرت بخشی و امیدآفرینی خود را نشان خواهند داد.»
مدیر سازمان هیئت و تشکل‌های دینی کشور با اشاره به اینکه هیئت باید روایت ایستادگی مردم جامعه باشند، می‌افزاید: «پرشور برگزار شدن برنامه‌های هیئت‌ها ثابت می‌کند که دستگاه امام حسین(ع) می‌تواند پناه مردم باشد و امسال تلاش می‌کنیم که با توجه به شرایط حساس کشور عاشورایی‌ترین و پرشورترین عزاداری محرم را برگزار کنیم، تا ثابت کنیم، همان‌گونه که عزاداری برای امام حسین(ع) و یارانش انجام می‌دهیم، می‌توانیم امام‌حسینی نیز عمل کنیم و پای این بیرق بمانیم و نهضت خدمت‌رسانی و توسل را گسترش دهیم.»
وی با اشاره به اینکه در طول انقلاب اسلامی هیئت‌های مذهبی نقش کلیدی در جامعه ایفا کرده‌اند، اظهار می‌دارد: «شرایط حساس و سخت جنگی کشور نشان داد که هیئت‌های مذهبی در حوزه خدمت‌رسانی همانند دیگر بحران‌ها حضور جدی و فعالانه دارند و پابه‌پای نیروهای امنیتی برای امنیت کشور تلاش می‌کنند، آن‌چنان که دیدیم در روزهای گذشته در شناسایی منافقان و نیروهای نفوذی فعالانه عمل کردند و همانند دوران کرونا در خدمت‌رسانی به مردم، توزیع بسته‌های معیشتی، خدمت‌رسانی درمانی و امنیتی پای‌کار آمدند و این جلوه ایثار و گذشت اهالی در عزاداری ایام محرم هم بیش‌ازپیش ظهور و بروز خواهد داشت.»
حجت‌الاسلام باباخانی، با اشاره به اینکه هیئت‌های مذهبی در شب‌های محرم باید مرکز دعا و تقویت توسل به اهل‌بیت(ع) باشند، می‌گوید: «توسل به درگاه الهی و ائمه اطهار(ع) است که موجب می‌شود، مردم با قوت بیشتر در برابر دشمن بایستند، زیرا که سلاح توسل و دعا کمتر از موشک نیست.»
شجاعت مردم ایران و تهران باطل‌السحر بود
رئیس سازمان هیئت و تشکل‌های دینی کشور اهتمام به موضوع رفع شبهات را از دیگر موارد مورد توجه در هیئت مذهبی دانسته، تصریح می‌کند: «هیئت کانون جهاد تبیین بوده و است، دشمنان در روزهای جنگ درباره ترس مردم ما حساب می‌کردند، ولی شجاعت مردم ایران و مردم تهران باطل‌السحر بود، آنها هنوز مردم ما را نشناخته‌اند که با قدرت ایمان و توسل با ائمه اطهار(ع) چه اتفاقات بزرگی را رقم زدند، ازاین‌رو هر هیئت باید علاوه‌بر اعضای خود، شعاع پیرامونش را هم تحت‌تأثیر بگذارد و تلاش کند که با مباحث تبیینی را به جامعه منتقل کند و ارتباط تنگاتنگ با مردم برقرار و نقش رسالت تاریخی خود را بیشتر انجام دهد.»
حجت‌الاسلام باباخانی، با تأکید بر تلاش دشمن برای خدشه وارد کردن به عزت مردم ایران ابراز می‌کند: «ما از عاشورا آموختیم که زیر بار ذلت نمی‌رویم و شعار هیئت در عزاداری محرم امسال هم با عنوان «ایران امام حسین(ع) تا ابد پیروز است» انتخاب شد تا بگوییم که الگوی ما، امام حسین(ع) است که مظهر ایستادگی و مقاومت بود.»
رئیس سازمان هیئت و تشکل‌های دینی کشور با اشاره به اینکه در این جنگ اهالی هیئت با تمسک به حضرت سیدالشهدا(ع) از روز قبل غدیر پای‌کار بوده‌اند، می‌گوید: «اهالی هیئت برای جشن غدیر آماده می‌شدند، اما بعد از شهادت فرماندهان و دانشمندان و تجاوز به کشورمان جشن غدیر را به حماسه غدیر مبدل نمودند و بچه‌های هیئت و مسجد نشان دادند که اهل سفره‌داری و در روزهای سخت در کنار مردم هستند.»