گفت‌و‌گو با مهشید اسماعیلی نویسنده کتاب «بلوک یاس»
دفاع مقدس از نگاه زنانه
مژگان حسینی
کتاب بلوک یاس شامل خاطرات خانم معصومه مرادی؛ همسر شهیدمدافع حرم حسن شاطری است. خاطراتی از زندگی معصومه مرادی از بدو تولد تا هم‌اکنون. شهید حسن شاطری از سال‌های جنگ تحمیلی مشغول کارهای عمرانی و بازسازی شد و تا قبل از شهادت در پنجاه سالگی وقف این مسئولیت مهم بود. سردار حسن شاطری سال 1391 در نبرد با تروریست‌های تکفیری در سوریه به شهادت رسید. کتاب «بلوک یاس» نوشته مهشید اسماعیلی است و توسط انتشارات خط مقدم منتشر شده است.
اگر بخواهید کتاب بلوک یاس را در چند جمله معرفی کنید چه می‌گویید؟
کتاب بلوک یاس در عنوان خاطرات خانم معصومه مرادی است؛ ولی در اصل روایتی از زندگی شهید حسن شاطری از دیدگاه همسرشان است. در عمدۀ خاطرات این کتاب نقش شهید شاطری و سیرۀ ایشان در زندگی شخصی و خانوادگی نمود دارد و با مرور خاطرات همسرشان به شناخت بهتر از خود شهید بزرگوار می‌رسیم.
بلوک یاس دومین کتاب شما است و در این کتاب هم سوژه شما به خاطرات زن و جبهه مقاومت می‌رسد، علت این انتخاب چه بوده؟
عمده روایت‌هایی که از جنگ‌ها داریم از جانب مردان که عمدتاً در خط مقدم جبهه‌ها مشغول دفاع و نبرد هستند، است. همیشه دوست داشتم جنگ را از دریچۀ نگاه زنان تماشا کنم و دربارۀ دغدغه‌هایشان در طول جنگ بیشتر بدانم. به همین خاطر برای نوشتن سراغ موضوعات مربوط به زنان و جنگ رفتم.
چطور شد با این سوژه آشنا شدید؟
این سوژه از جانب انتشارات خط مقدم به من پیشنهاد شد.
درباره فرآیند مصاحبه‌ها و به طور کلی نوشتن کتاب بگویید...
پس از دریافت پیشنهاد نگارش کتاب، متن حدود هشت ساعت مصاحبه با خانم مرادی در اختیارم قرار داده شد. در مرحلۀ اول تمام مصاحبه‌ها را بررسی و سپس مرتب‌سازی کردم. نگارش کتاب را طبق مصاحبه‌ها انجام دادم و تمام سؤالات و نکات مدنظرم را یادداشت کردم. پس از نگارش اولیه در یک جلسۀ حدود دو ساعته با خانم مرادی صحبت کردم و از ایشان نکات تکمیلی راجع به همسر و زندگی مشترکشان را پرسیدم. این موارد را نیز به کتاب اضافه کردم و پس از بازنویسی نهائی، نسخۀ کنونی کتاب را به انتشارات سپردم.
بلوک یاس به نمایشگاه کتاب امسال(۱۴۰۳) رسید؛ بازخوردی از مخاطبین یا راوی کتاب و خانواده یا دوستان شهید شاطری گرفته‌اید؟
فعلاً بازخوردهای زیادی دربارۀ کتاب نگرفته‌ام؛ اما در چند موردی که تا به حال مطرح شده همۀ مخاطبان شیفتۀ شخصیت عاطفی و خانواده‌دوست شهید شاطری و رفتارهای محبت‌آمیز ایشان نسبت به همسرشان شده‌اند.
کتاب از روزهای کودکی خانم معصومه مرادی آغاز می‌شود، تا ازدواج و تولد فرزندان و کوچ‌های مداوم در زندگی و... در این مسیر آیا سیر تحولی برای این شخصیت دیدید؟ چطور بود؟
سیر تحولی شخصیت خانم مرادی از ده سالگی ایشان و فوت پدرشان شروع می‌شود و در سال‌های جنگ تحمیلی به واسطۀ دوری از همسرشان و سپس زندگی در مناطق جنگی ادامه پیدا می‌کند. در سال‌های پس از جنگ، زایمان‌ها و مدیریت خانه و بچه‌داری را با کمک مادرشان پیش می‌برند و نقش خود به‌عنوان همسر یک پاسدار را می‌پذیرند. در اواسط دهۀ هفتاد و با فوت مادرشان، شخصیت خانم مرادی مستقل‌تر می‌شود و به تنهائی در نبودِ همسرشان با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند. این شخصیت تا جایی مستقل می‌شود که پس از مدتی زندگی در لبنان به‌خاطر شرایط تحصیلی فرزندانشان زندگی جدا از شهید بزرگوار را می‌پذیرد و به ایران باز می‌گردد. اوج تحول شخصیتی ایشان را نیز پس از شهادت سردار شاطری می‌بینیم که به‌عنوان همسر شهید با وظایف جدیدی مواجه می‌شود.
در کتاب قبلی‌تان و این کتاب، به خاطرات زنانی پرداخته شده که به نوعی و مستقیم یا غیر مستقیم در معرض جنگ قرار گرفته‌اند، آیا این مسیر و انتخاب چنین سوژه‌هایی برای شما ادامه دارد؟ اگر بله به چه علت؟
بله. فعلاً دلم می‌خواهد جنگ را از زبان زنان روایت کنم و از دیدگاه آنها ببینم؛ چون گمان می‌کنم این بخش از ادبیات جنگ مهجورتر از بخش‌های دیگر است و نیاز به کارهای بسیار دارد.
فکر می‌کنید بتوانید بلوک یاس را به مخاطب خاصی معرفی کنید؟
مخاطب بلوک یاس زنان و مردانی هستند که دغدغۀ خوب زیستن دارند. این کتاب روایت صبوری و سازگاری خانم مرادی با شرایط شغلی شوهرشان و محبت بی‌دریغ نسبت به همسر و خانواده‌دوستی شهید شاطری است.