فرصت‌سازی از تحریم و تهدید
ملیحه نظیمی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و کوتاه شدن دست آمریکا از ایران، ایران به عنوان بازیگری ناهمخوان با سیاست بین‌الملل شناخته می‌شود و در هر زمان که نسبت به آن احساس ضعف و ناتوانی می‌شود به طور رسمی و با دلایل گوناگون مورد تحریمهای اقتصادی، تجاری، علمی، حقوق بشری، نظامی و انزوای بین‌المللی قرار می‌گیرد، به حدی که مقام‌های دولت آمریکا تحریمهای اعمال شده علیه ایران را سخت‌ترین و فلج‌کننده‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ تمدن انسان نامیده‌اند و اکنون بعد از گذشت چند دهه معاون سخنگوی وزارت خارجه دولت جو بایدن رئیس جمهور دموکرات آمریکا که در روزهای پایانی خود به سر می‌برد، با دفاع از تداوم سیاست فشار حداکثری توام با ادعای دیپلماسی، مدعی موثر بودن تحریمهای آمریکا در ۴ سال گذشته علیه جمهوری اسلامی ایران شده است.
در دهه ۹۰ مسئولان دولت یازدهم و دوازدهم در پی اعمال تحریم‌ها نتوانستند راهی برای خروج از این بن بست پیدا کنند به همین دلیل وضعیت اقتصاد کشور به مذاکرات گره زده شد و به اصطلاح کارشناسان اقتصاد کشور شرطی شد.
از این رو مقام معظم رهبری بارها در سخنان‌شان دهه ۹۰ را به عنوان یک دهه سیاه در اقتصاد ایران معرفی کرده‌اند زیرا عمده شاخص‌های اقتصادی در این دهه روند نزولی به خود گرفته بود.
اما در سه سال گذشته با روی کار آمدن دولت شهید سید ابراهیم رئیسی، بدون آنکه اقتصاد کشور به مذاکرات گره زده شود از شرایط بحرانی خارج و اقتصاد کشور روند صعودی و رشد چشمگیری به خود گرفت، اما ظاهرا برخی از مغرضان نمی‌خواهند این واقعیت‌ها را ببینند.
این رشد اقتصادی در حالی رقم خورده است که با روی کار آمدن دولت شهید رئیسی کشور حتی با وجود بایدن دموکرات، شاهد شدیدترین تحریم‌ها بوده است اما در همین دوران هم فروش نفت افزایش یافت و هم بخش اعظمی از پول‌های بلوکه شده به کشور بازگشت.
دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود اعلام کرد که در حوزه سیاست خارجی، دنبال تقویت روابط با کشورهای همسایه و منطقه است، از همان شروع به کار دولت سیزدهم برنامه‌ریزی برای تقویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای دنبال شد و در حدود ۱۰۰۰ روز از عمر دولت، رئیس‌جمهور به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، عمان، ازبکستان، قزاقستان، چین، سوریه، عربستان (حضور در سازمان همکاری‌های اسلامی)، ترکیه و پاکستان سفر کرد. او همچنین به سریلانکا، اندونزی، ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا، کنیا، اوگاندا، زیمباوه، آفریقای جنوبی و الجزایر سفر کرد و دو بار هم به مجمع عمومی سازمان ملل رفت؛ دیپلماسی دوستانه و قوی شهید رئیسی به قدری شایسته بود که پس از شهادت وی ۱۱۵ مقام ارشد کشورهای دنیا و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای کشورمان پیام تسلیت فرستادند.
همچنین افزایش سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه و منطقه، برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان و عضویت در پیمان شانگهای و بریکس از جلوه‌ها و موفقیت‌های سیاست خارجی دولت محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۲، سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه به بیش از
۶۰ میلیارد دلار رسیده و میزان صادرات به این کشورها افزایش یافته بود.
بومی‌سازی و رشد تولیدات صنعت دفاعی در کشور، رکورد پرتاب در یک دهه گذشته، رشد ۴ درصدی تولید در دو سال پیاپی، رونق بی‌سابقه تجارت کشور، کاهش نرخ بیکاری به ۸.۲ درصد، افزایش تولید نفت و گاز، حل کامل مشکل باقی ماندن ۸۷ میلیون بشکه میعانات روی آب، برنامه‌ریزی برای حل ۲۲ هزار مگاوات ناترازی برق، تدبیر دولت برای رفع تنش آبی و حل مشکل ۳۵۰۰ روستا، افزایش تولید گاز برای کاهش ناترازی در بخش گاز، سواپ گازی ایران ترکمنستان آذربایجان پس از ۵ سال توقف، صادرات نفت خام و میعانات گازی، بهره‌برداری از ۶ نیروگاه برق با ظرفیت ۱۰۲۶ مکابایت، راه‌اندازی کریدور شمال جنوب، برنامه‌ریزی برای اصلاح نظام بانکی، کاهش رشد نقدینگی از ۴۰ درصد به ۲۷ درصد، تمرکز بر روی اصلاح نظام و ساختار بودجه، افزایش ۱۵ هزار تخت بیمارستانی از ابتدای دولت، پوشش فراگیر بیمه سلامت، رشد کمّی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان، افزایش ۵۹ درصدی مدال‌آوری جوانان ورزشکار کشور، فعال شدن سامانه‌های شفافیت برای پیشگیری از بروز فساد، ورود ۸ میلیون گردشگر خارجی به کشور، خرید تضمینی بیش از ۱۰ میلیون تن گندم، هدف‌گذاری تولید ۱.۷ میلیون خودرو تا پایان سال، پیگیری مذاکرات رفع تحریم و در عین حال دنبال کردن سیاست همسایگی، حضور در ائتلاف‌های بزرگ جهانی و بازگرداندن اموال ملت ایران در کشورهای مختلف، رفع موانع تولید، تسهیل صدور مجوز کسب و کارها، رفع ممنوعیت واردات خودرو پس از ۴ سال، اجرای نسخه نویسی الکترونیکی بعد از ۱۶ سال، رونمایی از سامانه چک الکترونیکی و افتتاح پروژه‌های نیمه تمام تنها بخشی از دستاوردهای دولت سیزدهم در سه سال گذشته بود که به گفته شهید رئیسی با کمک و مشارکت و نقش‌آفرینی خود مردم، پروژه دشمن برای منزوی کردن ایران در جهان و ناامید کردن مردم در داخل شکست خورد و آخرین دیدار رئیس جمهور شهید نیز با یک مقام خارجی (الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان) چند ساعت قبل از شهادت وی در مراسم افتتاح سد قیز قلعه سی در نقطه صفر مرزی بود.
در همین سه سال گذشته شاهد وقوع حوادث مختلف بودیم که هرکدام از این حوادث می‌توانست منجر به جهش چند برابری نرخ ارز در کشور شود از جمله اعتراضات سال ۱۴۰۱ و عملیات نظامی وعده صادق۱ اما مشاهده شد حتی در این وضعیت نیز قیمت ارز ثبات نسبی خود را حفظ کرد و شاهد رشد حتی ۱۰۰ درصدی نرخ ارز هم نبودیم در صورتی که در سال ۹۷ در حالی که قیمت ارز در کانال ۳,۰۰۰ تومان بود فقط با خروج آمریکا از برجام به یکباره قیمت ارز روند صعودی گرفت و در مدت دو سال چیزی نزدیک به ۱۰ برابر رشد کرد.
یکی از مقامات سابق کاخ سفید نیز در گفتگو با وال استریت ژورنال به رغم عدم موفقیت واشنگتن در پیشبرد سیاست فشار حداکثری مدعی شد: «من فکر می‌کنم که ما شاهد بازگشت تحریم‌ها خواهیم بود و دولت ترامپ سعی خواهد کرد که خیلی بیشتر چه از نظر دیپلماتیک و چه از لحاظ مالی، ایران را منزوی کند. ایران قطعاً در حال حاضر در موضع ضعف قرار دارد و اکنون فرصتی برای بهره برداری از این ضعف است.»
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران نیز ۲۲ آبان ۱۴۰۳ اعلام کرد: نسخه اول سیاست «فشار حداکثری» لاجرم با «مقاومت حداکثری» مواجه شد و نهایتاً به «شکست حداکثری» برای آمریکا منجر گردید. مدرک می‌خواهید؟ به عنوان فقط یک مثال کافی است وضعیت برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را قبل و بعد از به اصطلاح سیاست «فشار حداکثری» مقایسه کنید.
عراقچی تصریح کرد: تلاش برای اعمال «نسخه دوم فشار حداکثری» تنها به «نسخه دوم شکست حداکثری» منجر خواهد شد. ایده بهتر آن است که «عقلانیت حداکثری» را امتحان کنید - به نفع همه است.
قدرت‌نمایی جمهوری اسلامی ایران در عرصه جهانی و بین‌المللی آن هم در سایه تحریمهای آمریکا نشان می‌دهد که ملت ایران، برخلاف تبلیغات، معاملات و محاسبات غلط پیروز و سربلند روی پای خود ایستاده و هر روز قوی‌تر از روز قبل شده است و این خود گواهی است بر شکست آمریکا در برابر ایران، آمریکا در مقابل اراده ملت ایران شکست خود اما چون نمی‌خواهد شکست خود را باور کند و بپذیرد دست به دامن تحریم شده و حالا با ادعای اینکه تحریم‌ها موثر واقع شده خود را آرام می‌کند.
ارائه خدمات فنی مهندسی به کشورهای تحت تحریم، این پیام را به دنیا مخابره کرد که نه تنها ایران در مقابل تحریمهای ظالمانه دچار انفعال نشده است، بلکه از طریق خنثی‌سازی تحریم‌ها به صدور خدمات فنی مهندسی و حمایت از کشورهای همسو و دوست نیز روی آورده است و از این طریق ضمن ارزآوری برای کشور بار دیگر به تحریم‌کنندگان ثابت کرد که در شرایط تحریم می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد و حتی به کشورهای دوست خود نیز کمک کند.