توقف ساخت بزرگترین پتروپالایشگاه ایران علیرغم ظرفیتهای متنوع برای جذب سرمایه
پالایشگاهی که قرار بود سالانه ۱۰ میلیارد دلار ارزشآفرینی کند، به دلیل اختلافات مالی و ناهماهنگی میان سهامداران با پیشرفت کمتر از پنج درصد از دستور کار خارج شد.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران روز گذشته اعلام کرد که پروژه ساخت «پتروپالایشگاه شهید سلیمانی» در بندرعباس با ظرفیت ۳۰۰ هزار بشکه در روز، «فعلاً منتفی» شده است.
این تصمیم پس از نزدیک به دو سال تأخیر در آغاز عملیات اجرائی و مانعتراشیهای پیدرپی سهامداران بخش خصوصی صادر شد.
بر اساس قرارداد اولیه، شرکت ملی پالایش و پخش تنها ۱۰ درصد از سهام این طرح را در اختیار داشت، در حالی که پنج هلدینگ، بانک دولتی و غیردولتی مابقی سهام را تقسیم کردند.
به طور نمونه هلدینگ خلیجفارس، اهداف و تدبیر انرژی هر کدام ۱۵ درصد، بانک ملت و بانک تجارت هر کدام هفت و نیم درصد و سایر سرمایهگذاران صندوقهای بازنشستگی و شرکتهای وابسته به نفت مابقی را بر عهده داشتند.
«جلیل سالاری»، مدیرعامل سابق پالایش و پخش، میگوید: علیرغم سهم اندک ۱۰ درصدی دولت، این شرکت بیش از ۲۰ درصد سرمایه تزریق شده را تأمین کرده، اما سایر سهامداران عملاً تنها در جلسات حضور یافتهاند و هیچ نقدینگی به طرح واریز نکردهاند.
از همان ماههای نخست، بخش خصوصی از پرداخت آورده تعهدشده خودداری کرد و ثبت رسمی شرکت در اداره ثبت شرکتها با وقفه مواجه شد.
در آخرین مرحله کار، دو نماینده بانکهای ملت و تجارت به دلیل بدهی مالیاتی درسامانه ثبت شرکتها بلوکه شدند و فرآیند تأیید اسناد متوقف شد.
پیشنهاد پالایش و پخش برای معرفی یک «مجری مستقل» و آغاز عملیات از فروردین ۱۴۰۳ نیز با مخالفت قاطع سایر سهامداران روبهرو شد و عملاً امکان عبور از بنبست حقوقی و مالی فراهم نشد. قرار بود پتروپالایشگاه شهید سلیمانی روزانه شش میلیون و 500 هزار لیتر بنزین و گازوئیل تولید کند و سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارزشافزوده ایجاد کند.
توقف پروژه نهتنها میلیونها دلار هزینه مطالعات و آمادهسازی زمین را هدر داد، بلکه فضای اطمینان سرمایهگذاری در صنعت پاییندستی نفت را نیز تضعیف کرد.
کارشناسان میگویند انتخاب سازوکار سهامداری غیرشفاف و پذیرش سرمایهگذارانی که توان تأمین مالی نداشتند، بزرگترین اشتباه راهبردی در مدیریت این طرح بود.
اکنون پرسش اصلی این است که کدام نهاد یا مقام باید پاسخگوی نحوه ترکیب سهامداران و نظارت بر اجرای تعهدات باشد.
البته همزمان، اصلاح چارچوب حاکمیتی و سازوکارهای مالی برای پروژههای مشابه در دستور کار قرار گرفته تا نمونههای بعدی از این دست، پیش از آغاز فاز اجرائی بهطور کامل تأمین مالی و ثبت شوند.
گفتنی است طرحهای بزرگی مانند پتروپالایشگاه از جهت راهبردی برای کشور اهمیت دارند و نباید به این راحتی کنار گذاشته شوند.
از طرفی، با توجه به امکان سودآوری پروژه از طریق تضمین تخفیف خوراک و خرید تولیدات، جذابیت برای سرمایهگذاری در این حوزه وجود دارد و با روشهای متنوع جذب سرمایه از جمله ایجاد صندوقهای پروژه و... میتوان چنین طرحهایی را تامین مالی کرد.
انتخاب آسانترین راه، یعنی منتفی کردن پروژه، هنر نیست و مسئولان باید به دنبال راهی برای انجام چنین پروژههای راهبردی در شرایط جنگ اقتصادی باشند.