بازخوانی عملیات وعده صادق
قلعه امن اسرائیل؛ افسانه‌ای که درهم شکست (نگاه)
محمد ایمانی
۱- دوشنبه ۲۵ فروردین، اولین سالگرد «عملیات وعده صادق ۱» بود که در پاسخ به حمله رژیم صهیونیستی به بخش کنسولی سفارت کشورمان در دمشق صورت گرفت. در حمله صهیونیست‌ها، هفت تن از اعضای سپاه پاسداران از جمله سردار محمدرضا زاهدی، به شهادت رسیدند. در عملیات وعده صادق ۱، بالغ بر ۱۸۵ پهپاد، ۱۱۰ موشک زمین‌به‌زمین و ۳۶ موشک کروز به مراکز نظامی و اطلاعاتی اسرائیل شلیک شد. ایران همچنین، شش ماه بعد (۹ مهرماه ۱۴۰۳) با شلیک ۲۰۰ موشک از جمله موشک هایپرسونیک فتاح و خیبرشکن، فاز کوبنده‌تر و شدید‌تر «وعده صادق» را به انتقام خون شهیدان اسماعیل هنیه (ترور شده در تهران)، سردار عباس نیلفروشان و جناب سید حسن نصرالله، ترتیب داد.
۲- ضربات ایران در دو عملیات، محدود و مدیریت اما راهبردی بود. آنچه اسرائیل چشید، فقط تیزی نوک خنجر بود. ایران هنوز از برخی توانمندی‌های تهاجمی‌تر خود رونمایی نکرده است. با این وجود، صاحب‌نظران در دنیا، از «وعده صادق یک و دو»، به عنوان «بزرگ‌ترین حمله پهپادی جهان، بزرگ‌ترین حمله موشکی ایران، و بزرگ‌ترین حمله به اسرائیل از جنگ ۱۹۷۳ میلادی؛ یاد می‌کنند که توانست سامانه دفاعی چند لایه اسرائیل و سپر حفاظتی حامیان این رژیم را پاره کند و به اهداف راهبردی رژیم صهیونیستی ضربه بزند.
۳- هر چند موشکها و پهپاد‌های شلیک شده، از مناطق مختلف در شمال، جنوب و مرکز کشور شلیک شدند، اما هنگام نزدیک شدن به هدف، باید وارد محدوده‌ای شبیه لوله انتهای قیف می‌‌شدند. مساحت فلسطین ۲۷ هزار کیلومتر مربع، و مساحت سرزمین‌های اشغالی، ۲۲ هزار کیلومتر مربع است؛ تقریبا به اندازه وسعت استان‌هایی مثل بوشهر و گلستان، یا زنجان و ایلام. فاصله‌ای هم که باید طی می‌شد، ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر بود. موشکها و پهپاد‌ها، از پدافند چند لایه آمریکا، انگلیس، فرانسه و اسرائیل گذشتند و به مناطق راهبردی مانند قلعه نظامی نواتیم (۱۵ کیلومتری شهر بئرسبع، در مجاورت نیروگاه هسته‌ای دیمونا) اصابت کردند. فراتر از سه سامانه پدافندی گنبد آهنین، فلاخن داود و پیکان که از عهده «مینیاتوری از حملات ترکیبی ایران» برنیامدند؛ سامانه پدافندی آمریکا، انگلیس، فرانسه (و اردن) هم امتحان بدی پس دادند.
۴- هرچند لشکر عملیات روانی آمریکا و صهیونیسم جهانی کوشیدند دو عملیات وعده صادق را کوچک و کم اهمیت بازنمایی کنند، اما مرور بازتاب جهانی‌های این رویداد تاریخی، گوشه‌های مهمی از واقعیت را بازگو می‌کند:
- سی‌ان‌ان: بخش عمده‌ای از ۱۸۰ فروند موشک ایران، به مقرهای موساد، و پایگاه‌های هوائی نواتیم و تل نوف اصابت کرد.
- یدیعوت آحارونوت: مهم‌‌ترین پایگاه هوائی، در حالی هدف حملات موشکی قرار گرفت که اسرائیل دو هفته است از ترس عملیات تلافی ایران فلج شده است.
- شبکه BBC انگلیس: موشکها و پهپاد‌های ایران که از فراز گنبد طلایی قبه‌‌الصخره در بیت‌المقدس عبور می‌کردند، تصویری ساختند که تا مدت‌ها در ذهن‌‌ها باقی خواهد ماند. آنها از پدافند هوائی چند لایه عبور کرده و به اهدافی مانند پایگاه نواتیم اصابت کردند. این حملات به باور ویلیام آلبرک (مدیر سابق برنامه کنترل سلاح ناتو)، معادلات و چهره خاورمیانه را برای همیشه تغییر داد.
- خبرنگار نیویورک تایمز: خانه من که نزدیک مقر موساد و واحد ۸۲۰۰ در تل‌آویو است، می‌لرزید.
- هاآرتص: تمام عسل‌‌های دنیا هم نمی‌تواند شب عیدی را که با حمله ایران تلخ شد، شیرین کند.
- لری جانسون، تحلیلگر سابق سازمان سیا: با وجود اصرار غرب مبنی بر شکست عملیات، ایران آنچه را که قصد انجام آن را داشت، انجام داد. ایران به آمریکا و چند کشور همسایه گفت که قرار است چه کاری انجام دهد. هدف این بود که نشان دهد میتواند به اسرائیل ضربه بزند. ایران با استفاده از ۳ سیستم تسلیحاتی (پهپاد، موشکهای کروز و بالستیک) یک حمله فوق‌العاده پیچیده را به اجرا گذاشت. آنها از پیشرفته‌ترین تسلیحات خود استفاده نکردند. اما می‌‌دانیم که بیشتر موشکها به اهداف خود اصابت کردهاند. آمریکا، یک رادار پیشرفته «AN/TPY-2 X-band» در صحرای نقب دارد که ماموریت آن، شناسایی موشک و دادن اطلاعات هدفگیری به سامانه‌های دفاعی ارو، دیوید و تاد است. اما موشکهای ایران، هر دو پایگاه هوائی نواتیم و رامون را هدف قرار دادند. یعنی بهترین رادار دنیا که در هماهنگی با پیشرفته‌ترین پدافند ضد موشکی کار می‌کرد، در مقابل حمله ایران ناتوان بود.
- داگلاس مک گرگور مشاور ارشد پنتاگون: پدافند هوائی و موشکی اسرائیل نشان داد که مقاوم نیست.
- روزنامه وال استریت ژورنال: ایران، توانایی نگران‌کننده‌ای برای هدف گرفتن اسرائیل دارد و در مقایسه با حمله ماه آوریل که از موشکهای کروز و پهپاد استفاده کرده بود، این بار (اکتبر ۲۰۲۴)، ۱۸۰ موشک شلیک کرد که بزرگ‌ترین حمله در نوع خود در تاریخ جنگ‌ها بوده است. موشکها در برخی مکان‌‌ها، از دفاع اسرائیل فراتر رفتند. فقط ۳۲ موشک در پایگاه نواتیم که جنگنده‌های اف-۳۵ در آن قرار دارد، فرود آمدند. اگر ایران تصمیم به هدف قرار دادن زیرساخت‌های اسرائیل بگیرد، توانایی موشکی‌اش برای نابودی این اهداف نگران‌کننده است. ارزیابی این حمله ثابت می‌کند که حمله بعدی بسیار خطرناک‌تر خواهد بود. موشکها به یکی از محافظت‌شده‌ترین نقاط اسرائیل اصابت کرد.
- نشریه آلمانی اشپیگل: حمله به اسرائیل با ۲۰۰ موشک، شاید بزرگ‌ترین حمله موشکی تاریخ باشد. این حمله توانست پایگاه‌های نظامی اسرائیل را هدف بگیرد. ایران، علاوه‌بر موشک فرا صوت فتاح، از موشکهای جدیدی هم استفاده کرد که ۱۴۵۰ کیلومتر بِرد دارند و آنقدر سریع هستند که تنها ظرف چند دقیقه به اسرائیل می‌رسند. ایران، حداقل ۳۰۰۰ موشک بالستیک دارد.
- اسکات ریتر، افسر سابق پنتاگون: موشکهای ایران، دو پایگاه نواتیم و رامون را هدف قرار دادند. بهترین رادار جاسوسی دنیا که با پیشرفته‌ترین پدافند ضد موشکی کار می‌کند، در مقابل این حمله ناتوان بود. پایگاه نواتیم، حفاظت‌شده‌ترین نقطه زمین در برابر حملات موشکی و حتی محافظت‌شده‌تر از کاخ سفید و کاخ کرملین است. ایران، آنجا را درهم کوبید و به همه، از جمله آمریکای ثابت کرد که هیچ دفاعی در برابر موشکهای ایرانی وجود ندارد. این، یکی از برترین نمایش های نظامی تاریخ بود.
- روزنامه گاردین: سیاست بازدارندگی اسرائیل، تکه‌تکه شده و سقوط کرده است. ایران، اسطوره قلعه تسخیرناپذیر اسرائیل را در هم شکست.
- آلون بن دیوید تحلیلگر معاریو: ایران، روز قیامت را به اسرائیل نشان داد. ما در حین حمله، لحظات سختی را تجربه کردیم. ترس، تمام وجود نظامیانی را که در پایگاه‌ها حضور داشتند، فرا گرفته بود.
۵- عملیات انتقامی وعده صادق ۱(مقارن با دولت شهید رئیسی)، به فاصله ۱۲ روز از شرارت اسرائیل انجام شد. آنگونه که سردار حاجی‌زاده روایت می‌کند، «اعتبار و امتیاز این عملیات، در همراهی دولت شهید رئیسی بود و اگر این همراهی نبود، معلوم نبود حتی ۲۰ درصد موفقیت به‌دست آید. ایشان، قدرت موشکی را پیشران اقتدار کشور می‌‌دانست». همچنین باید فعالیت چشمگیر و مؤثر شهید امیرعبداللهیان، وزیر وقت امور خارجه را یادآور شد که در آستانه عملیات ایران، با قاطعیت اعلام کرد: «نیروهای مسلح ما ۱۰ روز منتظر تلاش‌‌های دیپلماتیک ما و همکارانم در عرصه بینالمللی بودند. در ۷۲ ساعت گذشته، تماس‌‌های مختلف برخی وزرای خارجه با اینجانب ناظر بر توصیه به خویشتنداری و عدم تنبیه رژیم صهیونیستی بود. ما به آنها یادآوری کردیم که ای کاش در شش ماه گذشته چنین توصیه خویشتندارانه‌ای را به حاکمان جنگ‌طلب اسرائیل که مرتکب جنایات جنگی شده‌اند، ارائه می‌دادید! چگونه است که به رژیم صهیونیستی توسعه به خویشتنداری نمیکنید، اما به جمهوری اسلامی ایران که در چارچوب حقوق بین‌الملل برای دفاع از ماموریت‌‌های شناخته‌شده و مصونیت اماکن دیپلماتیک، قصد دفاع مشروع از خود را دارد، توصیه به خویشتنداری می‌کنید؟ وقتی رژیم اسرائیل با نقض حقوق بین‌الملل و کنوانسیون وین، مصونیت افراد و اماکن دیپلماتیک را به خطر می‌‌اندازد، دفاع مشروع با هدف تنبیه متجاوز، یک ضرورت است. زمان برای میانجیگری به پایان رسیده و اکنون، مجازات قطعی است.»
۶- عملیات وعده صادق ۲ (پاسخ اقدام تروریستی اسرائیل در تهران) با دو ماه تاخیر انجام شد. علت این بود که برخی دولت‌های اروپایی و واسطه‌های آمریکا، به دولت آقای پزشکیان پیغام می‌دادند آتش‌بس در غزه و توقف کشتار مردم، در حال نهائی شدن است. اما اقدام به ترور فرماندهان حزب‌الله و تشدید جنایت‌ها در غزه، نشان داد که رویکرد حامیان رژیم صهیونیستی، از سر بی‌صداقت بوده است. دولتِ جمهوری اسلامی ایران به خاطر وعده آتش‌بس در غزه خویشتنداری نشان داد، اما خُلف وعده غرب و جنایات جدید در غزه و لبنان، حجت را بر همه تمام کرد. آقای پزشکیان، همان زمان خبر داد: «ادعا‌های سران آمریکا و کشورهای اروپایی که در ازای عدم پاسخ ایران به ترور شهید هنیه، وعده آتش‌بس می‌دادند، تماما دروغ بود و فرصت دادن به چنین جنایتکارانی صرفا آنها را در ارتکاب جنایات بیشتر جری‌تر خواهد کرد. جنایات رژیم صهیونیستی بدون پاسخ نخواهد ماند. این رژیم جنایتکار ثابت کرد به هیچ یک از موازین بینالمللی پایبندی ندارد». همچنین آقای ظریف به شبکه NBC.NEWS گفته بود: «بعد از ترور شهید هنیه، جامعه جهانی [غرب] از ما خواست برای پایان دادن به جنگ غزه خویشتنداری کنیم، اما وعده آتش‌بس محقق نشد».
۷- ایران در هر دو عملیات وعده صادق، بدون نیاز به همراهی متحدان، به رژیم صهیونیستی حمله کرد و باز هم میتواند. ایران در حقیقت، در این ماجرا با آمریکایی جنگید که پشت اسرائیل پنهان شده بود و گرنه رژیم جعلی اسرائیل، هیچ هویت و توان مستقلی ندارد. در واکنش به دو عملیات تاریخی ایران نیز، هرچند برخی اقدامات ایذایی به نام رژیم صهیونیستی انجام شد، اما با هدایت و کارفرمایی و هواپیماها و تسلیحات و اطلاعات آمریکا صورت گرفت و رژیم صهیونیستی بیشتر، گردن‌گیر ماجرا بود. ما در جریان واکنش رژیم صهیونیستی (بخوانید آمریکا و برخی متحدان اروپایی) به عملیات وعده صادق ۱ و ۲، خلل‌های سامانه‌های پدافندی را شناسایی کردیم و آنگونه که اهل فن و اطلاع می‌گویند بسیاری از آسیب‌ها برطرف، و توانمندی‌های دفاعی جدید به خدمت گرفته شده است.
۸- مقامات آمریکایی در دو دهه اخیر، همواره ایران را به اقدام نظامی تهدید کردهاند؛ اما خود آنها بهتر از هر کس می‌دادند که در صورت درگیری، نمی‌توانند از مخمصه بگریزند. چنان که ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا پس از عملیات وعده صادق گفت: «باید توانایی‌های نظامی تهران را جدی گرفت. ما با خطر بسیار واقعی تشدید بیشتر درگیری‌‌ها رو‌به‌رو هستیم. محاسبات نادرست میتواند به یک مارپیچ بدون پایان منجر شود». همان زمان، نشریه هیل نوشت: «ژنرال مکنزی فرمانده سابق سنتکام هشدار داد نیروهای آمریکایی در برابر حمله ایران آسیب‌پذیر هستند». ژنرال مک‌کنزی، همچنین ضمن گزارشی به کنگره آمریکا در تاریخ ۲۰ آوریل ۲۰۲۱ میلادی (۳۱ فروردین ۱۴۰۰) اذعان کرده بود: «دقت هدفگیری موشکهای ایران، نگران‌کننده است. استفاده گسترده ایران از پهپاد‌ها برای عملیات شناسایی و تهاجمی، بدین معناست که برای اولین‌بار از زمان جنگ شبه جزیره کُره، آمریکا فاقد برتری هوائی در عرصه عملیاتی است و برتری هوائی ما از بین رفته است».
۹- در موضوع بازدارندگی، هرچند توانمندی‌های پدافندی بسیار مهم است و روز به روز هم باید تقویت شود (که بحمدالله می‌شود) اما توانمندی‌های آفندی و تهاجمی، به مراتب مهم‌تر و بازدارنده‌تر است و دشمن با همه هارت و هورتش، از این قدرت کم‌نظیر در منطقه می‌ترسد؛ چرا که گوشه‌ای از ضرب شست ایران را دیده و چشیده است. گریه و فریاد افسران ارشد آمریکایی در عین‌الاسد، از یاد هیچ کس نخواهد رفت. ایران، هم توانمندی و هم اراده زدن ضربات راهبردی را دارد. این اراده، فراتر از آمد و شُد دولت‌ها در کشور، آنقدر قدرتمند و مقهور‌کننده است که توانسته به عنوان نمونه‌ای نادر و خیره‌کننده در ۸۰ ساله پس از جنگ جهانی دوم، پایگاه آمریکایی عین‌الاسد، و پایگاه‌های فوق امنیتی اسرائیل را با موفقیت در هم بکوبد. دو ماه قبل، خبرنگار آمریکایی از ترامپ پرسید: «ایران ضعیف شده، چرا به تاسیسات هسته‌ای‌اش حمله نمیکنید!؟». اما ترامپ، در حالی که نتانیاهو در کنارش نشسته بود، پاسخ داد: «ممنونم که این را می‌‌گویی! اما ایران در حال حاضر، نه‌تنها ضعیف نیست، بلکه آنها بسیار قدرتمند هستند.»