رو شدن دستهای خالی رئیسجمهور آمریکا
دستور جدید ترامپ به وزارت خزانهداری برای اعمال فشارهایی که ایران بر آنها غلبه کرده است
آنچه در یادداشت فشار حداکثری ترامپ علیه ایران مطرح شده، سیاستی جدید یا غیرمنتظره نیست بلکه همان الگوی تحریمی است که در دوره پیشین ریاستجمهوری او اعمال شد و ایران توانست با اتخاذ سیاستهای مناسب بر آن غلبه کند.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا شامگاه سهشنبه به وقت تهران یک «یادداشت ریاستجمهوری» را درباره آنچه «احیای سیاست فشار حداکثری» علیه ایران خوانده شده است، امضا کرد. او بهمنظور آنچه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای و کاهش صادرات نفت آن خوانده، این یادداشت را امضا کرده است.
رئیسجمهور آمریکا که درباره امضای این سند «مردد» به نظر میرسید، گفت: «امیدوارم از این (فشار حداکثری) زیاد استفاده نکنیم. باید ببینیم آیا میتوانیم با ایران به توافق برسیم یا خیر.»
ترامپ در این یادداشت از وزیر خزانهداری دولت خود میخواهد فوراً تحریمها یا راهحلهای اجرائی مناسب را برای همه افرادی که وزارتخانه شواهدی مبنی بر نقض یک یا چند تحریم مرتبط با ایران دارد، اعمال کند.
او در این یادداشت آورده که باید یک کمپین قوی و مستمر برای اجرای تحریمها در رابطه با ایران و گروههای وابسته به آن را از دسترسی به درآمد محروم میکند، ایجاد شود.
بنا به درخواست رئیسجمهور آمریکا، وزیر امور خارجه این کشور میبایست معافیتهای تحریمی، به ویژه معافیتهایی که هر درجه از تسهیلات اقتصادی یا مالی را برای ایران فراهم میکنند، از جمله موارد مربوط به پروژه بندر چابهار را لغو یا تعدیل کند.
اما نگاهی دقیقتر به این مواضع نشان میدهد که آنچه در یادداشت فشار حداکثری ترامپ علیه ایران مطرح شده، سیاستی جدید یا غیرمنتظره نیست بلکه همان الگوی تحریمی است که در دوره پیشین ریاستجمهوری او اعمال شد و ایران توانست با اتخاذ سیاستهای مناسب بر آن غلبه کند.
سیاست فشار حداکثری که در دور نخست ریاست جمهوری ترامپ اجرا شد با هدف فروپاشی اقتصادی ایران طراحی شده بود اما تجربه نشان داد که این سیاست نهتنها به نتیجه مطلوب آمریکا نرسید بلکه اقتصاد ایران توانست مسیرهای جایگزینی برای مقابله با این فشارها بیابد.
گسترش روابط تجاری ایران با کشورهای مستقل
ایران طی سالهای گذشته، با تمرکز بر توسعه تولید داخلی، متنوعسازی تجارت خارجی و افزایش همکاری با شرکای منطقهای و فرامنطقهای خود، نشان داده است که اقتصادش وابسته به ساختار تحریمهای آمریکا نیست و میتواند خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.
یکی از مهمترین استراتژیهای ایران در دوران تحریمها، گسترش بر روابط تجاری با کشورهایی بوده که سیاستهای مستقلتری در قبال آمریکا دارند. چین، روسیه، هند و بسیاری از کشورهای منطقه از جمله شرکای استراتژیک ایران محسوب میشوند که همکاریهای تجاری با تهران را بهصورت دوجانبه و در قالب بریکس و شانگهای ادامه دادهاند.
ایران امروز برخلاف دور اول ریاستجمهوری ترامپ، باتجربهتر شده و عضو بریکس و شانگهای است. ایران توانسته است با استفاده از روشهای متنوع مانند مبادلات تجاری غیردلاری، صادرات غیرمستقیم و تقویت ظرفیتهای داخلی، تاثیرات تحریمها را به حداقل برساند.
تجربه فروش نفت
یکی از مهمترین ادعاهای دولت ترامپ، تلاش برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران بود اما تجربه نشان داده است که ایران همواره توانسته مسیرهای جایگزینی برای فروش نفت خود بیابد.
همکاریهای انرژی ایران با چین و سایر کشورهای خریدار نفت، استفاده از روشهای جایگزین نقلوانتقال مالی و افزایش صادرات غیرنفتی، همگی عواملی هستند که نشان میدهند سیاست فشار حداکثری ترامپ نمیتواند صادرات نفت ایران را به طور کامل متوقف کند.
یکی دیگر از موارد مطرح شده در سیاست جدید ترامپ، لغو معافیتهای تحریمی مربوط به بندر چابهار است اما بررسی دقیق این موضوع نشان میدهد که چنین اقداماتی نیز نمیتوانند تأثیر چشمگیری در محدودسازی تجارت ایران داشته باشند.
بندر چابهار دارای اهمیت راهبردی برای همکاریهای منطقهای و بینالمللی است و سرمایهگذاریهای انجامشده توسط کشورهای منطقه، به ویژه هند، نشان میدهد که این بندر همچنان به عنوان یک گذرگاه حیاتی باقی خواهد ماند. از سوی دیگر، صادرات برق ایران به عراق نیز به دلیل نیاز شدید بغداد به تأمین برق، بعید است که به طور کامل قطع شود. ترامپ در یادداشت خود خواستار اقدامات فوری، با هماهنگی وزیر خزانهداری آمریکا برای ایجاد اطمینان از این قضیه شده است که ایران از سیستم مالی عراق برای دور زدن تحریمها استفاده نمیکند؛ این در حالی است که ایران درخصوص مبادله با عراق از روشهای مختلف استفاده میکند.
در مجموع، سیاستی که ترامپ از آن به عنوان احیای فشار حداکثری یاد میکند؛ در واقع همان سیاست شکستخوردهای است که پیشتر در دوره ریاستجمهوری او آزموده شد و ایران توانست با روشهای مختلف بر آن غلبه کند. بهکارگیری این روشها نشان از دستهای خالی رئیسجمهور آمریکا از راهکارهای جدید است. البته احتمالاً از روشهای جدیدی برای اجرای راهکارهای شکست خورده قدیمی استفاده خواهد کرد که با هوشیاری مسئولان، به جایی نخواهد رسید.