امنیّت مهم‌ترین نیاز یک جامعه است. از میان انواع آن، امنیّت روانی نقش بسزایی در پیشرفت جامعه دارد. «امنیّت روانی جامعه یعنی دچار اضطراب نکردن مردم، دچار ترس و تردید نکردن مردم.» (06/08/1403) یکی از مهم‌ترین آیات قرآن کریم که به‌صراحت درباره‌ی این موضوع سخن می‌گوید، آیه‌ ۶۰ سوره‌ مبارکه‌ احزاب است. خداوند در این آیه به سه جریان «منافقان»، «بیماردلان» و «شایعه‌افکنان» اشاره کرده و می‌فرماید: «لَئِن لَم یَنتَهِ المُنافِقونَ وَ الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ وَ المُرجِفونَ فِی المَدینَةِ لَنُغرِیَنَّکَ بِهِم ثُمَّ لا یُجاوِرونَکَ فیها اِلّا قَلیلًا»؛ اگر منافقان و بیماردلان و آن‌ها که اخبار دروغ و شایعات بی‌اساس در مدینه پخش می‌کنند دست از کار خود برندارند، تو را بر ضدّ آنان می‌شورانیم، سپس جز مدّت کوتاهی نمی‌توانند در کنار تو در این شهر بمانند. از میان این سه گروه، جریان «مرجفون» ناشناخته‌تر بوده و کمتر مورد بحث قرار گرفته است. از آنجا که شناخت این جریان ارتباط مستقیمی با امنیّت روانی جامعه دارد، در این یادداشت، ابعاد مهمّ این آیه را با توجّه به همین موضوع بررسی می‌کنیم.

ماهیّت جریان «مرجفون»

جریان «مرجفون»، از صدر اسلام و حکومت نبوی تا کنون، دارای یک ماهیّت بوده است. در ادامه، این جریان را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنیم.

الف) تشکیلات ترسوهای بیکاره

«مرجفون» از نظر شخصیّتی افرادی هستند که «در هنگام سختی‌ها، وقتی با دشمن مواجه می‌شوند، بیکاره‌اند، ترسو، کناره‌گزین و عافیت‌طلبند؛ وقتی که یک ملّت در شداید و سختی‌ها قرار می‌گیرد، از اینها هیچ اثری نیست!... امّا وقتی که میدان، میدانی است که خطری - علی‌الظّاهر - آن را تهدید نمی‌کند، می‌بینید که زبانشان بر روی مؤمنان دراز است.» 21/03/1377 این جریان «وقتی دشمن را می‌بینند، تنشان مثل بید میلرزد؛ بنا می‌کنند به مؤمنینِ باللّه و زحمت‌کشانِ در راه خدا عتاب و خطاب و اذیّت کردن و فشار آوردن: «آقا چرا این‌جوری می‌کنید؟ چرا کوتاه نمی‌آیید؟ چرا سیاستتان را این‌جوری نمی‌کنید؟» همان کاری که دشمن می‌خواهد، انجام می‌دهند.» 19/07/1391

ب) تحلیلگران ضدّ امنیّت روانی

کارویژه‌ این جریان ضربه به امنیّت روانی جامعه است؛ آنها «در دل مردم اضطراب ایجاد می‌کنند، ترس ایجاد می‌کنند.» 06/08/1403 ««مرجف» یعنی آن کسی که با سخن خود، با شایعه‌پراکنی خود، با موضع‌گیری خود، با اظهارنظر خود، جوّ عمومی جامعه را به تشنّج می‌کشاند.» 18/02/1366 این‌گونه افراد «کسانی هستند که میخواهند محیط را متشنّج و فضا را مغشوش کنند، میخواهند این کارها نشود، می‌خواهند کشور ساخته نشود، می‌خواهند برنامه‌ریزان و مدیران کشور موفّق نشوند.» 22/03/1382 این جریان «همان کسانی هستند که امنیّت روانی جامعه را به هم می‌زنند، شایعه‌سازی می‌کنند؛ بعضی‌ها از روی غرض، از مسائل گوناگون تحلیل‌های غلط ارائه می‌دهند.» 06/08/1403 آن‌ها دائماً با تحلیل‌های خود «مردم را می‌ترسانند: آقا بترسید؛ مقابله‌ با آمریکا مگر شوخی است؟ پدرتان را درمی‌آورند! آن جنگ نظامی‌شان، این تحریمشان، این فعّالیّتهای تبلیغی و سیاسی‌شان.... «مرجفون» همینها هستند.»  19/07/1391

ج) ستون‌پنجم دشمن بیگانه

دشمنان بیگانه و «دشمنانِ ملّتها و کشورها که طمع می‌ورزند به منافع کشورهایی که می‌توانند طمع بورزند، فقط با سلاح گرم، با جنگ گرم و سخت وارد نمی‌شوند، با جنگ نرم وارد می‌شوند. یکی از بخش‌های جنگ نرم، همین ناایمن‌سازی روانی جامعه است.» 06/08/1403 اساساً «تلاش جریان‌هاى سیاسىِ ضدّ جمهورى اسلامى و ضدّ این حرکت عظیم اسلامىِ ملّت ایران و ملّتهاى منطقه... در جهت ایجاد تلاطم - هم تلاطم‌هاى اجتماعى و هم تلاطم روحى - است؛ یعنى دل‌ها را مضطرب کردن، نگران و ترسان کردن، که امروز سیاست کلّى امپراتورى خبرى در دنیا این است.» 07/03/1382 

جریان «مرجفون» به خاطر ویژگی‌های شخصیّتی خاصّ خود، به‌راحتی در دام این سیاست دشمن گرفتار شده و به این اهداف دشمن کمک می‌کنند؛ لذا «هر کس فضای تهمت‌زنی در داخل کشور و جنگ روانی علیه نظام را تقویت و تشدید کند، مزدور آمریکا است و برای آمریکا کار کرده است؛ چه از آمریکا پول بگیرد، چه نوکر 

بی‌مزد و مواجب آمریکا باشد.»  22/03/1382 به عنوان نمونه، در دوران دفاع مقدّس و جنگ تحمیلی، گزارش‌های متعدّدی وجود داشت که «عوامل مزدور دست‌نشانده‌ی خائن بی‌وطن، آن کسانی که حتّی یک لحظه دلشان با اسلام و جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی و امام و عناصر فداکار و روحانیّت نرم نشده است، مشغول تضعیف روحیه و پراکندن خبرهای دروغ هستند.» 18/07/1359 

بر همین اساس، قرآن کریم هشدار می‌دهد که «اگر ستون‌پنجم دشمن و مزدور و عامل جاسوس دشمن از خرابکاری و بدکاری و ضربه زدن خود در این موقع ویژه و حسّاسِ زمانی دست برندارد، باید بداند که فرمان و دستور نمیخواهد؛ مردم، با شدّت، چنین عوامل و عناصری را سرکوب خواهند کرد.»  ۱۳۵۹/۷/۱۸

د) آشوبگرانِ شهر

جریان «مرجفون»، در کنار جریان «نفاق» و «بیماردلان»، به دنبال آشوب در جامعه هستند. قرآن کریم، در این آیه، به پیامبر می‌فرماید که «اگر منافقان و کسانی که در دل مرض دارند و کسانی که شهر را به آشوب می‌کشانند دست برندارند، ما تو را علیه آنان تحریک خواهیم کرد. خدای متعال منافقان و مریض‌دلان، این دو گروه خطرناک را می‌گذارد در کنار «مرجفون فی المدینة»؛ یعنی آشوب و بلوا ایجادکنندگان در جامعه‌ی اسلامی.» 22/12/1359 

حکم این جریان در زمان کنونی نیز مشخّص است: «در زمان ما، آنهائی که آشوب و بلوا ایجاد می‌کنند یا زمینه‌ی آن را به وجود می‌آورند، محکوم حکم این آیه هستند.» 22/12/1359

خطر کمک به جریان «مرجفون»

شایان ذکر است گاهی افراد عادی، ناخواسته به اهداف جریان «مرجفون» کمک می‌کنند. متأسّفانه برخی افراد جامعه، بدون تفکّر و توجّه، هر آنچه به ذهن می‌رسد در فضای مجازی منتشر می‌کنند، در‌حالی‌که «همه چیز را - هر چه به ذهن انسان می‌رسد - در فضای مجازی نبایستی منتشر کرد؛ ملاحظه کنید اثرش چیست؛ ببینید روی مردم، روی فکر مردم، روی روحیه‌ مردم چه تأثیری می‌گذارد.» 06/08/1403 این افراد مطالب و تحلیل‌های دیگران را بدون آگاهی از اثرات آن بازنشر می‌کنند و به امنیّت روانی جامعه ضربه می‌زنند.

از طرفی دیگر، تحلیلگران و تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران جامعه نیز باید «توجّه کنند که چطور ممکن است در فضای مجازی، یک تحلیل غلط، یک خبر غلط، یک برداشت غلط از یک مسئله مردم را دچار اضطراب کند، دچار تردید کند، دچار ترس کند. اینها چیزهایی است که امنیّت روانی جامعه را از بین می‌برد.» 06/08/1403 

در نتیجه، این آیه به یک اصل مهم در روش تحلیل سیاسی اشاره دارد و آن اینکه هر تحلیلی که نتیجه‌ی آن، ترس، اضطراب و ناامیدی جامعه باشد، قطعاً تحلیل نادرستی است. «بعضی‌ها با خبری که می‌دهند، با تحلیلی که می‌کنند، با تفسیری که از وقایع می‌کنند، در مردم تردید ایجاد می‌کنند، ترس ایجاد می‌کنند؛ این از نظر خدای متعال مردود است.» 06/08/1403 

دو مغالطه‌ جریان «مرجفون»

جریان «مرجفون» برای پیشبرد اهداف خود به دو مغالطه‌ی مهم دست می‌زند: «آزادی بیان» و «عقلانیّت»؛ این در حالی است که «اساساً آزادی برای هدایت افکار است، برای رشد افکار است، برای پیشرفت جامعه است.» 18/02/1366 «آزادی بیان» مرز دارد. «یکی از مرزها تشنّج عمومی در جامعه است. در قرآن،... برای آزاد نبودن بیان در موارد تشنّج عمومی، [این آیه] دلیل واضحی است.» 18/02/1366 از طرفی دیگر، اساساً «عقلانیّت» با روحیّه‌ ترس و ناامیدی که شاخصه‌ی جریان «مرجفون» است، سازگاری ندارد؛ لذا «ترسوها حق ندارند اسم عقلانیّت را بیاورند. ترسیدن و فرار کردن و میدان را خالی کردن، اسمش عقلانیّت نیست، اسمش همان ترس و فرار و مانند اینها است؛ عقلانیّت یعنی محاسبه‌ درست.»  21/07/1399 این در حالی است که قرآن کریم به پیامبر می‌فرماید که «اگر دست برندارند این شایعه‌پراکن‌ها، این تشنّج‌آفرین‌ها، این کسانی که جامعه را از سلامت و از سکون و آرامشِ خودش میخواهند خارج کنند، ما تو را «اغراء» خواهیم کرد به آنها؛ یعنی تو را به جان آنها خواهیم انداخت تا انتقام مردم را بگیری.» 18/02/1366«تو را مأمور می‌کنیم که به سراغ اینها بروی و مجازاتشان کنی. این‌قدر این مسئله‌ی امنیّت روانی مهم است.» 06/08/1403 لذا «باید در زمان خود و با شیوه‌ی لازم، «مرجفون فی المدینة» ادب بشوند تا این امنیّتِ دشواربه‌دست‌آمده و این وحدت کلمه از بین نرود.» 22/12/1359

منبع: نشریه خط حزب‌الله