احیای میراث فرهنگی و تمدنی ایران در دولت سـیزدهـم

 

 

 

محمد محمدی

بخش اول

 

احیای میراث فرهنگی و تمدنی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت شهید رئیسی قرار گرفته بود. ایران با توجه به تاریخ و فرهنگ غنی و گسترده‌ای که دارد، همواره از میراثی گرانبها بهره‌مند بوده که در سطح جهانی از جایگاه ویژه‌ای نیز برخوردار است. از آنجا که میراث فرهنگی و تمدنی نمایانگر هویت ملی است و به عنوان پلی به سوی آینده، نقش بسیار مهمی در گسترش فرهنگ و هنر ایفا می‌کند، دولت سیزدهم با گام‌های استوار در این مسیر تلاش کرد تا این میراث را زنده نگه دارد و از انحطاط یا فراموشی آن جلوگیری کند. در این گزارش با تکیه بر اطلاعات معتبر، برخی اقدامات این دولت در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری، تاریخی و تمدنی را بررسی خواهیم کرد.

موسیقی سنتی و هنرهای اصیل ایرانی

یکی از مهم‌ترین ابعاد فرهنگ ایران، موسیقی سنتی است که در سال‌های اخیر با توجه به تحولات اجتماعی و اقتصادی، دچار افت شده بود. دولت سیزدهم در راستای توجه به موسیقی سنتی ایران، تلاش کرد که نه تنها از هنرهای اصیل حمایت، بلکه آن را در سطح جهانی معرفی کند. در این راستا، تولید 20 قطعه سرود ملی مذهبی از جمله اقدامات بارز این دولت بوده که به تقویت هویت ملی و مذهبی ایرانیان کمک کرده است.

همچنین، در راستای ساماندهی فعالیت‌های ارکستر ملی ایران، این ارکستر با اجرای کنسرت‌های متعدد در داخل و خارج از کشور، به معرفی موسیقی ایرانی پرداخت. یکی از پروژه‌های مهم این حوزه، برگزاری جشنواره‌های موسیقی بود که در آن هنرمندان ایرانی از تمامی نقاط کشور حضور داشتند و توانمندی‌های خود را به نمایش می‌گذاشتند. دولت سیزدهم همچنین به موسیقی مقامی و فولکلور توجه ویژه‌ای داشته و با برگزاری کارگاه‌ها و کنسرت‌های آموزشی، سعی در بازسازی و احیای موسیقی محلی مناطق مختلف ایران داشت. این اقدام در راستای زنده نگه داشتن این موسیقی و انتقال دانش موسیقی سنتی به نسل‌های جدید بود.

گرامیداشت مفاخر فرهنگی ایران 

در دولت سیزدهم، توجه به مفاخر فرهنگی ایران به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در دستور کار قرار گرفت. در این راستا، دولت به ایجاد 15دفتر مفاخر فرهنگی در استان‌های مختلف کشور پرداخت. این دفاتر در شناسایی و معرفی شخصیت‌های برجسته ایرانی به ویژه در حوزه‌های فلسفه، هنر، ادب، علم و دین فعالیت می‌کنند.

همچنین، در این راستا بیش از 300 برنامه و آئین بزرگداشت برای شخصیت‌های علمی و فرهنگی برگزار شده است. دولت سیزدهم با تولید و انتشار بیش از 100 کتاب در معرفی حکیمان و شخصیت‌های فرهنگی ایرانی، قدم‌های بزرگی در شناساندن این مفاخر در سطح داخلی و بین‌المللی برداشته است. این کتاب‌ها نه تنها به معرفی شخصیت‌ها پرداخته‌اند بلکه به تحلیل و بررسی آثار و اندیشه‌های آن‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله فلسفه، هنر، سیاست و علوم نیز پرداخته‌اند.

علاوه‌بر این، اقدامات دولت سیزدهم در مرمت و بازسازی آرامگاه‌های تاریخی مانند آرامگاه رودکی در پنجی‌کت تاجیکستان، آرامگاه حزین لاهیجی در بنارس هند و دیگر آثار تاریخی ایران در سطح بین‌المللی، نمایانگر توجه دولت به میراث فرهنگی ایرانی در خارج از مرزهای کشور بود.

پروژه‌های فرهنگی-تمدنی 

دولت سیزدهم به ویژه در حوزه تمدن ایرانی اقداماتی قابل توجه انجام داده است. یکی از این پروژه‌ها، تأسیس بنیاد بین‌المللی حکیم نظامی است که با هدف معرفی آثار حکیمان ایرانی در سطح بین‌المللی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد. این بنیاد در تلاش است تا از طریق نشر آثار، برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌ها، تمدن ایرانی را در سطح جهانی معرفی کرده و فرهنگ ایرانی را بیش از پیش در جهان گسترده کند.

در راستای این هدف، دولت همچنین پروژه عظیم بزرگراه حکمت را به اجرا گذاشت. این پروژه که از سهرورد تا همدان در دست احداث است، در نظر دارد تا اولین منطقه فرهنگی ویژه ایران را ایجاد کند. این منطقه به عنوان یک قطب فرهنگی برای تبادل فرهنگی، علمی و هنری در سطح جهانی، در جهت حفظ هویت ایرانی کمک می‌کند و به رشد اقتصادی و فرهنگی مناطق مختلف نیز می‌انجامد.

رویدادهای فرهنگی در سطح ملی و بین‌المللی

دولت سیزدهم در راستای گسترش فرهنگ ایرانی در سطح بین‌المللی، اقدام به برگزاری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی کرده است. یکی از مهم‌ترین این جشنواره‌ها، جشنواره گوهرشاد است که در آن هنرمندان و فرهنگ‌سازان ایرانی آثار خود را در معرض دید جهانیان قرار می‌دهند. این جشنواره به ویژه در زمینه هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر و سینما تأثیرگذار بوده و با ایجاد بسترهایی برای تبادل فرهنگی میان ایران و دیگر کشورها، گسترش فرهنگ ایرانی را هدف قرار داده است.

ساخت مجتمع‌های فرهنگی

دولت سیزدهم همچنین توجه ویژه‌ای به مرمت بناهای تاریخی و آثار فرهنگی ایران داشته است. این اقدام‌ها شامل مرمت آرامگاه‌های تاریخی، بازسازی آثار هنری و تجهیز بناهای یادبود مفاخر ایرانی در داخل و خارج از کشور است. جدا از پروژه‌هایی که پیشتر ذکر شد، دولت سیزدهم همچنین به احداث باغ مفاخر طوس و ساخت مجتمع یادمانی استاد محمدتقی شریعتی و دکتر شریعتی در مزینان سبزوار پرداخته است. این پروژه‌ها هدف دارند تا یاد و خاطره مفاخر ایرانی در محیط‌هایی مناسب و شایسته نگهداری شوند.

حمایت از هنرمندان و اساتید برجسته

در راستای حمایت از هنرمندان برجسته ایرانی، دولت سیزدهم اقداماتی مؤثر انجام داده است. در این راستا، فرصت‌های هنری برای اساتید برجسته مانند استاد مجید انتظامی، استاد حسام‌الدین سراج، استاد عبدالحسین مختاباد، استاد محمد اصفهانی و استاد حمیدرضا نوربخش فراهم شده است تا این هنرمندان در مجموعه‌های مختلف هنری فعال باشند و در ارتقای هنر ایرانی نقش‌آفرینی کنند.

طرح‌های ملی فرهنگی 

برای کشف استعدادهای هنری

دولت سیزدهم به ویژه در زمینه آموزش هنر و کشف استعدادهای جوانان در حوزه‌های مختلف هنری، طرح‌های مهمی را اجرا کرده است. طرح‌هایی همچون المپیاد ملی آموزش هنر، گنجینه آموزش هنر و برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای جوانان و نوجوانان، فرصت‌های مناسبی را برای پرورش هنرمندان آینده فراهم آورده است.

گفتمان فرهنگی دولت سیزدهم

دولت سیزدهم با تبیین گفتمان فرهنگی منسجم، بر عدالت فرهنگی، توسعه هنر در مناطق محروم و احیای هنرهای بومی و سنتی تأکید دارد. در این راستا، پروژه‌هایی مانند «قرارگاه محرومیت‌زدایی فرهنگی» برای ارتقای سطح فرهنگ و هنر در سراسر کشور اجرا شده است. همچنین، حمایت از هنرمندان و فعالان فرهنگی با ارائه پوشش بیمه‌ای، تسهیلات مسکن و حمایت‌های مالی از انجمن‌ها، همواره در دستور کار دولت قرار دارد. طرح‌هایی نظیر «سامانه‌های آموزشی فرهنگی»، «سالن‌های نمایشگاهی» و «فرصت‌های بین‌المللی» نیز به گسترش و معرفی فرهنگ ایرانی در سطح جهانی کمک کرده است.

در مجموع، اقدامات گسترده و هدفمند دولت سیزدهم در حوزه احیای میراث فرهنگی، ترویج هنرهای بومی و سنتی، گسترش عدالت فرهنگی و حمایت از هنرمندان، بازتابی از نگاهی راهبردی و عمیق به هویت ملی و تمدنی ایران بوده است. این رویکرد، که با اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی، آموزشی و زیرساختی همراه بوده، علاوه‌بر پاسداشت میراث پرافتخار گذشته، بستر مناسبی برای تقویت سرمایه اجتماعی و فرهنگی کشور در مسیر توسعه پایدار فراهم کرده است. سیاست‌های فرهنگی دولت سیزدهم به بازتعریف جایگاه فرهنگ ایرانی در عرصه جهانی کمک کرده و با تمرکز بر مناطق کمتر برخوردار، به تقویت انسجام اجتماعی و شکوفایی استعدادهای هنری در سراسر کشور انجامیده است. تداوم این مسیر مستلزم هم‌افزایی نهادهای فرهنگی، مشارکت فعال نخبگان و همراهی مردم خواهد بود تا آینده‌ای روشن، پویا و الهام‌بخش برای فرهنگ و تمدن ایران رقم بخورد. هرچند که هیچ دولتی را نمی‌توان تهی از ایراد و اشکال دانست و بلاشک دولت سیزدهم در عرصه‌های مختلف و به خصوص عرصه فرهنگ و هنر تمدنی می‌توانست بیش از این مواردی که ذکر شد و یا مواردی که مجال نیافت کار کند اما نکته حائز اهمیت در این موضوع پرداختن به نقاط قوت و ضعف هر دولتی آن‌هم به صورت جدی و ریزبینانه است تا سند راه و مشورتی شود برای مسئولانی که پس از آنها قدم به مسیر خدمت می‌گذارند. 

(ادامه دارد)