تجربه نیروگاه بوشهر تأیید کرد
انرژی هسته‌ای، پیشران توسعه اقتصادی و ارتقای فناوری کشور
تجربه نیروگاه هسته‌ای بوشهر نشان می‌دهد که انرژی هسته‌ای، نه تنها گزینه‌ای راهبردی برای استقلال انرژی ایران است، بلکه می‌تواند به عنوان پیشران توسعه اقتصادی، ارتقای فناوری و حفاظت از محیط زیست کشور ایفای نقش کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نیروگاه هسته‌ای بوشهر به عنوان نخستین تأسیسات اتمی ایران، نقشی محوری در تحقق استراتژی انرژی کشور و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا می‌کند. این نیروگاه از زمان راه‌اندازی در سال 1390 تاکنون دستاوردهای اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی داشته است.
بر اساس گزارش‌های رسمی، نیروگاه بوشهر در سال 1402 رکورد تولید هفت و چهار دهم میلیارد کیلووات‌ساعت برق را ثبت کرده که نسبت به سال 1401 رشد یک و سه دهم درصدی نشان می‌دهد. این میزان تولید معادل 18 درصد از کل برق تولیدی استان بوشهر و یک و دو دهم درصد از کل تولید ملی است.
ساخت نیروگاه بوشهر در سال 1354 توسط شرکت زیمنس آلمان آغاز شد، اما پس از انقلاب 1357 متوقف گردید. در سال 1374 قرارداد تکمیل آن با شرکت روسی «اتم ستروی اکسپورت» امضا شد.
هزینه نهائی این پروژه موضوع اختلاف نظر است: علی‌اکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، رقم پنج میلیارد دلار را اعلام کرد، در حالی که مؤسسه کارنگی هزینه واقعی را با احتساب تورم و نوسانات ارزی 11 میلیارد دلار برآورد می‌کند.
«محمد اسلامی»، رئیس فعلی سازمان انرژی اتمی، در سال 1403 اعلام کرد هزینه راه‌اندازی واحد اول یک و هشت دهم میلیارد دلار بوده که با صرفه‌جویی هشت میلیارد دلاری در مصرف سوخت فسیلی، چهار برابر بازدهی اقتصادی داشته است.
بر اساس داده‌های سازمان انرژی اتمی، نیروگاه بوشهر از سال 1390 تا 1403 مجموعاً 72 میلیارد کیلووات‌ساعت برق تولید کرده است. این میزان معادل مصرف 110 میلیون بشکه نفت خام در نیروگاه‌های حرارتی است که ارزش اقتصادی آن با قیمت متوسط 73 دلار بر بشکه، بالغ بر هشت میلیارد دلار می‌شود.
مزیت‌های نسبی در مقایسه با نیروگاه‌های فسیلی
مطالعه تطبیقی دانشگاه صنعتی شریف نشان می‌دهد هزینه تولید برق هسته‌ای در ایران با نرخ بهره 10 درصد، 17 دلار به ازای هر مگاوات‌ساعت است. در حالی که این رقم برای نیروگاه‌های گازی 24 دلار و برای نیروگاه‌های دیزلی 67 دلار محاسبه شده است. عوامل کلیدی این برتری شامل زیر هستند:
هزینه سوخت پایین: سوخت سالانه نیروگاه هسته‌ای 1000 مگاواتی 30 تن اورانیوم غنی‌شده با هزینه 10تا25 میلیون دلار است، در مقایسه با 600-700 میلیون دلار هزینه گاز طبیعی برای نیروگاه مشابه فسیلی.
عمر طولانی‌تر: عمر مفید نیروگاه‌های هسته‌ای 60 سال در مقابل
15 تا20 سال نیروگاه‌های فسیلی.
کاهش وابستگی به نوسانات قیمت نفت: برق هسته‌ای تنها دو سنت به ازای هر کیلووات‌ساعت به قیمت نفت وابسته است، در حالی که این وابستگی در نیروگاه‌های فسیلی 85 درصد است.
بر اساس برآوردهای بین‌المللی، هر گیگاوات ظرفیت هسته‌ای جدید 50 هزار شغل مستقیم در طول چرخه حیات ایجاد می‌کند. پروژه واحدهای دوم و سوم بوشهر هم اکنون 5000 نیروی کار را مشغول کرده و پیش‌بینی می‌شود در مرحله بهره‌برداری 1200 شغل دائم ایجاد کند.
کمترین ردپای آبی در میان فناوری‌های تولید برق
منتقدان هزینه بالای سرمایه‌گذاری اولیه را عمده‌ترین چالش می‌دانند. هزینه احداث هر گیگاوات نیروگاه هسته‌ای میانگین پنج میلیارد دلار است، در حالی که همین ظرفیت در نیروگاه‌های خورشیدی با یک و دو دهم میلیارد دلار قابل دستیابی است.
با این حال، دفاعیات مسئولان بر دو محور استوار است: نخست بازدهی بلندمدت: هر دلار سرمایه‌گذاری در صنعت هسته‌ای چهار و سه دهم دلار به تولید ناخالص داخلی افزوده و یک و چهار دهم دلار درآمد مالیاتی ایجاد می‌کند.
دوم امنیت انرژی: نیروگاه‌های هسته‌ای با ضریب دسترسی
93 درصد، قابلیت اطمینان بالاتری نسبت به نیروگاه‌های تجدیدپذیر (40-50 درصد) دارند.
همچنین در مورد اثرات زیست‌محیطی نیز باید توجه داشت که نیروگاه بوشهر علاوه‌بر جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه‌ای، کمترین ردپای آبی را در میان فناوری‌های تولید برق دارد.
مطالعات نشان می‌دهد مصرف آب خنک‌کننده نیروگاه هسته‌ای دو و هشت دهم لیتر به ازای هر کیلووات‌ساعت در مقابل 75 لیتر برای نیروگاه‌های زغال‌سوز است.
همچنین زمین بسیار کمتری را نیز اشغال می‌کند. نیروگاه هسته‌ای دو صدم کیلومتر مربع به ازای هر گیگاوات اشغال می‌کند در حالی که مزارع خورشیدی 50 کیلومتر مربع برای همین مقدار اشغال می‌کنند. البته این مسئله برای ایران چندان جدی نیست.
تنها گزینه راهبردی
نیروگاه هسته‌ای بوشهر با وجود چالش‌های اولیه، امروز به یکی از ارکان اصلی تأمین برق پایدار و پاک کشور بدل شده است.
توسعه فازهای جدید این نیروگاه و سایر پروژه‌های هسته‌ای، ظرفیت تولید برق هسته‌ای ایران را به شکل چشمگیری افزایش خواهد داد و به تحقق هدف 20 هزار مگاواتی تا سال 1420 کمک می‌کند.
این امر علاوه بر تضمین امنیت انرژی و کاهش وابستگی به منابع فسیلی، فرصت‌های اشتغال و توسعه فناوری را نیز به همراه دارد.
در عین حال، نیروگاه بوشهر با دریافت جوایز بین‌المللی و رعایت استانداردهای جهانی، جایگاه ایران را در عرصه انرژی هسته‌ای تثبیت کرده است.
با وجود انتقادات پیرامون هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری اولیه، شواهد نشان می‌دهد که بازدهی اقتصادی، پایداری شبکه برق، و منافع زیست‌محیطی این پروژه، توجیه‌پذیری آن را در بلندمدت تضمین می‌کند.
در مجموع، تجربه نیروگاه هسته‌ای بوشهر نشان می‌دهد که انرژی هسته‌ای، نه تنها گزینه‌ای راهبردی برای استقلال انرژی ایران است، بلکه می‌تواند به عنوان پیشران توسعه اقتصادی، ارتقای فناوری و حفاظت از محیط زیست کشور ایفای نقش کند.