هماهنگی دیپلماسی و میدان و اهمیت شایسته‌سالاری در دولت جمهوری اسلامی-بخش پایانی
تحقق عدالت محوری با اعتماد به جــوانان در عرصه‌های علم و فناوری
فائقه بزاز
مسعود پزشکیان در نخستین سخنرانی خود پس از تنفیذ با تاکید بر اینکه همچنان خاک پای ملت شریف و بزرگوار ایران هستم که آگاهانه در این میدان پا نهادند و با رأی خود به تغییر، بار سنگینی را در شرایطی خطیر به دوش این حقیر قرار دادند، گفت: آنان که به من یا به نامزدهای رقیب رأی دادند و یا حتی از سر دغدغه‌مندی و نقد و اعتراض وارد عرصه انتخاب نشدند، انتظار و تحول را پیش‌روی نظام، من و دولت آینده نهادند که زمان پاسخگویی به آن از امروز آغاز می‌شود.
دولت سیزدهم در شرایطی پاستور را به رئیس‌جمهور پزشکیان تحویل می‌دهد که بازار کار ایران با بهبود فضای کسب و کار رونق گرفته و نرخ بیکاری به کانال ۸.۱ درصد رسیده است.
طی این مدت بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده و خالص اشتغال ایجادی بیش از ۷۷۵ هزار شغل بوده است.
همچنین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت اشتغال و بیکاری در بهار 1403 حکایت از بهبود شاخص‌های بازار کار دارد؛ به طوری که مطابق این گزارش در بهار ۱۴۰۳ تعداد ۴۴۰ هزار نفر به جمعیت شاغلان افزوده شده و نرخ بیکاری فصل بهار نسبت به زمستان ۱۴۰۲ و میانگین کل سال ۱۴۰۲ کاهش یافته و به عدد ۷.۷ درصد رسیده است. این گزارش نشان از کاهش نرخ بیکاری در ۱۹ استان کشور و افزایش مشارکت اقتصادی در ۱۶ استان کشور در فصل بهار امسال دارد و نرخ بیکاری در ۲۶ استان کشور نیز تک رقمی شده است. همچنین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان ۰.۵ درصد کاهش داشته است، در حالی که افزایش جمعیت شاغل، کاهش جمعیت بیکار و کاهش نرخ بیکاری جوانان از دیگر شاخص‌های این بخش است. بر همین اساس انتظار تحلیلگران این است که با توجه به بهبود بسیاری از زیرساخت‌ها و شاخص‌ها، وضعیت بازار کار در دولت چهاردهم، مسیر رشد و پویایی را کماکان ادامه دهد.
دانش‌بنیان‌ها از دولت جدید چه می‌خواهند؟
دانش‌بنیان‌ها مهم‌ترین مراکز تحقیق و توسعه با هدف ایجاد اشتغال و هم‌افزایی علم و ثروت و تجاری‌سازی با تکیه بر دانش بومی است که با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری هنوز با اوج بالندگی و شکوفائی مورد نظر فاصله معنادار داشته با موانعی نظیر مشکلات مالی، سیاست‌گذاری‌های ناگهانی، عدم تعهدات ارزی و...روبهرو هستند و برای همین انتظار می‌رود دولت جدید در رفع موانع پیش‌روی این شرکت‌ها کوشیده، از این عرصه‌ها حمایت همه‌جانبه شود.
با توجه به وجود توانمندی‌ها و زیرساخت‌های لازم در پارک‌های علم و فناوری، اختصاص بودجه مناسب به این عرصه و افزایش گردش مالی این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه‌بر این بایسته است رشد و تقویت فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، کوانتوم و زیست‌فناوری در آینده و دولت بعد هم به شکل جدی دنبال شود. در این رابطه مهم‌ترین دغدغه، انتظار از دولت جدید در زمینه اعتماد به جوانان و استفاده از ابتکارات آنان با پشتیبانی خردمندان و مجربین این عرصه‌هاست. اما تجربه‌های تاریخی ثابت کرده آنچه به وقوع می‌پیوندد به عکس قضیه است؛ معمولا جوانان جایگاه خوبی تنها در شعارهای انتخاباتی دارند و در میدان عمل سالمندان جایگزین‌شان می‌شوند. به‌خصوص که ریل‌گذاری‌های اشتباه و گره زدن همه موضوعات داخلی به سیاست خارجی به جای اتکا به توان داخلی در برخی دولت‌ها سبب هزینه‌های هنگفت شده است.
مقررات خلق‌الساعه و آیین‌نامه‌های عجیب و پیچیده
در همین رابطه افشین کلاهی، رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان می‌گوید: «ما محیطی داریم که شامل معاونت علمی ریاست‌جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی، وزارت علوم، پارک‌های علم و فناوری می‌شود که یک مجموعه گلخانه‌ای را برای شرکت‌های دانش‌بنیان مهیا کرده‌اند تا این شرکت‌ها بتوانند از امکانات و حمایت‌های تعریف شده استفاده کنند، ولی وقتی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور وارد دنیای واقعی می‌شوند، مشکلاتی دارند که شرکت‌های غیر دانش‌بنیان نیز با آنها روبهرو هستند و این چالش‌ها نیز پیچیده نیستند، ولی بسیار آزاردهنده هستند.»
کلاهی یکی از این چالش‌ها را تاثیرگذاری برخی سازمان‌ها و نهادها بر روی فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان ذکر کرده، می‌گوید: «سازمان تامین اجتماعی، سازمان امور مالیاتی، سازمان محیط زیست، مؤسسه استاندارد و همچنین وزارت صمت در زمینه صادرات و واردات نمونه‌هایی از این سازمان‌ها هستند.» وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر واردات و صادرات برای شرکت‌ها بسیار دشوار شده است، می‌افزاید: «جای دیگری که شرکت‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، محیط‌های کسب و کار است؛ رویه‌های موجود در زمینه تصمیم‌گیری‌ها طولانی مدت نیست و قوانین و مقررات خلق‌الساعه و آیین‌نامه‌های عجیب و پیچیده وضع می‌شود و بعضا سازمان‌ها، آیین‌نامه‌هایی را وضع می‌کنند که با آیین‌نامه‌های سایر دستگاه تداخل داشته و مطابقت ندارد.»
رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان چالش دیگر شرکت‌ها را «بازار» عنوان کرده و می‌گوید: «متاسفانه بازار داخلی یک بازار رقابتی نیست و آن‌قدر شرکت‌های وابسته و خصولتی در کشور ایجاد شده که نمی‌توان با آنها رقابت کرد. درست است که از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌شود و برای آنها مشوق‌هایی چون ترک تشریف مناقصه در نظر گرفته می‌شود، ولی در عمل زور آنها به شرکت‌های خصولتی نمی‌رسد.»
رویکرد توجه به دانش‌بنیان‌ها ادامه یابد
دکتر سید محمد کرباسی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات معاونت علمی ریاست‌جمهوری با بیان اینکه رئیس‌جمهور و تیمشان باید ادامه دهنده مشی رئیس‌جمهوری شهیدمان باشند، معتقد است: «سعی ما در این مدت این بوده است که در مکتب رئیس‌جمهور شهید به خدمتگزاری در حوزه فناوری بپردازیم. این مشی خدمت و فرهنگی که از سوی آیت‌الله رئیسی پایه‌گذاری شد و رویکرد جدیدی که خدمتگزاری در جایگاه ریاست جمهوری به عنوان بالاترین جایگاه، تعریف شد، کار را برای دولت‌های آینده دشوار کرد.»
کرباسی با بیان اینکه مطالبه‌گری در ملت ایران ایجاد شده و انتظار از دولت و شخص رئیس‌جمهور به مراتب ارتقاء یافته است، خاطرنشان می‌کند: «یکی از اولویت‌های این ستاد، بومی‌سازی در توسعه شبکه ملی اطلاعات است تا در بزنگاه‌ها شاهد این نباشیم که خریدهای بزرگ خارجی رخ دهد و شوکی به حوزه دانش‌بنیان به‌ویژه در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات ایجاد شود. از این‌رو این اولین انتظار ما است همان‌طور که رئیس‌جمهور شهیدمان تاکید و اعتماد زیادی به شرکت‌های دانش‌بنیان داشت، این رویکرد ادامه یابد.»
بی‌مهری به دانش هسته‌ای متوقف شود
آپارتاید هسته‌ای در جهان کنونی قربانیان زیادی گرفته است و یکی از مقتدرترین و مظلوم‌ترین‌شان ایران اسلامی است. این در حالی است که دسترسی ایران به این صنعت می‌تواند باعث انبساط قدرت ملی شود. به‌خصوص که صرف‌نظر از فواید گسترده فناوری هسته‌ای اعم از تولید برق، تامین منابع آبی، کاربردهای پزشکی، دارویی و صنعت کشاورزی، چشم‌پوشی از این انرژی، خطا ئی راهبردی برای کشورها به حساب می‌آید و کشورها را در آینده به سوی وابستگی به این انرژی مهم سوق خواهد داد.
برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران که از سال ۱۳۲۹ آغاز شد، با پیوستن ایران به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در سال ۱۳۳۷ و امضای قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) در ۱۳۴۷، شکل جدی به خود گرفت.
اما انتشار اخبار ضد و نقیض و مغرضانه درباره فعالیت هسته‌ای ایران، دستاویزی شده است برای اعمال تحریم‌های وسیع علیه ایران از طرف آمریکا و اتحادیه اروپا که با وجود همکاری‌های همه‌جانبه ایران با نهادهای بین‌المللی ازجمله آژانس انرژی هسته‌ای و با وجود توافق طولانی مدت برجام، این تحریم‌ها همچنان با ادعای بی‌اساس نگرانی
از ساخت سلاح هسته‌ای، پابرجاست؛ تحریم‌هایی که با ترورهای وحشیانه دانشمندان ایرانی همراه بوده است.
در همین ارتباط و بعد از پیروزی مسعود پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی «دانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به تصدی سمت ریاست‌جمهوری ایران توسط «مسعود پزشکیان» گفته است که رویکرد واشنگتن در قبال ایران هیچ تغییری نکرده است.وی ادامه داده است که آمریکا مانند همیشه، رفتارهای ایران و نه گفتار این کشور را ملاک عمل قرار می‌دهد.
پاتل در ارتباط با مسئله هسته‌ای ایران گفته است : «رویکرد ما در این زمینه هم تغییری نکرده است. ما مدت‌هاست گفته‌ایم که در نهایت دیپلماسی را بهترین راه برای دستیابی به یک راه حل مؤثر و پایدار در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران می‌دانیم و هیچ چیز مرتبط با این انتخابات، سیاست ما را تغییر نداده است.»
این مقام آمریکایی بار دیگر برخی ادعاهای بی‌اساس درباره سیاست‌های منطقه‌ای و هسته‌ای ایران را تکرار کرده و افزوده است تشدید تنش‌های متعدد توسط ایران در سراسر جهان و عدم همکاری این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، باعث دور شدن از دیپلماسی هسته‌ای شده است.
این در حالی است که حتی مردم عادی می‌دانند که داشتن توانایی هسته‌ای از نمادهای هویتی دولت پیشرفته و مدرن است و لزوماً به معنای تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای نیست اما دلیل اینکه این برنامه به موضوعی بحث‌انگیز در عرصه بین‌الملل تبدیل شد، این است که قدرت جمهوری اسلامی ایران به صورت مرکز ثقل کانون‌های مقاومت در منطقه و جهان درآمده است. به این ترتیب عقب‌نشینی از خواست منطقی ملت ایران در دستیابی به چرخه سوخت هسته‌ای باعث مخدوش شدن هویت اسلامی نظام جمهوری اسلامی شده و خود مهم‌ترین تهدید علیه امنیت ملی کشور به شمار می‌رود، کما اینکه پس از توافق برجام، تهدیدات آمریکا علیه ایران افزایش یافت و ثابت کرد تن دادن به خواسته‌های غرب باعث تخفیف فشارها نمی‌شود و درست برعکس دشمن را جسورتر خواهد کرد.
عدالت‌محوری و وفاق ملی
از مهم‌ترین مطالبات مردمی از رئیس‌جمهور جدید پایبندی همه‌جانبه و تمام‌قد جناب مسعود پزشکیان به شعارهای انتخاباتی‌اش است.
عدالت‌محوری و وفاق ملی، رسیدگی به تورم، اشتغال، مدیریت منابع برق و آب، توجه به سلامت مردم، توسعه روستاها، صنایع و کشاورزی و توجه به حقابه‌ها، توجه به محیط زیست و حفاظت خاک، کاهش فرسایش منابع ارزشمند خاک کشور و افزایش توان اکولوژیک، توجه ویژه به معاونت زنان و احقاق حقوق مادران و زنان شاغل و خانه‌دار، همگامی میدان و دیپلماسی از نکاتی است که در افکار عمومی به عنوان مطالبه از رئیس‌جمهور دهان به دهان می‌چرخد.
یادمان بماند عملکرد دولت روحانی و وضعیت دهه 90 پیش چشم ایرانیان است و از آن به‌عنوان دوران تلخ رکود دهه 90 و رشد اقتصادی یک درصدی و دیپلماسی التماسی یاد می‌کنند و از طرفی جهاد مخلصانه شهید رئیسی و کابینه‌اش نیز در یادها حک شده است.
همین‌طور قول‌های جناب پزشکیان در مناظرات و گفت‌وگوهای انتخاباتی‌اش که تاکید ویژه‌ای بر استفاده از کارشناسان و خبرگان شایسته بدون نگاه سیاسی و جناحی داشتند. انتظار ما از رئیس‌جمهور شکل‌دهی کابینه‌ای خبره و کارشناس و باتجربه است که بتوانند مشکلات را از پیش‌رو بردارند و این می‌تواند شکل‌دهی یک کابینه فراجناحی و مبتنی بر شایسته‌سالاری به شعار اجماع ملی جامه عمل پوشانده آغوش دلسوزان و نخبگان از هر سمت و جناحی را برای کمک به دولت باز نماید.