زندگی پویا و موفق با مطالعه بیشتر
حین مطالعه، باید جز به جز شخصیت‌ها و فضاسازی‌های مختلفی را که به یک داستان یا مطلب خاص تعلق دارند، به‌خاطر بسپارید؛ بنابراین، مطالعه تمرینی برای مغز و کمک به بهبود عملکرد حافظه و تحریک ذهنی مغز است. تحریک منظم مغز می‌تواند به کاهش آلزایمر و زوال عقل کمک کند و حکم ورزش برای بدن را دارد. مطالعه به تحریک لوب اکسیپیتال (ناحیه‌ای از مغز که اطلاعات بصری را پردازش می‌کند.) و تقویت تخیل و تحریک ذهنی کمک می‌کند. لوب اکسیپیتال تأثیر زیادی در تصمیم‌گیری هم دارد. همچنین، لوب جداری (بخشی از مغز که حروف را به کلمات و کلمات را به افکار تبدیل می‌کند.) نیز در میان کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای تقویت و تحریک شد. لوب جداری عمدتاً به دلیل توانایی در افزایش مهارت‌های نوشتاری شناخته شده است. وقتی کسی در حال مطالعه است، لوب جداری بسیار فعال می‌شود و در کنار لوب تمپورال به ذخیره اطلاعات می‌پردازد.
آیا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید که چرا باید کتاب بخوانیم یا مطالعه چه فوایدی به جز پر کردن اوقات فراغت و تحصیل دارد؟ شاید عجیب به نظر برسد؛ اما فواید کتاب خواندن از یادگیری کلمات جدید گرفته تا حفظ سلامت روان و افزایش خلاقیت را دربر می‌گیرد. ما در این گزارش می‌خواهیم از محاسن شگفت‌انگیز و فواید کتابخوانی پرده برداریم و در یک کلام نشان دهیم که چرا تا این حد روی خواندن کتاب تأکید می‌شود و دلایل کتابخوانی چیست؟ از شما دعوت می‌کنیم تا پایان این گزارش با ما همراه باشید.
کتاب‌ها همیشه پر از حقایق سرگرم‌کننده و جالب هستند و این توانایی را دارند که اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهند که بدون کتاب خواندن نمی‌دانستید. خواندن موضوعات مختلف می‌تواند شما را به فردی آگاه‌تر تبدیل کند و به نوبه خود مهارت‌های مختلفتان را بهبود بخشد. اگر شما به طور منظم زمانی را برای مطالعه اختصاص دهید، فرزندان شما نیز همین کار را خواهند آموخت و می‌توانند متوجه شوند چرا باید کتاب بخوانیم؟ مسئله این است که همه ما خواندن را بلدیم اما تعداد کمی از ما برای بهبود مهارت‌ها و افزایش دانش خود وقت صرف می‌کنیم.
کاهش اضطراب از فواید کتاب خواندن
عیسی دوست حسینی، کارمند پتروشیمی و از اهالی روستای شیخیان باغ پیر از توابع خورموج استان بوشهر به ما می‌گوید: «متأسفانه زیاد اهل کتاب نیستم و بیشتر با تلفن همراهم مشغولم. کتاب‌های غیرداستانی و دانشگاهیم را خوانده‌ام و هر از چند گاهی رمان هم می‌خوانم. آخرین کتابی که خوانده‌ام رمان بوده است.»
راه‌های زیادی برای کاهش سطح اضطراب وجود دارد. پیاده‌روی، گوش دادن به موسیقی یا نوشیدن چای همگی راه‌های محبوبی برای آرام‌شدن هستند، اما آیا به مزایای کاهش اضطراب ناشی از مطالعه منظم فکر کرده‌اید؟ یکی از فواید کتاب خواندن این است که این قدرت را دارد که شما را به دنیایی دیگر و به‌دور از اضطراب‌های روزانه ببرد. مطالعه می‌تواند اضطراب، فشارخون و ضربان قلب را کاهش دهد و باعث بهبود کیفیت خواب شبانه شود. با ایجاد یک برنامه روتین مطالعه قبل از خواب، می‌توانید به بدن خود پیام دهید که زمان خواب فرارسیده است. به‌عبارت دیگر، با کنار گذاشتن گوشی و برداشتن یک کتاب، به مغز خود می‌گویید که زمان ساکت شدن است. علاوه بر این، ازآنجایی‌که مطالعه به کاهش اضطراب کمک می‌کند، یکی از دلایل کتابخوانی قبل از خواب، کمک به آرامش ذهن و بهبود کیفیت خواب است.
مطالعه‌ای در سال 2009 نشان داد که خواندن کتاب تنها به مدت 6 دقیقه در روز می‌تواند سطح اضطراب را تا 68 درصد کاهش دهد. این یعنی علی‌رغم وجود رسانه‌های اجتماعی، فعالیت‌های آنلاین و سایر مزاحمت‌های دیجیتالی که می‌تواند مزایای خواندن کتاب را از یاد ببرد، ولی فواید کتابخوانی همچنان پابرجا هستند. باز کردن کتاب و غوطه‌ور شدن در محتوای آن، به شما کمک می‌کند تا از اضطراب‌های زندگی روزمره فرار کنید؛ بنابراین، یکی از دلایل کتابخوانی این است که می‌توانید به مطالعه به عنوان یک تعطیلات مغزی سالم و رایگان فکر کنید! محو شدن در دنیای کتاب، نهایت آرامش است، به‌ویژه در زمان بحران‌هایی مانند بحران‌های اقتصادی که ذهن به‌دنبال یک پناهگاه موقت می‌گردد. مطالعه علاوه بر اینکه مایه‌گریز از روزمرگی‌ها است، می‌تواند پایان آرامش‌بخشی برای برخی نگرانی‌های خاص باشد.
مطالعه یا ورزش فکر
یکی از فواید مطالعه کردن این است که مغز روی چند عملکرد مانند آگاهی کلامی، فرآیندهای بینایی و شنوایی، درک مطلب، درک روانی و غیره متمرکز می‌شود. خواندن کتاب، مغز شما را به حرکت وامی‌دارد، تمرکز را حفظ می‌کند و به ذهن اجازه می‌دهد تا رویدادهای قبل را پردازش کند. هرچه بیشتر بخوانید و مغزتان را بیشتر درگیر کنید، راحت‌تر می‌توانید حافظه خود را تقویت کنید. خواندن کتاب، حافظه را بهبود می‌بخشد و به شکل‌گیری اتصالات و نورون‌های جدید کمک می‌کند. یکی دیگر از دلایلی که می‌گوید: چرا باید کتاب بخوانیم؟ این است که هنگام مطالعه، افزایش تحریک ذهنی و ایجاد نورون‌های جدید در مغز به بهبود حافظه کمک می‌کند. هر چه فرد بیشتر بخواند، یادآوری اطلاعات آسان‌تر می‌شود، چون خواندن، مغز را فعال می‌کند (ورزش فکری). محققان دریافتند که مشارکت در کارهای فکری، مانند خواندن، اغلب با کاهش خطر زوال عقل مرتبط است. زوال عقل یک بیماری بسیار شناخته شده است که باعث می‌شود افراد با افزایش سن توانایی خواندن و تمرکز خود را از دست بدهند. کسانی که زوال عقل را تجربه می‌کنند به‌راحتی خسته می‌شوند؛ اما از فواید کتابخوانی، جلوگیری از زوال عقل است. افرادی که در سنین میان‌سالی خود، مطالعه، هنر، موسیقی و سایر فعالیت‌های محرک را انجام می‌دهند، از حافظه قوی‌تری برخوردارند. با مطالعه، ارتباطات جدیدی در مغز ایجاد می‌شود که به بهبود حافظه کمک می‌کند. طبق مطالعه‌ای در سال 2013، خواندن یک رمان به بهبود ارتباطات بین بخش‌های مغزی که پردازش زبان را کنترل می‌کنند کمک می‌کند. یکی دیگر از دلایل مطالعه کردن این است که به شروع فرآیند نوروژنز در مغز منجر می‌شود. البته وقتی صحبت از بهبود حافظه می‌شود، مقصود فقط خواندن مقالات تصادفی نیست، بلکه مهم است که کتاب خواندن به روش صحیح برای ارتقای سلامت مغز انجام شود. توصیه می‌شود در زمانی از شبانه‌روز که فکر می‌کنید بیشترین بهره‌وری را دارید، حداقل نیم یا یک ساعت برای مطالعه تعیین کنید. هنگام رفت و آمد به محل کار یا مسافرت نیز می‌توانید کتابی با خود داشته باشید و در زمان صرفه‌جویی کنید. اگر به اخبار علاقه‌مند هستید، می‌توانید اخبار صبح را دنبال کنید. خواندن کتاب در مورد موضوعات مورد علاقه نیز می‌تواند مفید باشد. اما صرف‌نظر از هر کتاب یا مطلب خواندنی که انتخاب می‌کنید، باید صبور باشید زیرا هر مهارتی از جمله خواندن نیاز به زمان دارد تا توسعه یابد.
افزایش تمرکز از فواید کتاب خواندن
خواندن کتاب بدون تمرکز اتفاق نمی‌افتد و برای درک کامل داستان، باید روی هر صفحه‌ای که می‌خوانید تمرکز کنید. در دنیایی که گجت‌ها مدام سریع‌تر می‌شوند و دامنه توجه ما را کوتاه می‌کنند، باید دائماً تمرکز و توجه را تمرین کنیم. مطالعه یکی از معدود فعالیت‌هایی است که نیاز به توجه خاص دارد، بنابراین، توانایی تمرکز را بهبود می‌بخشد. ذهن شما از هر آنچه که می‌خوانید و می‌نویسید، یک نقشه ذهنی می‌سازد. این یعنی نقشه ذهنی در پردازش کلماتی که می‌خوانید مفید است و در نهایت به افزایش دانش، بهبود حافظه و یادآوری کمک می‌کند.
بر اساس مطالعه‌ای در سال 2013، افرادی که در فعالیت‌های چالش‌برانگیز ذهنی مانند نوشتن و خواندن شرکت می‌کردند، در اوایل زندگی و اواخر زندگی افزایش تمرکز داشتند. محققان ثابت کرده‌اند که یکی از فواید کتابخوانی بهبود توانایی تمرکز است. خواندن کتاب قشر پیشین مغز را که بر تمرکز و توجه تأثیر می‌گذارد، تقویت می‌کند؛ اما اگر نمی‌توانید هنگام مطالعه تمرکز کنید، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- فضائی آرام و بدون حواس‌پرتی برای مطالعه ایجاد کنید.
- گاهی اوقات به جای سکوت مطلق، داشتن موسیقی پس‌زمینه ملایم به درک بهتر مطلب کمک می‌کند.
- در ابتدا اهداف کوچک تعیین کنید.
- استراحت‌های کوتاه منظم داشته باشید.
- برای حفظ تمرکز چشم‌ها روی صفحه، از انگشت خود یا یک خودکار برای دنبال کردن سطرها استفاده کنید.
- قبل از شروع خواندن، ساختار متن را مرور کنید.
- در حین مطالعه یادداشت‌برداری و طرح کلی را بنویسید.
- وقتی مطالعه تمام شد، مرور و خلاصه‌نویسی کنید.
چرا باید کتاب بخوانیم؟ یک پاسخ روشن به این پرسش چنین است: برای افزایش خلاقیت به کمک کتابخوانی.
لیلا سعادت‌پور، نویسنده به گزارشگر کیهان می‌گوید: «با خواندن کتاب‌هایی درباره قهرمان‌هایی که بر چالش‌ها غلبه کرده‌اند، اغلب ما تشویق می‌شویم که همان کار را انجام دهیم. کتاب مناسب می‌تواند به شما انگیزه دهد که هرگز تسلیم نشوید و مثبت بمانید. همچنین، یکی از دلایل کتابخوانی این است که خواندن یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت تخیل است. هر چه بیشتر مطالعه کنید، بهتر می‌توانید دانش خود را گسترش دهید. مطالعه به شما کمک می‌کند تا کمک کلمات، تصاویر را در ذهنتان دست‌کاری و به خلاقیت خود کمک کنید.»
وی در ادامه می‌افزاید: «تخیل از طریق خواندن کتاب، خلاقیت را تشویق می‌کند، ایده‌های جدید را به ارمغان می‌آورد و نقش مهمی در نوآوری دارد. بدون تخیل، مردم نمی‌توانند اختراعات جدید و ایده‌های جدیدی که به پیشرفت جامعه کمک می‌کند، ارائه کنند. یکی از دلایلی که به ما می‌گوید چرا باید کتاب بخوانیم این است که مطالعه به کشف و درک جوانب مختلف موضوعات کمک می‌کند. درواقع، می‌توان گفت که ادبیات نقش کلیدی در توسعه و درگیر کردن تفکر تخیلی و جادویی دارد. این نشان می‌دهد که خواندن بخش مهمی از تقویت خیال است که می‌تواند منجر به شکوفایی و خلاقیت شود.»
بهبود مهارت نوشتاری
چنانچه می‌خواهید نویسنده خوبی باشید، باید به مطالعه زیاد عادت کنید. نویسندگان مشتاقی که عادت خواندن قوی دارند از کتاب‌هایی که می‌خوانند، چیزهای زیادی یاد می‌گیرند. خوانندگان بهتر، نویسنده‌های بهتری می‌شوند. شما باید هم برای لذت و هم با این ذهنیت سرمایه‌گذاری روی حرفه نویسندگی کتاب بخوانید. یکی از فواید کتاب خواندن این است که به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های تفکر انتقادی را توسعه دهید. مثلاً در حین خواندن، از خود بپرسید: «آیا من نوشته‌های خوبی می‌خوانم؟ و اگر چنین نیست، چرا؟» خودتان تصمیم بگیرید که نویسندگان خوب از نظر شما چه کسانی هستند و کتاب‌های عالی را پیدا کنید که به شما الهام می‌بخشند. مهم‌تر از آن، به این فکر کنید که چرا کتاب‌های مورد علاقه خود را عالی می‌دانید؟ آیا این یک جنبه از رشد شخصیت شما است؟ اگر بتوانید یک اثر ادبی را به‌طور انتقادی ارزیابی و تعیین کنید که چه چیزی نوشتن را در شما تقویت می‌کند، بهتر می‌توانید تفکر مشابهی را برای خود خلق کنید. خواندن سبک‌های مختلف کتاب نیز می‌تواند به شما کمک کند تا روی تکنیک‌ها و سبک‌های مختلف تمرکز کنید. نزدیک شدن به آثار متنوع ادبی با توجه به گرایش‌های نویسندگان به شما کمک می‌کند سبک خود را پیدا کنید. یکی از فواید کتابخوانی این است که به شما امکان می‌دهد نکات گرامری را بهتر متوجه شوید. بهترین کتاب‌ها پیام‌های خود را به‌وضوح بیان می‌کنند و برای برقراری ارتباط واضح، دانش گرامری و دستوری کاملی دارند. یادداشت‌برداری نیز به شما کمک می‌کند که با کتابی که می‌خوانید، درگیر شوید. هر کلمه جدیدی را که نمی‌شناسید، یادداشت کنید، آنها را بیاموزید، به‌خاطر بسپارید و در پروژه نوشتاری بعدی خود، به‌کار بگیرید. مطالعه، الهام‌بخش ایده‌های جدید است. با تبدیل کردن مطالعه به بخشی ثابت از روال زندگی، می‌توانید به‌طور مداوم خود را در معرض ایده‌ها و تکنیک‌های جدید قرار دهید و خلاقیت خود را برای مرحله بعدی بیشتر کنید. حقیقت این است که خواندن اگر به یک عادت روزانه تبدیل شود، بیشترین بازدهی را در نوشتن دارد. بیشتر نویسندگان زمان خود را برای مطالعه تقسیم می‌کنند، همان‌طور که برای نوشتن، ویرایش و بازنویسی وقت می‌گذارند، عادت خواندن منظم به شما این فرصت را می‌دهد که هر روز در میان ایده‌هایی که الهام‌بخش شما هستند، قدم بزنید و الهامات جدیدی بگیرید.