به گزارش خبرگزاری تسنیم، اصرار و تأکید «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم به افزایش نرخ نیما درحالی همچنان ادامه دارد که بر اساس اعلام در فضای مجازی، وی روز شنبه، در جمع مدیران رسانه‌ها بازهم به‌صراحت اعلام کرد: «یک عده می‌گویند اگر نرخ نیما را بالا ببریم تورم ایجاد می‌شود. به‌نظر بنده، اصلاً این‌گونه نیست، خود من به‌یاد دارم در اردیبهشت سال 1400 دلار نیما و بازار آزاد را یکی کردم و با همۀ فشار‌ها این اتفاق افتاد، در اردیبهشت آن سال اختلاف بین نیما و بازار آزاد اختلاف بین دو تا پنج درصد بود و نرخ تورم تغییری نکرد.

همتی درحالی از افزایش نرخ نیما و کاهش اختلاف آن با بازار آزاد دفاع می‌کند که «محمدرضا فرزین» سکاندار بانک مرکزی معتقد است: امکان افزایش بیشتر قیمت ارز نیما وجود ندارد، چون ما نگران نرخ تورم هم هستیم.

رئیس‌کل بانک مرکزی 10 مهر 1403 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: نرخ ارز در سامانه نیما در ابتدای سال از 41 هزار تومان شروع شده و اکنون تا 47 هزار تومان تومان هم پیش رفته است. بنابراین نمی‌توان نرخ آن را بیش از این مقدار افزایش داد، چون ما نگران نرخ تورم هم هستیم. پایین بودن نرخ ارز برای کنترل تورم است و چنانچه با سیاست‌های ارزی اتخاذشده نرخ تورم افزایش پیدا کند، آن سیاست‌ها مناسب به‌نظر نمی‌رسند.

همتی قبلاً گفته بود «مسئول کنترل تورم من (وزیر اقتصاد) نیستم.» درحالی وزیر اقتصاد برای سلب مسئولیت از خود می‌گوید «من مسئول تورم نیستم و مهار تورم وظیفه بانک مرکزی است.» که در نقطه مقابل، سیاست‌هایی را دنبال می‌کند که به‌نظر تورم‌زا خواهد بود. او در این مدت بارها گفته است که سیاست جدید موردنظر او این است که نرخ ارز نیما را افزایش بدهد.

کارشناسان اقتصادی نسبت به افزایش ارز نیما و افزایش تورم هشدار می‌دهند و می‌گویند: افزایش نرخ ارز نیما معیشت و روان مردم را به‌خطر می‌اندازد.

از ابتدای پاییز تاکنون، نرخ دلار در سامانه نیما بیش از یک‌هزار و 700 تومان افزایش داشته است و اکنون به رقم 47 هزار و 905 تومان رسیده است. نرخی که بیش از رقم 47 هزار تومان مدنظر فرزین است. 

هرچند افزایش دلار نیمایی از سال قبل شروع شده و این ارز به‌صورت آرام و پیوسته درحال رشد بود اما رشد محسوس این نرخ در هفته‌های اخیر این شائبه را تقویت کرده است که با فشار مستقیم وزیر اقتصاد دلار نیمایی درحال رشد شتابان است.

اصرار وزیر اقتصاد به ادامه روند افزایشی دلار نیما درحالی همچنان ادامه دارد که کارشناسان اقتصادی معتقدند؛ برنده‌های اصلی این سیاست، تجار و بورسی‌ها هستند و فشار اصلی به سفره‌های مردم وارد می‌شود.

این موضوعی است که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آن عبور کرد، چراکه با افزایش دلار نیما، اگر ارز بازار آزاد مدیریت نشود، می‌توانیم شاهد ثبت نرخ‌های بالاتر برای این ارز باشیم.

مهم‌ترین دلیل شهرت همتی

نگاهی به عملکرد همتی در بانک مرکزی طی سال‌های 97 تا 1400 این نگرانی را بیشتر می‌کند؛ چراکه آقای همتی از چهارم مرداد 1397 (انتصاب) تا 9 خرداد 1400 (برکناری) قیمت دلار را در بازار آزاد 9300 تومان تحویل گرفت و 23 هزار تومان تحویل داد. یعنی 147 درصد کاهش ارزش پول ملی و سقف قیمتی هم در دوره ریاست ایشان بر بانک مرکزی، 32 هزار تومان ثبت شد.

دوره‌ پرتلاطم نوسانات ارزی در سه سال پایانی دولت روحانی، مهم‌ترین دلیل شهرت همتی است که ریاست بانک مرکزی را به‌عهده داشت. مردادماه سال 97 و پس از بالاگرفتن انتقادات از عملکرد ولی‌الله سیف در بانک مرکزی، وی با وعده کاهش تورم و جلوگیری از رشد نرخ ارز روی کار آمد.

اما مهم‌ترین انتقاد به وی اینجاست که قیمت دلار در دوره مسئولیت 34 ماهه او در بانک مرکزی با افزایش بیش از 200 درصدی همراه شده است.

 قیمت دلار در بازار غیررسمی یکی از شاخصه‌هایی است که باوجود اینکه رسمیت ندارد، اما برای شناسایی افزایش قیمت‌ها طی یک دوره زمانی مورد تحلیل قرار می‌گیرد. همتی در گذشته اعلام کرده بود که قیمت دلار در دولت سیزدهم 95 درصد رشد داشته است و نشان‌دهنده وضعیت مناسبی نیست.

آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه در شهریور 1400 یعنی درست در شروع به کار دولت سیزدهم به 59 و سه‌دهم درصد رسید، تورمی که کشور در تمام سال‌های پس از انقلاب تاکنون نظیر آن را به خود ندیده است.

نکته جالب اینکه رکوردشکنی تورم در دوره مدیریت همتی در حالی رخ داد که در آن دوران سیاست تخصیص ارز 4200 تومانی همچنان اجرا می‌شد تا جایی که در پنج ماه نخست سال 1400، بالغ بر هشت میلیارد دلار ارز 4200 تومانی تخصیص داده شد اما باز هم تورم سالانه در آستانه 60 درصد و تورم نقطه به نقطه به 65 درصد رسید.

 تجربه‌ای بی‌سابقه در افزایش قیمت دلار

همان‌طور که همتی روز شنبه هم در جمع مدیران رسانه‌ای اشاره کرده است، در دوره ریاست او در بانک مرکزی، نرخ نیما با فاصله کمی نسبت به بازار غیررسمی رشد نموده است، اما نکته مهم و مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی دقیقاً همین‌جاست که همتی در زمان مدیریت بانک مرکزی، اهمیتی به افزایش قیمت ارز در بازار آزاد نمی‌داد و اتفاقاً همزمان با افزایش قیمت ارز غیررسمی، ارز رسمی را هم افزایش می‌داد.

سیاست نزدیک کردن دلار نیمایی به دلار آزاد برای از بین بردن رانت زمانی قابل دفاع است که افزایش دلار نیمایی منجر به افزایش دلار آزاد نشود وگرنه مسابقه افزایشی بین دو نرخ ارز نیما و آزاد که زمان ریاست همتی بر بانک مرکزی شاهد آن بودیم، چه موفقیتی بود؟