فیلمسازی که جسارت و هنر را به هم پیـوند زد
فاطمه عبدی
بهروز افخمی معتقد است نادر طالب‌زاده با روحیه‌ای انقلابی، نگاه جهانی و شیوه‌ای نوآورانه در روایت، چهره‌ای ماندگار در رسانه و فرهنگ معاصر ایران شد؛ فیلمسازی که توانست محبوبیتی فراتر از مرزبندی‌های سیاسی برای خود رقم بزند.
به گفته بهروز افخمی، اولین تجربه آشنایی او با مرحوم نادر طالب‌زاده از طریق فیلم‌های این شخصیت برجسته، به‌ویژه مستند «والعصر»، رقم خورد. این مستند، که درباره رانندگان بلدوزر و ساخت خاکریز در مناطق جنگی بود، با فیلمبرداری شجاعانه در شرایط بسیار خطرناک تهیه شده بود.
افخمی همچنین افزود که برخلاف مستندهای دیگر که معمولاً از نریشن‌های شاعرانه استفاده می‌کنند، والعصر بیشتر بر تصاویر و صداهای طبیعی تکیه داشت و روایت آن به‌طور غیرمنتظره‌ای هیجان‌انگیز و متفاوت بود.
او همچنین به ویژگی‌های منحصر به فرد فیلمبرداری نادر طالب‌زاده اشاره کرد و افزود: «نوع تصویربرداری نادر نشان می‌دهد که او شخصیتی متفاوت است. فیلم‌ها و مستندهایش، فارغ از کارهای آقا مرتضی، کاملاً خاص و متفاوت بودند. بله، واقعاً مشخص بود که او یک فیلمساز صاحب سبک است.»
پیشرو بودن در هنر انقلاب به سبک حاج نادر
در ادامه، افخمی به ابعاد دیگر فعالیت‌های نادر طالب‌زاده پرداخت و از تاثیرگذاری او در تلویزیون سخن گفت. به عقیده او، نادر طالب‌زاده بیش از آنکه در عرصه داستانی موفق باشد، در حوزه برنامه‌های تلویزیونی تأثیرگذارتر ظاهر شد. او دلیل این تاثیرگذاری را به شخصیت خاص طالب‌زاده، ارتباطات گسترده بین‌المللی و تسلط بالای او بر زبان انگلیسی نسبت داد و گفت: «بعضی اوقات در برنامه‌هایش با شخصیت‌هایی ارتباط برقرار می‌کرد که تحت سانسور و مراقبت آمریکا و دیگر نقاط دنیا بودند.» افخمی اضافه کرد که این ارتباطات باعث می‌شد برنامه‌های طالب‌زاده جذابیت و تاثیر بیشتری بر مخاطبان داشته باشد.
افخمی همچنین ساخت مستند «خنجر و شقایق»، به کارگردانی نادر طالب‌زاده در دوران دفاع مقدس را عملی پیشگامانه معرفی کرد و ادامه داد: «خنجر و شقایق، نخستین فیلم جنگی بود که با وسایل حرکتی ساخته شد و برای زمان خودش کار بسیار جسورانه‌ای بود.» او در ادامه تاکید کرد که در موفقیت این آثار، نقش مرتضی آوینی در نگارش متن و تدوین مستندها نباید نادیده گرفته شود.
طالب‌زاده امام را صادقانه دوست می‌داشت
این کارگردان در ادامه از ویژگی‌های شخصیتی نادر طالب‌زاده و مقبولیت او میان طیف‌های مختلف سخن گفت. به گفته افخمی، مرحوم طالب‌زاده، همچون سید مرتضی آوینی، رفتاری داشت که باعث می‌شد افراد از هر طیف و گرایش به راحتی با او ارتباط برقرار کرده، دوستش بدارند و با او همکاری کنند.
افخمی شخصیت طالب‌زاده را ناشی از فضای انقلابی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی(۷۰ میلادی) عنوان کرد و افزود: «در آن سال‌ها، در سراسر دنیا حال و هوای انقلابی و شورشی میان جوانان رواج داشت؛ جوانانی که علیه نظم موجود شورش می‌کردند. این امر در اروپا با انقلاب دانشجویی مه ۶۸ فرانسه و در آمریکا با جنبش‌های ضد جنگ ویتنام نمود داشت. جنبش هیپی‌ها، شورش‌های دانشجویی و گرایش‌های مختلف از مارکسیسم تا فرقه‌های صوفیانه، همه از نشانه‌های آن دوره بودند.»
او همچنین افزود که این فضای شورشی در نهایت در انقلاب اسلامی ایران تجلی یافت و بسیاری از جوانان آن دوران، از جمله نادر طالب‌زاده، گرایششان به مذهب را پیدا کردند. او در این‌باره بیان کرد: «بسیاری از جوانانی که در ایران مذهبی نبودند اما روحیه شورشی داشتند، در نهایت به انقلاب اسلامی پیوستند. نادر هم از همین طیف بود؛ چهره و ادبیاتش برای آنهائی که مذهبی نبودند آشنا و قابل درک بود، اما در عین حال، صادقانه تحت تأثیر امام خمینی قرار گرفته بود.» در پایان، افخمی در پاسخ به تأثیر جشنواره عمار بر فضای هنری انقلاب، گفت که این جشنواره فرصتی را فراهم کرده است تا هر فردی با علاقه و تجربیات زندگی خود، فیلمسازی را تجربه کند. او افزود که جشنواره عمار نشان داده است که همه حق دارند استعدادهایشان را کشف کنند و اگر احساس کردند که استعداد کافی ندارند، باید به دنبال مسیر دیگری بروند. افخمی همچنین به سختی‌های سازماندهی چنین جشنواره‌ای اشاره کرد و تأکید کرد که این کار نیازمند حمایت و اعتماد به هنرمندان جوان، به‌ویژه در شهرستان‌ها و روستاها است.