استفتاء از رهبر معظم انقلاب اسلامی
اتصال جماعت از طریق خانمها
س) اگر در نماز جماعتی، نمازگزاران زن بین دو گروه از نمازگزاران مرد قرار بگیرند و مردان به واسطه زنان به یکدیگر وصل شوند؛ آیا وجود پرده و مانند آن، اتصال بین این دو گروه مردان را قطع میکند؟ آیا در اینکه پرده در محل اتصال خانمها به آقایان باشد یا برعکس، تفاوتی هست؟
ج) بنابر احتیاط واجب در هر دو صورت مانع اتصالِ گروه دوم از نمازگزاران مرد است.
حق فسخ معامله
س) اینکه در عرف بازار بعضی از صنفها مشهور است که مشتری حق فسخ معامله را ندارد، این نوع معامله از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟
ج) بعد از تحقق معامله، یعنی بعد از آنکه معامله بر وجه شرعی صحیح منعقد شد، مشتری نمیتواند معامله را فسخ کند، مگر اینکه یکی از اسباب شرعی برای فسخ معامله وجود داشته باشد.
تبصره:
الف) اگر در ضمن معامله شرط شود که مشتری هیچگونه حق فسخی ندارد، این شرط صحیح است و مشتری نمیتواند با استفاده از انواع خیارات از قبیل خیار عیب، خیار غبن و... معامله را فسخ کند، چون در معامله، تمامی خیارات را إسقاط کرده است.
ب) اگر در عرفی مشهور شده که مشتری حق فسخ ندارد، معنایش این است که مشتری نمیتواند بدون دلیل معامله را به هم بزند؛ و این همان چیزی که باید در تمام معاملات، پایبند به آن باشیم. ولی اگر کالا معیوب باشد و یا مثلاً مشتری مغبون شود، حق فسخ پابرجاست.
فسخ معامله چند لحظه بعد از آن
س) اگر طلافروش، طلایی را بفروشد و چند لحظه بعد از معامله، قیمت طلا گران شود، آیا میتواند معامله را فسخ کند (به هم بزند) و به قیمت جدید بفروشد؟
ج) تا زمانی که طرفین معامله از مجلس معامله متفرق نشدهاند، میتوانند معامله را فسخ کنند.
تبصره: اگر گران شدن کالا، قبل از انجام معامله بوده باشد، فروشنده در صورت مغبون شدن میتواند معامله را فسخ کند، اگرچه از مجلس معامله متفرق شده باشند.
پس گرفتن کالا
س) آیا زرگر میتواند طلا و جواهری را که مشتری فقط یک یا دو روز از آنها استفاده کرده و الان میخواهد پس بدهد، با قیمتی کمتر از قیمت فروش پس بگیرد؟
ج) بعد از تحقق معامله به صورت صحیح، فروشنده میتواند از پس گرفتن طلا خودداری کند؛ ولی مستحب است که خواسته مشتری را قبول کرده و معامله را إقاله(1) کند، ولی إقاله با کم کردنِ قیمت کالا، شرعاً صحیح نیست.
تبصره: طرفین معامله در صورت رضایت میتوانند، معامله دوّمی بر اساس قیمت مورد نظر خود انجام دهند.
1. اقاله به معنای به هم زدن عقد با توافق طرفین است
فروش کالای پس گرفته شده
به عنوان دست اول
س) طلاجاتی که توسط مشتری پس داده میشود و استفاده خیلی کمی از آنها شده، آیا زرگر میتواند آنها را به عنوان طلای نو بفروشد؟
ج) اگر برای بررسی کیفیت و زیبا بودن زیورآلات آنها را به صورت متعارف، در داخل مغازه یا بیرون آن امتحان کنند اشکالی ندارد، ولی اگر عرفاً تصرف زیادی در آنها صورتگرفته و مستعمل شمرده میشود، فروش آن به عنوان طلای نو جایز نیست.
س) اگر مشتری طلای خریداریشده را یکبار برای میهمانی استفاده کرده و پس بیاورد، آیا فروشنده میتواند این طلا را به عنوان طلای نو به مشتری دیگری بفروشد؟
ج) اگر عرفاً مستعمل نیست، اشکال ندارد.
واجب باید عادل باشند.
چانه زدن در معامله
س) حکم چانه زدن در خرید و فروش چیست؟ و چانه زدن با نامحرم چه حکمی دارد؟
ج) چانه زدن بعد از انجام معامله مکروه است و در مورد نامحرم با حفظ حدود و ضوابط شرعی مانع ندارد.
خرید و فروش طلای نگیندار
س) در عرف بازار طلافروشان مرسوم است که هنگام فروش طلا، وزن نگینهای روی طلا را کم نمیکنند (با وجود اینکه نگینهای به کار رفته ارزش مالی کمی دارد، ولی موقع فروش به همان قیمت طلا فروخته میشود) ولی هنگام خرید از مشتری، وزن نگین را کسر میکنند، آیا این کار شرعاً جایز است؟ و آیا لازم است فروشنده این موارد را به مشتری اعلام کند؟
ج) اگر به مشتری اعلام کند و با رضایت مشتری باشد، اشکال ندارد، در غیر این صورت جایز نیست.