انتخابات ریاست‌جمهوری و معیارهای یک کاندیدای اصلح-بخش پایانی
لزوم تداوم خدمت‌رسانی راه شهید جمهور در دولت چهاردهم
حسن رضایی
انتخابات ریاست جمهوری دوره چهاردهم در شرایط خاصی برگزار می‌شود. شهادت آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور عالم و مجاهد در راه خدمت به مردم، فضای خاصی را بر محیط سیاسی- اجتماعی کشور حاکم کرد و به بسیاری از تخریب‌های خناسان نسبت به عملکرد دولت سیزدهم بلکه کلیت نظام جمهوری اسلامی پاسخ داد.
اکنون ملت آماده انتخاب کسی می‌شود که پس از رئیس‌جمهور شهید، سکان هدایت دستگاه اجرائی کشور را در دست بگیرد و این مهم است که چه کسی لیاقت قرار گرفتن بر این جایگاه حساس و بزرگ را دارد؟ مشخصات کاندیدای اصلح چیست و توقعات مردم از رئیس‌جمهور آینده کدام است؟
مردم چه می‌گویند؟
مردم معتقدند باید راه و منش شهید رئیسی در راستای خدمت به نظام و انقلاب تداوم یابد.
یک شهروند مشهدی در همین زمینه به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «مردم صداقت و کار جدی می‌خواهند. آقای رئیسی واقعا صادق بود و برای مردم کار می‌کرد و این واقعا ثابت شد که کار می‌کرد، چون در این راه به شهادت رسید. اینکه رئیس‌جمهور بخواهد در تهران بنشیند و حتی من مشهدی - چه رسد به آن روستایی منطقه دور- نتوانم حرفم را به او بزنم، خوب نیست.»
این کاسب بازار با اشاره به شهادت رئیس‌جمهور در جریان سفر استانی، می‌افزاید: «مشخص است که این آدم کار می‌کرد. شما فرض کن یک کار تولیدی کوچک داری. اگر خودت مرتب سرکشی نکنی و کار را به دیگران بسپاری، کار پیش نمی‌رود. بعضی‌ها ولی از مدیریت فقط باد و بروتش را می‌فهمند و فکر می‌کنند مدیر نباید مردم عادی را آدم حساب کند و با آنها وقت بگذراند. به اینها نباید رای داد و من به چنین فردی رای نمی‌دهم.»
از حسین آقا که عاقل مردی چهل و چند ساله نشان می دهد، درباره توقعاتش از دولت آینده می‌پرسم و اشاره اصلی او به مسئله اقتصاد است. وی می‌گوید: «ما که خیلی سر از مسائل تخصصی مملکت در نمی‌آوریم ولی به صورت کلی اقتصاد را باید درست کند. باید کاری کند تا مشکلات معیشتی مردم کمتر شود. ما به یک آدم با برنامه و صادق نیاز داریم که اهل کار کردن صادقانه باشد. اگر کسی بگوید من حالا برنامه خاصی ندارم یا اهل تلاش و کار نباشد، فکر نمی‌کنم بتواند در شرایط فعلی کشور بتواند گرهی از مشکلات مردم باز کند.»
رئیس‌جمهور فعال و معتقد به مبانی انقلاب
مسئله فعال و پرکار بودن رئیس‌جمهور آینده، موضوع مهمی بود که رهبر حکیم انقلاب نیز در جریان مراسم سالگرد ارتحال ملکوتی حضرت امام(ره) در چهاردهم خردادماه سال جاری به آن اشاره داشتند. معظم‌له در بخشی از سخنان خود در همین زمینه می‌فرمایند: «ملّت ایران برای اینکه بتواند در معادلات پیچیده بین‌المللی، منافع خودش را حفظ کند و عمق راهبردی خودش را تثبیت کند و ظرفیّت‌ها و استعدادهای طبیعی و انسانی خودش را به مرحله بُروز و ظهور برساند و کام مردم را شیرین کند و همچنین بتواند حفره‌ها و رخنه‌های اقتصادی و فرهنگی را پُر کند، احتیاج دارد به یک رئیس‌جمهور فعّال، پُرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب.»
دیگر شاخصه‌های رئیس‌جمهور چهاردهم اما چه باید باشد و شرایط فعلی کشور و وضعیت امروز جهان چه اقتضائاتی در این زمینه ایجاد می‌کند؟ یک کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه می‌گوید: «فردی که درک درستی از تحولات جهانی و نظم بین‌الملل در این برهه زمانی نداشته باشد، می‌تواند ضربات بزرگی به منافع ملی امروز کشور و نسل‌های آینده وارد سازد. بعضی افراد به دلیل وابستگی‌های جناحی، دوست ندارند افول غرب و آمریکا را باور کنند و مرتب به آنها دخیل می‌بندند. روی کار آمدن این افراد ضربه مهلکی به منافع ملی است.»
وی می‌افزاید: «در شرایطی که خود اندیشمندان سیاسی غرب از تغییر معادلات قدرت در جهان و جابه‌جایی قدرت اقتصادی، نظامی و سیاسی از غرب به شرق می‌گویند، اگر رئیس‌جمهوری بر سر کار بیاید که باز مثل دولت‌های یازدهم و دوازدهم غرب را کعبه آمال خود و دولتش بداند، روشن است که ما از سیر تحولات جا خواهیم ماند و در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی عقبگرد خواهیم داشت. دنیا به سمت جدیدی در حرکت است و خود غربی‌ها به این مسئله اذعان دارند و رسانه‌هایشان از ایران به عنوان یکی از سه ضلع تغییردهنده نظم فعلی حاکم بر جهان نام می‌برند. اگر رئیس‌جمهوری بر سر کار بیاید که این واقعیات میدانی را نداند یا در پی انکار آن باشد، ما در بهترین حالت، با دولت سوم حسن روحانی مواجه خواهیم شد. دولتی که نتایج عملکرد آن در حوزه اقتصاد و ضربات مهلکی که در این زمینه به کشور زد، روشن است. رئیس‌جمهور آینده باید موقعیت فعلی ایران در نظم بین‌الملل را به خوبی درک کند و به دنبال نقش‌آفرینی فعال در این چارچوب باشد.»
رئیس‌جمهور نباید مرعوب دشمن باشد
داشتن موضع مشخص در برابر دشمنان ایران و انقلاب و داشتن شخصیت مستحکم اما حتما یکی دیگر از شاخص‌های کاندیدای اصلح در انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو است. رهبر معظم انقلاب در همین زمینه می‌فرمایند: «نامزد انتخابات اولاً باید به خدا و به این انقلاب و به قانون اساسی و به این مردم ایمان و اعتقاد داشته باشد؛ ثانیاً دارای روحیه مقاوم باشد. این ملت اهداف بلندی دارد، کارهای بزرگی دارد، تسلیم نیست، کسی نمی‌تواند با این ملت با زبان زور حرف بزند. کسانی که در رأس قوه اجرائی قرار می‌گیرند، باید کسانی باشند که در مقابل فشارهای دشمنان مقاوم باشند؛ زود نترسند، زود از میدان خارج نشوند؛ این یکی از شرط‌های لازم است.»
طبعا کسی که فاقد چنین روحیه‌ای باشد، لیاقت نمایندگی ملت ایران در مقام ریاست جمهوری را نخواهد داشت و قدم به قدم از آرمان‌های امام(ره) و انقلاب در برابر دشمنان عقب‌نشینی کرده، کشور را دچار خسارت‌های بزرگی خواهد کرد.
این در حالی است که تجربه تاریخی ملت ایران طی دهه‌های اخیر به روشنی نشان داده است میزان هزینه‌ای که سازش می‌تواند به کشور تحمیل کند، به مراتب بیش از هزینه‌ای است که باید برای مقاومت در برابر دشمن پرداخت. فهم این منطق تجربه شده و روشن، توسط رئیس‌جمهور آینده، ما را از تکرار تجربه‌های خسارت‌باری مانند برجام مصون خواهد نمود. تجسم عینی این نوع نگاه را می‌توان در سخنان شهید حاج قاسم سلیمانی دید. هم او که می‌گفت: «من با تجربه می‌گویم این را؛ میزان فرصتی که در بحران‌ها وجود دارد، در خود فرصت‌ها نیست. اما شرطش این است که نترسید و نترسیم و نترسانیم. همین الان ما با همین بحران‌های اقتصادی که در دوره‌های طولانی انقلاب و محاصره اقتصادی داشتیم - همین چیزی که امروز می‌بینیم - به رغم اینکه خیلی از دولتمردان نتوانستند آن اهداف مدنظر خودشان یا مدنظر انقلاب را، همه‌ی آنها را محقق بکنند، یا فرصت نداشتند یا نتوانستند یا هر چیز دیگری، اما فرصت‌های بزرگی وجود دارد. من حالا بعدا در بحث منطقه اینها را می‌گویم؛ که در همین الوات‌بازی‌هایی که دشمن انجام می‌دهد، قداره‌کشی‌هایی که می‌کند و کرد، چه فرصت‌های مهم و بزرگی در هر دوره‌ای که هر دوره‌اش دوره بسیار متحیرکننده و سختی بود، بر انقلاب متولد شد، ایجاد شد.»
از لزوم فسادستیزی تا شناخت مسائل کشور
یک دانشجوی کارشناسی رشته علوم سیاسی به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «واقعیت این است که مسائل و مشکلات کشور مشخص است ولی این مشخص بودن مسائل اصلی، به معنای ساده بودن حل آن نیست. رئیس‌جمهور آینده باید کسی باشد که به کم و کیف این مشکلات در بخش‌های گوناگون اشراف کافی داشته باشد و راه‌حل آماده و علمی برای آنها داشته باشد. اینکه یک کاندیدای ریاست جمهوری بگوید من مسائل را نمی‌دانم و از کارشناسان نظر می‌پرسم، حرف خنده‌داری است. چون کارشناسان طبعا نظرات مختلفی دارند و سؤال این است فردی که هیچ اطلاع دقیقی از کم و کیف مسائل ندارد، چگونه می‌خواهد راه‌حل درست را از بین نظرات کارشناسان مختلف انتخاب کند؟»
محمدحسین قدیری ابیانه، سفیر اسبق کشورمان در استرالیا و کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه به گزارشگر کیهان می‌گوید: «رئیس‌جمهور باید به مشکلات کشور اشراف داشته باشد. یعنی صورت مسئله را بشناسد تا بخواهد برای حل آن راهکار ارائه کند. کاری که پزشکان معمولا انجام می‌دهند. به فرد می‌گویند برو این آزمایش‌ها را انجام بده تا بفهمم مشکلت چیست و بر اساس آن نسخه بدهم. باید دردهای جامعه را بشناسد و در راه‌حل هم برای مردم نقش بزرگی قائل باشد.»
وی می‌افزاید: «رئیس‌جمهور باید اعتماد به نفس داشته باشد و وابستگی فکری و عملی به قدرت‌های استکباری دیگر نداشته باشد. فکر نکند که راه پیشرفت از واشنگتن و لندن می‌گذرد. کسی باشد که فریب لبخند دیگران را نخورد. در قراردادها به بیگانگان اعتماد نکند. قرارداد باید بر اساس واقعیت‌ها و ضمانت‌ها باشد تا فاجعه‌ای مثل برجام رخ ندهد. رئیس‌جمهور باید نسبت به معارضین موضع روشن داشته باشد و کسانی را که به اسلام و نظام جمهوری اسلامی معتقد نیستند، از خودش دور کند. علاوه‌بر این، کسی که می‌خواهد رئیس‌جمهور شود، باید هدفش خدمت باشد، نه اینکه برای قدرت‌طلبی وارد این عرصه شده باشد. کسی باشد که در سمت‌های قبلی، سوءاستفاده مالی و دیگر سوءاستفاده‌ها را نداشته باشد. چون وقتی رئیس‌جمهور شود، این امکان سوءاستفاده خیلی برایش فراهم‌تر است؛ به قول شیخ اجل سعدی، چو گِل بسیار شد، پیلان بلغزند. زمینه فساد برای رئیس‌جمهور بیش از سمت‌های دیگر است. لذا این فرد باید نشان داده باشد که خودش و خانواده‌اش در مراحل قبلی درگیر فساد نبوده‌اند، بلکه سابقه مبارزه با فساد و مفسدین را داشته باشد. یعنی در مسئولیت‌های قبلی، چشم بر فساد دیگران نبسته باشد.»
این کارشناس مسائل سیاسی می‌افزاید: «باید قبل از همه اینها، فرد مؤمنی باشد. به خدا مؤمن باشد و از خدا بترسد. البته ما باید دستگاه‌های نظارتی را تقویت کنیم تا اگر کسی خواست فساد کند، از این نظارت‌ها بترسد اما این کافی نیست. رئیس‌جمهور باید اهل نماز و عبادت باشد و از خدا بترسد.
چون یک جایی دستگاه‌های نظارتی به هر دلیلی نمی‌توانند جلوی فساد را بگیرند و اینجا ایمان یکی از زمینه‌هایی است که فرد را از فساد دور می‌کند. شفافیت در امور مختلف لازمه سلامت دولت و هر جایی است که از بیت‌المال ارتزاق می‌کند. شفافیت عملکرد نامزدها و بودجه‌هایی که صرف تبلیغات می‌کند و کمک‌هایی که دریافت می‌کند، باید مشخص باشد و در قبال این کمک‌ها، نباید دینی به گردن داشته باشد نسبت به این افراد. بلکه باید خودش را مدیون مردم بداند. شفافیت مالی نامزدها خودش نشان‌دهنده این است که آن فرد به شفافیت اعتقاد دارد یا نه. این یک اصل مهم است.»